Ο πληθωρισμός και ο κίνδυνος της αυτοεκπληρούμενης προφητείας

Οι πρόσφατες οικονομικές εξελίξεις στην ευρωπαϊκή ήπειρο, αλλά και ευρύτερα, αναδεικνύουν δύο τάσεις. Πρώτον, η οικονομία ανακάμπτει από την κρίση του κορωνοϊού γρηγορότερα από τις αρχικές προβλέψεις. Η ανάκαμψη αυτή είναι ορατή και στο ύψος του ΑΕΠ αλλά και στο επίπεδο της απασχόλησης. Δεύτερον, τους τελευταίους μήνες παρατηρούνται αυξήσεις τιμών, οι οποίες σε ορισμένες περιπτώσεις (π.χ. ενέργεια και μεταφορές) είναι απότομες και σημαντικές. Ο συνδυασμός των δύο αυτών τάσεων έχει ανοίξει μια συζήτηση για το κατά πόσο η ευρωπαϊκή οικονομία αντιμετωπίζει κίνδυνο πληθωρισμού. Επί τούτου υπάρχουν δύο γνώμες. Η πρώτη, η οποία υποστηρίζεται από την ΕΚΤ αλλά και την αμερικανική Fed, είναι ότι οι ανατιμήσεις είναι συγκυριακές και θα υποχωρήσουν εντός του 2022. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, η γρηγορότερη ανάκαμψη οδηγεί σε αυξημένη ζήτηση, ενώ από την άλλη η πλευρά της προσφοράς δεν έχει ακόμα αποκατασταθεί πλήρως. Εφόσον η ζήτηση αποκαθίσταται γρηγορότερα από την προσφορά, παρατηρούμε συγκυριακές αυξήσεις τιμών, οι οποίες είναι μεγάλες λόγω του αποτελέσματος βάσης, δηλαδή της καταβαράθρωσης τιμών που δημιούργησε η μεγάλη ύφεση του 2020. Η σταδιακή αποκατάσταση της προσφοράς θα εξαλείψει το πρόβλημα. Παράγοντες όπως η κατανάλωση των αποταμιεύσεων που αυξήθηκαν σημαντικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας εντείνουν το πρόβλημα. Και αυτοί οι παράγοντες όμως είναι προσωρινού χαρακτήρα. Η δεύτερη γνώμη είναι ότι οι ανατιμήσεις δεν είναι συγκυριακές, αλλά το αποτέλεσμα πιο επίμονων πληθωριστικών πιέσεων. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, οι ανατιμήσεις είναι το αποτέλεσμα της εξαιρετικά επεκτατικής νομισματικής πολιτικής των τελευταίων ετών, αλλά και της αύξησης του δημοσίου χρέους που έλαβε χώρα παγκοσμίως εξαιτίας της κρίσης του κορωνοϊού, και η οποία δεσμεύει την νομισματική πολιτική σε επεκτατικό χαρακτήρα για το προβλεπτό μέλλον. Ως αποτέλεσμα, οι ανατιμήσεις αντανακλούν υψηλότερες πληθωριστικές προσδοκίες.