Η τελευταία φορά που συγκινήθηκα με μια ολοκληρωμένη αφήγηση ήταν…

Μιλώντας για πεζογραφία, για μυθοπλασία, τις εντονότερες συγκινήσεις μού τις χάρισε πρόσφατα ο σπουδαίος Δημήτρης Χατζής. Αν και όλο του το έργο με συνεπαίρνει (το «Ανυπεράσπιστοι» είναι μία από τις μεγάλες στιγμές της διηγηματογραφίας μας), αποκορύφωμα ήταν για μένα η επαφή μου με το «Διπλό βιβλίο». Παρά την αποσπασματικότητά του, πρόκειται για αφήγηση εξαιρετικά συνεκτική στο εσωτερικό της, για ένα από τα επιδραστικότερα έργα ελληνικής πεζογραφίας που έχω διαβάσει.

Αν μπορούσα να γράφω μετά μουσικής θα επέλεγα…

Φίλιπ Γκλας, Βιμ Μέρτενς, Χατζιδάκι (ορχηστρικά), Κιθ Τζάρετ.

Το πιο οδυνηρό στη διαδικασία της συγγραφής…

…είναι την ίδια στιγμή και το πιο συναρπαστικό: ότι δεν έχεις ιδέα τι πας να κάνεις.

Τρία βιβλία που θα πρότεινα οπωσδήποτε για μια βιβλιοθήκη Λυκείου θα ήταν…

«Διηγήματα» του Γιώργου Βιζυηνού (μεταξύ των οποίων οπωσδήποτε το «Το μόνον της ζωής του ταξείδιον»), «Αιολική γη» του Ηλία Βενέζη, «Το τέλος της μικρής μας πόλης» του Δημήτρη Χατζή.

Η κριτική που αποδέχομαι αφορά…

Δεν θα έβαζα όρια και όρους στην κριτική. Οταν μου τη σερβίρουν, την καταπίνω όπως είναι, ακόμα και με το κουκούτσι της. Ούτως ή άλλως, θετική ή αρνητική, αποτελεί, όπως κάθε απόπειρα γνώσης ενός αντικειμένου, ταυτόχρονα και μια μορφή παραγνώρισης ή και παρανόησης. Αν το δεις έτσι, το πράγμα φαντάζει πιο παιγνιώδες. Ας μην ξεχνάμε όμως: για έναν δημιουργό, η αποσιώπηση είναι η μόνη δυσβάστακτη τιμωρία.

Η αυτοκριτική ξεκινάει από…

Το τέλος. Η αρνητική κατάληξη, το ατύχημα, δίνουν το έναυσμα για την αυτοκριτική, η οποία – να το πούμε – σε σχέση με την κριτική είναι ακόμα πιο παρανοειδής. Δεν φτάνει βέβαια στα ύψη του αυτοεπαίνου, που είναι και μια μορφή ηθικής κατάντιας, αλλά είναι μια συνθήκη άκρως διχαστική για τον καθέναν μας. Κάτι ήξεραν στα ολοκληρωτικά καθεστώτα και τη χρησιμοποιούσαν ως «εργαλείο» αυτοταπείνωσης και τιμωρίας για τους αντιφρονούντες. Μπορεί να έχει διαλυτικές συνέπειες ακόμα και σε ισχυρές προσωπικότητες, ειδικά όταν συντελείται για λογαριασμό ενός πραγματικού ή συμβολικού πατέρα (αλλιώς, γιατί να μπαίνεις στον κόπο;).

Η αρχή ενός κλασικού βιβλίου που ζηλεύω είναι…

«Πρόθυμε αναγνώστη, χωρίς να ορκιστώ, παρακαλώ να με πιστέψεις πως θα ήθελα τούτο το βιβλίο, σαν τέκνο του πνεύματός μου, να ήταν το πιο ωραίο, το πιο χαριτωμένο και το πιο έξυπνο που θα μπορούσε να φανταστεί ο νους του ανθρώπου. Ωστόσο δεν μπόρεσα να πάω αντίθετα στον φυσικό νόμο, που ορίζει πως κάθε πράγμα γεννά το όμοιό του». (Θερβάντες, Δον Κιχώτης, μτφρ. Κ. Καρθαίος)

Οταν ακούω για την «κρίση της λογοτεχνίας» ή τη «λογοτεχνία της κρίσης» σκέφτομαι ότι…

Αυτό που αποκαλούμε «κρίση» στη χώρα μας υπήρξε μια ευκαιρία για την ελληνική λογοτεχνία να βγει από τη δική της κρίση, που σοβούσε για χρόνια, και που δεν ήταν παρά μια μορφή ναρκισσιστικής εσωστρέφειας, ακόμα κι όταν ενδυόταν τη φορεσιά της παρδαλής εξωστρέφειας. Δεν είμαι βέβαιος ότι το αναγνωστικό κοινό το έχει αντιληφθεί και στηρίξει επαρκώς το φαινόμενο, ούτε η κριτική ενδεχομένως, αλλά τα τελευταία χρόνια γράφεται πολύ καλή πεζογραφία στη χώρα μας, σε όλα τα «μεγέθη» (διήγημα, νουβέλα, μυθιστόρημα).

Ο Κώστας Κατσουλάρης γεννήθηκε στην Αρτα το 1968. Το μυθιστόρημα στο «Στήθος μέσα χάλκινη καρδιά» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο