Ανασκοπώντας την τελευταία εικοσιπενταετία αναφορικά με την Κύπρο και το Κυπριακό, τα ιστορικά γεγονότα μάς επιβάλλουν να σταθούμε σε τρεις μείζονες σταθμούς. Το 2004 η ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ, το Δημοψήφισμα για το Σχέδιο Ανάν, την ίδια χρονιά και το ναυάγιο στο Κραν Μοντανά το 2017.
Το 2004, μετά από δύο μεγάλους σταθμούς στο Ελσίνκι (1999) και στην Κοπεγχάγη (2003), με αριστοτεχνικούς χειρισμούς, Κύπρος και Ελλάδα πέτυχαν τον μεγάλο άθλο της ένταξης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ. Και μάλιστα χωρίς λύση του Κυπριακού. Τεράστια επιτυχία που επιτεύχθηκε λόγω της απόλυτα αρμονικής συνεργασίας Κύπρου – Ελλάδας. Η πορεία προς την ένταξη και η ίδια η ένταξη στην ΕΕ άλλαξαν ριζικά και προς το συμφέρον της ελληνικής πλευράς τους όρους διαπραγμάτευσης και το μοντέλο λύσης του Κυπριακού.
Παράλληλα, και ως αποτέλεσμα της καταλυτικής λειτουργίας της ενταξιακής πορείας, διαμορφώθηκε από τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ το Σχέδιο Ανάν. Κατά βάση, και παρ’ όλες τις ελλείψεις του, ενσωμάτωνε στο περιεχόμενο λύσης του Κυπριακού το ευρωπαϊκό κεκτημένο, σε ένα ενωμένο κράτος εντός ΕΕ.
Το πρώτο ολοκληρωμένο σχέδιο λύσης στα 30 χρόνια εισβολής-κατοχής και το μοναδικό που τέθηκε ενώπιον του λαού σε ξεχωριστά δημοψηφίσματα. Οι Ελληνοκύπριοι το απέρριψαν με μεγάλη πλειοψηφία, σε αντίθεση με τους Τουρκοκυπρίους που το αποδέχτηκαν.
Η Ιστορία θα κρίνει κατά πόσο η απόφαση της ελληνοκυπριακής πλειοψηφίας ήταν, υπό τις περιστάσεις, η σώφρων και αν όντως εξασφάλισε το μέλλον του Ελληνισμού στην Κύπρο μακροχρόνια. Ή αν ήταν μια απόφαση συναισθηματική, η οποία υποτίμησε τον εγγενή συσχετισμό δυνάμεων και τη σύγκρουση γεωγραφίας – ιστορίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Τρίτος μεγάλος σταθμός το 2017, στο Κραν Μοντανά. Η τελευταία ουσιαστική προσπάθεια λύσης του Κυπριακού χαρακτηρίστηκε από τη μείζονα εμπλοκή της ΕΕ, πέραν των Ηνωμένων Εθνών και του διεθνούς παράγοντα.
Στο Κραν Μοντανά, στην τελική διαπραγμάτευση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήταν εκεί. Γιούνκερ, Μογκερίνι και Τίμερμανς δεν ήταν απλώς παρόντες, αλλά έβαλαν την ευρωπαϊκή σφραγίδα στο περιεχόμενο της λύσης (χαρακτηριστικό παράδειγμα η σύγκλιση στο δημογραφικό 4:1). Η προσπάθεια ναυάγησε και όπως χαρακτηριστικά είπαν η Μογκερίνι και, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, χάθηκε μια ιστορική ευκαιρία για λύση.
Αποτιμώντας τους τρεις μεγάλους σταθμούς, μπορεί να λεχθεί ότι η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ δικαιώθηκε ήδη και δικαιώνεται καθημερινά. Από την άλλη, τη στάση της ελληνοκυπριακής πλευράς στο Σχέδιο Ανάν και στο Κραν Μοντανά θα την κρίνει, ασφαλώς, ο ιστορικός του μέλλοντος.
Εκτιμώντας όσα είναι γνωστά, καθώς και τα γεγονότα που επακολούθησαν, μπορεί να λεχθεί ότι και οι δύο μεγάλες ευκαιρίες λύσης του Κυπριακού δεν έτυχαν της καλύτερης δυνατής διαχείρισης από τους τότε πρωταγωνιστές τους.
Διανύουμε περίοδο μεγάλων γεωπολιτικών ανακατατάξεων. Η Ευρώπη και η Ανατολική Μεσόγειος είναι στο επίκεντρο των ανακατατάξεων. Οι εν εξελίξει γεωπολιτικές ανατροπές διαμορφώνουν μια νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων. Το διεθνές πλαίσιο αρχών που ρύθμιζε τις σχέσεις μεταξύ κρατών για ογδόντα και πλέον χρόνια διαταράσσεται βίαια.
Οι ευρωατλαντικές σχέσεις δοκιμάζονται. Η νέα αρχιτεκτονική δομή στη Μέση Ανατολή (συμφωνία εκεχειρίας στη Γάζα κ.λπ.) και οι εξελίξεις στο Ουκρανικό είναι πρωτόγνωρες για το διεθνές δίκαιο. Μια διευθέτηση στο Ουκρανικό όπως αυτή που δρομολογείται θα επηρεάσει αναπόφευκτα και το Κυπριακό.
Είναι επικίνδυνη αφέλεια να πιστεύει κάποιος ότι, ειδικά με όσα δραματικά συμβαίνουν στην Ανατολική Μεσόγειο και στην Ουκρανία, το σημερινό νόθο status quo στην Κύπρο μπορεί να διατηρηθεί και να κατοχυρώσει την επιβίωση του Ελληνισμού στην Κύπρο.
Αργά ή γρήγορα η Λευκωσία θα βρεθεί μπροστά σε σκληρά διλήμματα. Το μέλλον της Κύπρου θα αποφασιστεί ή με τη συμμετοχή μας ή ερήμην μας. Η ενεργός συμμετοχή μας στις υπό διαμόρφωση εξελίξεις και η αρμονική συνεργασία Αθηνών – Λευκωσίας είναι οι μόνοι πυλώνες που θα επηρεάσουν ουσιαστικά τις εξελίξεις προς όφελός μας.
Στο νέο και ταχέως μεταλλασσόμενο διεθνές περιβάλλον, ο ρόλος της Τουρκίας είναι αναβαθμισμένος. Η αναζωογόνηση της διαδικασίας των συνομιλιών που διαφαίνεται μετά την εκλογή Ερχιουρμάν πρέπει να αξιοποιηθεί πλήρως. Η Κύπρος, και ιδιαίτερα ο κυπριακός Eλληνισμός, δεν θα αντέξουν ακόμη μία χαμένη ευκαιρία. Οι πρωταγωνιστές στη Λευκωσία έχουν τον πρώτο λόγο, έχουν και την ευθύνη.
← Επιστροφή στο μενού του αφιερώματος
