Η Ελλάδα, η χώρα που πριν από μια δεκαετία βρέθηκε στα πρόθυρα εξόδου από την ευρωζώνη, αναλαμβάνει πλέον την προεδρία του Eurogroup. Ο Κυριάκος Πιερρακάκης επικράτησε στην ψηφοφορία, σηματοδοτώντας την εντυπωσιακή μεταστροφή της Αθήνας από «αδύναμο κρίκο» σε δείγμα δημοσιονομικής σταθερότητας και αξιοπιστίας.
Πριν από μία δεκαετία, ο προκάτοχος του Πιερρακάκη είχε χαρακτηρίσει το Eurogroup «τόπο κατάλληλο μόνο για ψυχοπαθείς». Σήμερα, η Αθήνα προβάλλει ως παράδειγμα δημοσιονομικής πειθαρχίας, έχοντας μειώσει σημαντικά το δημόσιο χρέος στο 147% του ΑΕΠ — αν και παραμένει το υψηλότερο στην ευρωζώνη.
«Η γενιά μου διαμορφώθηκε από μια υπαρξιακή κρίση που ανέδειξε τη δύναμη της ανθεκτικότητας, το κόστος της αδράνειας, την ανάγκη μεταρρυθμίσεων και τη σημασία της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης», ανέφερε ο Πιερρακάκης στην επιστολή υποψηφιότητάς του. «Η ιστορία μας δεν είναι μόνο εθνική. Είναι βαθιά ευρωπαϊκή».
Αρχικά, λίγοι διπλωμάτες ανέμεναν ότι ο 42χρονος επιστήμονας της πληροφορικής και πολιτικός οικονομολόγος θα επικρατούσε στη διαδικασία διαδοχής μετά την αιφνίδια παραίτηση του Πασκάλ Ντόναχιου τον προηγούμενο μήνα. Ο Βέλγος υποψήφιος διέθετε σαφώς μεγαλύτερη εμπειρία και χαίρει ευρύτατης εκτίμησης στην ευρωζώνη, γεγονός που τον ανέδειξε εξαρχής ως φαβορί.
Ωστόσο, η επίμονη άρνηση του Βελγίου να στηρίξει την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για αξιοποίηση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων —με στόχο τη χρηματοδότηση δανείου αποζημιώσεων ύψους 165 δισ. ευρώ προς την Ουκρανία— φαίνεται ότι συνέβαλε καθοριστικά στην τελική του ήττα.
Η εκλογή του Κυριάκου Πιερρακάκη μόνο αυτονόητη δεν ήταν. Ο Έλληνας υπουργός βρέθηκε απέναντι σε ισχυρούς αντιπάλους και εδραιωμένα συμφέροντα της ευρωπαϊκής σκηνής. Από τη μία ο Βίνσεντ βαν Πέτεγκεμ, αντιπρόεδρος της βελγικής κυβέρνησης και έμπειρος υπουργός με μακρά παρουσία στο Eurogroup· από την άλλη, χώρες που παραδοσιακά αντιμετωπίζουν με επιφυλακτικότητα τις φιλοδοξίες του ευρωπαϊκού Νότου.
Η επικράτησή του σε ένα τέτοιο περιβάλλον έχει σαφώς πολιτική και συμβολική βαρύτητα — και όχι μόνο αριθμητική.
Ο Βαν Πέτεγκεμ προσήλθε στη σημερινή συνεδρίαση με διπλό ρόλο: ως υποψήφιος για την προεδρία και ως εκπρόσωπος μιας χώρας που βρίσκεται στο επίκεντρο της πιο ευαίσθητης ευρωπαϊκής συζήτησης των τελευταίων μηνών, αυτής για τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά κεφάλαια. Διαμηνύοντας πως η Βελγική κυβέρνηση στηρίζει την Ουκρανία, αλλά δεν θα δεχθεί «απερίσκεπτους συμβιβασμούς», συνέδεσε de facto την υποψηφιότητά του με τη στάση των Βρυξελλών στο ζήτημα της Euroclear.
Οι αναφορές του περί «σταθερότητας του ευρώ» και αποφυγής κινδύνων για τους Ευρωπαίους πολίτες ανέδειξαν ότι το βάρος της νομικής διαμάχης επηρέαζε άμεσα την υποψηφιότητά του.
Ωστόσο, οι δηλώσεις των υπουργών κατά την προσέλευσή τους έδειξαν ότι ένα σημαντικό τμήμα της ευρωζώνης διάβαζε διαφορετικά το διακύβευμα. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Λαρς Κλινγκμπεϊλ, ανακοίνωσε δημοσίως ότι το Βερολίνο στηρίζει τον Πιερρακάκη, σε συντονισμό με την Καγκελαρία — μια κίνηση που άλλαξε τους συσχετισμούς, στέλνοντας ισχυρό μήνυμα υπέρ της ελληνικής υποψηφιότητας και περιορίζοντας τη δυναμική του βελγικού στρατοπέδου.
Το μήνυμα από την πλευρά της Γερμανίας ήταν καθαρό: η ευρωζώνη χρειάζεται έναν πρόεδρο προσανατολισμένο σε «πρακτικές λύσεις» για την Ουκρανία και την εμβάθυνση της οικονομικής ολοκλήρωσης, και όχι έναν υποψήφιο που φέρει στις αποσκευές του μια νομική αντιπαράθεση με την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Στο ίδιο κλίμα κινήθηκαν και υπουργοί από την Ιρλανδία, τη Φινλανδία και την Ολλανδία, τονίζοντας την ανάγκη για έναν «ενωτικό» πρόεδρο που θα εξασφαλίσει ευρεία στήριξη και θα οδηγήσει την Ευρωομάδα στο επόμενο στάδιο της ενοποίησης. Υπογράμμισαν επίσης ότι η διαμάχη γύρω από τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία δεν πρέπει να υπονομεύσει τη διαδικασία εκλογής.
Οι αρμοδιότητες του Eurogroup
Η προεδρία του Eurogroup, παρότι θεσμικά άτυπη, αποτελεί κρίσιμο πυλώνα της οικονομικής διακυβέρνησης της ευρωζώνης. Ο πρόεδρος εκλέγεται από τους υπουργούς Οικονομικών των κρατών-μελών που συμμετέχουν στο ευρώ, για θητεία δυόμισι ετών με δυνατότητα ανανέωσης. Οι βασικές αρμοδιότητες του προέδρου περιλαμβάνουν:
Τη σύγκληση και προεδρία των συνεδριάσεων του Eurogroup. Ο Πρόεδρος καθορίζει την ατζέντα, οργανώνει τις συζητήσεις, επιδιώκει συμβιβασμούς και παράγει τα τελικά συμπεράσματα. Στον χώρο αυτό, όπου συχνά λαμβάνονται οι πιο κρίσιμες αποφάσεις για τις δημοσιονομικές και οικονομικές πολιτικές, ο Πρόεδρος λειτουργεί ως διαμεσολαβητής και «ενορχηστρωτής» ανάμεσα σε Βορρά και Νότο, «σκληρούς» και «χαλαρούς», παλιές και νέες ισορροπίες.
Τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών της ευρωζώνης. Μέσα από τις συζητήσεις για τους προϋπολογισμούς των κρατών-μελών, την εφαρμογή των δημοσιονομικών κανόνων, τις μεταρρυθμίσεις και τις μακροοικονομικές ανισορροπίες, ο Πρόεδρος έχει τη δυνατότητα να επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο προσανατολίζεται συνολικά η οικονομική πολιτική της ευρωζώνης.
Την εκπροσώπηση της ευρωζώνης προς τα έξω. Ο Πρόεδρος του Eurogroup εκπροσωπεί τους υπουργούς Οικονομικών της ευρωζώνης σε διεθνή fora, όπως οι συνόδοι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, οι συναντήσεις της G7 σε επίπεδο υπουργών Οικονομικών, και σε επαφές με την Παγκόσμια Τράπεζα. Σε αυτές τις σκηνές, ο Κυριάκος Πιερρακάκης θα εμφανίζεται ως «η φωνή» της ευρωζώνης, προβάλλοντας την κοινή γραμμή των χωρών του ευρώ.
Την προετοιμασία των Συνόδων Κορυφής του ευρώ (Euro Summit). Όταν οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων των χωρών της ευρωζώνης συνεδριάζουν σε σύνθεση «κορυφής του ευρώ», ο Πρόεδρος του Eurogroup έχει κεντρικό ρόλο στην προετοιμασία της ατζέντας και στον συντονισμό των μηνυμάτων μεταξύ υπουργών Οικονομικών και ηγετών.
Τον θεσμικό διάλογο με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ο Πρόεδρος του Eurogroup συμμετέχει τακτικά σε «οικονομικούς διαλόγους» με την Επιτροπή Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, παρουσιάζοντας τις προτεραιότητες και απαντώντας σε ερωτήσεις ευρωβουλευτών. Παρότι η λογοδοσία αυτή δεν είναι πλήρως δεσμευτική, η πολιτική της βαρύτητα είναι σημαντική, καθώς φέρνει τις αποφάσεις του Eurogroup σε δημόσιο ευρωπαϊκό έλεγχο.
Το χαρτοφυλάκιο προκλήσεων που βρίσκει μπροστά του ο νέος Πρόεδρος είναι ιδιαίτερα βαρύ. Η οριστική μορφή του μηχανισμού δανείου αποζημιώσεων για την Ουκρανία με αξιοποίηση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων. Η ολοκλήρωση της Ένωσης Κεφαλαιαγορών και της Ένωσης Αποταμίευσης και Επενδύσεων, ώστε οι ευρωπαϊκές αποταμιεύσεις να επενδύονται εντός ΕΕ. Η προώθηση του ψηφιακού ευρώ σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ως εργαλείου στρατηγικής αυτονομίας.
Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας, με αξιοποίηση των προτάσεων Ντράγκι και Λέττα για τις επενδύσεις, τη βιομηχανική πολιτική και τις πράσινες τεχνολογίες. Η παράλληλη θωράκιση της δημοσιονομικής σταθερότητας, σε μια περίοδο αυξημένων επιτοκίων και υψηλού δημόσιου χρέους σε πολλές χώρες.
Μητσοτάκης: «Ημέρα υπερηφάνειας για τη χώρα και όλους τους πολίτες», η εκλογή Πιερρακάκη
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε το απόγευμα της Πέμπτης δήλωση, συγχαίροντας τον Κυριάκο Πιερρακάκη για την εκλογή του στην προεδρία του Eurogroup. «Το άλλοτε “μαύρο πρόβατο” από τη χρεοκοπία ανέρχεται, τώρα, στην κορυφή του συμβουλίου οικονομικών των πιο ανεπτυγμένων χωρών της ηπείρου. Και όλα αυτά χάρη στις θυσίες των συμπολιτών μας», ανέφερε, μεταξύ άλλων.
Αναλυτικά η δήλωση του Πρωθυπουργού:
«Η σημερινή είναι μια ημέρα υπερηφάνειας για τη χώρα, για την κυβέρνηση και όλους τους πολίτες. Γιατί ένας Έλληνας Υπουργός Οικονομικών, ο Κυριάκος Πιερρακάκης, εκλέγεται από τα κράτη μέλη της ευρωζώνης Πρόεδρος του Eurogroup. Είναι μία μεγάλη τιμή για τον ίδιο -γι’ αυτό και τον συγχαίρω θερμά. Του εύχομαι μια μακρά και γόνιμη θητεία. Και είμαι βέβαιος ότι και στον νέο του ρόλο θα ξεχωρίσει για την εργατικότητα και αποτελεσματικότητά του.
Η εξέλιξη αυτή, ωστόσο, αποτελεί ταυτόχρονα και την πιο εμφατική αναγνώριση της θετικής πορείας της πατρίδας μας. Την πιο ισχυρή υπενθύμιση ότι οι αγωνίες και η επιμονή ενός ολόκληρου λαού δικαιώθηκαν. Και, μάλιστα, ακριβώς μία δεκαετία από τότε που ο τόπος βρέθηκε στο χείλος του γκρεμού, με κλειστές τράπεζες και λίγο πριν την έξοδο από το ευρώ.
