Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν καταρτίσει ένα εκτενές σχέδιο ειρήνης 28 σημείων για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, το οποίο, σύμφωνα το Reuters, εξετάζεται ήδη από το Κίεβο, τη Μόσχα και ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Το κείμενο παραχωρεί στη Ρωσία σημαντικά οφέλη στο πεδίο, αλλά περιλαμβάνει και απαιτήσεις που απέχουν από τους δηλωμένους πολεμικούς στόχους του Κρεμλίνου.
Ακολουθεί αναλυτική παρουσίαση των πτυχών του σχεδίου.
Το εδάφη
Το αμερικανικό σχέδιο προβλέπει ότι η Ουκρανία θα παραχωρήσει το υπόλοιπο της περιοχής του Ντονέτσκ, συμπεριλαμβανομένων των οχυρωμένων πόλεων Σλοβιάνσκ και Κραματόρσκ. Ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει δηλώσει κατηγορηματικά ότι «η Ουκρανία δεν παραχωρεί έδαφος».
Η συμφωνία θα παγίωνε τα ρωσικά κέρδη μετά το 2022 σε Λουγκάνσκ, Ζαπορίζια, Χερσώνα και Ντονέτσκ, ενώ η προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 θα αποκτούσε μόνιμο καθεστώς.
Παράλληλα, ο πυρηνικός σταθμός της Ζαπορίζια θα επαναλειτουργούσε, με την παραγόμενη ενέργεια να μοιράζεται ισότιμα μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.
Ωστόσο, η αναγνώριση των εδαφών ως ρωσικών θα ήταν μόνο “de facto”, κάτι που η Μόσχα ενδέχεται να θεωρήσει ανεπαρκές.
Το σχέδιο προβλέπει ακόμη: Πάγωμα της γραμμής του μετώπου στη Χερσώνα και τη Ζαπορίζια. Δημιουργία ουδέτερης αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης στο τμήμα του Ντονέτσκ που θα παραχωρήσει το Κίεβο, χωρίς παρουσία ρωσικών στρατευμάτων, αλλά «υπό ρωσικό έλεγχο». Απόσυρση ρωσικών δυνάμεων από τις περιοχές Χάρκοβο και Ντνιπροπετρόφσκ.
Η Μόσχα υποστηρίζει ότι κατέλαβε την πόλη Κουπιάνσκ στο Χάρκοβο, κάτι που το Κίεβο διαψεύδει. Σύμφωνα με τις αμερικανικές προτάσεις, η Ρωσία θα πρέπει να εγκαταλείψει το Κουπιάνσκ.
Το ζήτημα των χρημάτων
Οι δυτικές κυβερνήσεις έχουν παγώσει περίπου 300 δισ. δολάρια ρωσικών περιουσιακών στοιχείων. Η Μόσχα απαιτεί την αποδέσμευσή τους και απειλεί την ΕΕ, η οποία εξετάζει τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας μέσω των αποδόσεων των παγωμένων κεφαλαίων.
Το αμερικανικό σχέδιο προβλέπει ότι: 100 δισ. δολάρια θα μεταφερθούν στις ΗΠΑ, οι οποίες θα ηγηθούν της ανοικοδόμησης της Ουκρανίας. Η Ουάσιγκτον θα λαμβάνει το 50% των κερδών από το έργο.
Ένα άλλο μέρος των δεσμευμένων ρωσικών κεφαλαίων θα κατευθυνθεί σε κοινό επενδυτικό ταμείο ΗΠΑ–Ρωσίας. Καμία από τις δύο χώρες δεν θα έχει πλήρη έλεγχο στη διάθεση των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων.
Οι ευρωπαϊκές προσπάθειες αξιοποίησης των κεφαλαίων θα μπορούσαν να υπονομευθούν, ενώ οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας θα αίρονται σταδιακά. Για την Ουκρανία, το σχέδιο περιλαμβάνει ένα ακόμη επώδυνο σημείο: δεν θα μπορεί να διεκδικήσει πολεμικές αποζημιώσεις από τη Ρωσία μέσω δικαστηρίων.
Το ζήτημα της ασφάλειας
Το σχέδιο απευθύνεται και σε στρατηγικά ζητήματα: Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι θα πρέπει να εγκαταλείψει την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
Το σύνταγμα θα τροποποιηθεί ώστε να αναφέρεται ότι η χώρα δεν θα ενταχθεί ποτέ στη Συμμαχία.
Το ΝΑΤΟ θα δεσμευτεί να μην επεκταθεί περαιτέρω, ικανοποιώντας βασικό αίτημα της Ρωσίας.
Θα υπάρξει σύμφωνο μη επιθετικότητας ανάμεσα σε Ρωσία, Ουκρανία και ευρωπαϊκές χώρες, με την «προσδοκία» ότι η Μόσχα δεν θα επιτεθεί ξανά.
Οι εγγυήσεις ασφαλείας από τις ΗΠΑ περιγράφονται απλώς ως «ισχυρές», χωρίς λεπτομέρειες, και η Ουκρανία θα πρέπει να πληρώσει για αυτές.
Απαγόρευση ανάπτυξης στρατευμάτων του ΝΑΤΟ στο ουκρανικό έδαφος.
Δέσμευση ότι η Ουκρανία δεν θα αποκτήσει πυρηνικά όπλα.
Περιορισμός του ουκρανικού στρατού σε 600.000 στρατιώτες, αριθμός πολύ μικρότερος από το σημερινό 1 εκατ. και μεγαλύτερος από τον στόχο των «κάτω από 100.000» που έχει θέσει η Μόσχα στο παρελθόν.
Το ζήτημα της δικαιοσύνης
Το σχέδιο απαιτεί από την Ουκρανία να εγκαταλείψει τις προσπάθειες δικαστικής δίωξης της Ρωσίας για εγκλήματα πολέμου, κάτι που το Κρεμλίνο απορρίπτει ως κατηγορία.
Παράλληλα προβλέπεται: Επανένταξη της Ρωσίας στην Ομάδαδα των Οκτώ (G8) και σταδιακή επιστροφή της στη διεθνή οικονομία.
Μεγάλης κλίμακας επενδυτική συνεργασία ΗΠΑ–Ρωσίας σε τομείς όπως σπάνια μέταλλα, ενέργεια και Αρκτική.
Ρήτρα περί «αποναζιστικοποίησης», με το κείμενο να υποστηρίζει ότι «όλη η ναζιστική ιδεολογία ή δραστηριότητα πρέπει να αποκηρυχθεί ή να απαγορευτεί».
