Πολιτική διαμάχη για το μέλλον του διαστημικού λεωφορείου Discovery: Μεταφορά στο Χιούστον ή διατήρηση στη Βιρτζίνια;

Το εμβληματικό διαστημικό λεωφορείο Discovery, που δεσπόζει στο Μουσείο Αέρος και Διαστήματος του Smithsonian στη Βιρτζίνια, βρίσκεται στο επίκεντρο μιας σφοδρής πολιτικής και θεσμικής αντιπαράθεσης. Η αμερικανική κυβέρνηση, κατ’ εντολή του Γραφείου Διαχείρισης και Προϋπολογισμού (OMB), έχει ζητήσει από το μουσείο και τη NASA να προετοιμαστούν για τη μεταφορά του στο Χιούστον, στο Κέντρο Διαστημικών Πτήσεων Johnson, εντός 18 μηνών. Μια απόφαση που, όπως προειδοποιούν οι ειδικοί, θα μπορούσε να προκαλέσει ανεπανόρθωτες ζημιές στο ιστορικό σκάφος.

Σύμφωνα με επιστολή του Smithsonian προς το Κογκρέσο, η μεταφορά του Discovery θα απαιτούσε «σημαντική αποσυναρμολόγηση», θέτοντας σε κίνδυνο τη δομή και την αυθεντικότητα του πιο άρτια διατηρημένου οχήματος του προγράμματος των διαστημικών λεωφορείων. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι ακόμη και η αποσυναρμολόγηση σε μεγάλα τμήματα —όπως τα φτερά, το πιλοτήριο και τον κύριο κορμό— θα ισοδυναμούσε με καταστροφή ιστορικών δεδομένων.

Η εκτίμηση του κόστους κυμαίνεται μεταξύ 120 και 150 εκατομμυρίων δολαρίων, ξεπερνώντας σημαντικά τα 85 εκατομμύρια που έχει προβλέψει ο νόμος «One Big Beautiful Bill» του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, που ενσωμάτωσε την πρωτοβουλία των γερουσιαστών του Τέξας, Τεντ Κρουζ και Τζον Κόρνιν, να «φέρουν το Discovery σπίτι».

Η αντίδραση από την επιστημονική και μουσειακή κοινότητα ήταν άμεση. Ο Τζο Στίεφ, επικεφαλής της οργάνωσης KeepTheShuttle.org, δήλωσε συγκλονισμένος: «Το Discovery δεν σχεδιάστηκε ποτέ για να αποσυναρμολογηθεί. Θα χρειαστεί να αφαιρεθούν εκατοντάδες θερμικά πλακίδια και καλύμματα, καθώς και να κοπούν αμέτρητα καλώδια και σωληνώσεις. Η αξία του βρίσκεται ακριβώς στο ότι διατηρήθηκε ακέραιο, για να μελετηθεί από μελλοντικούς μηχανικούς και ερευνητές».

Περισσότεροι από 3.500 πολίτες έχουν ήδη υπογράψει έκκληση για να παραμείνει το Discovery στη Βιρτζίνια, ενώ ομάδα γερουσιαστών —μεταξύ των οποίων οι Μαρκ Κέλλι, Μαρκ Γουόρνερ και Τιμ Κέιν— απέστειλαν επιστολή στην Επιτροπή Προϋπολογισμού ζητώντας την ακύρωση της μεταφοράς. Όπως αναφέρουν, «η απομάκρυνση ενός εθνικού εκθέματος από τη συλλογή του Smithsonian θα μπορούσε να διαβρώσει την εμπιστοσύνη του κοινού και να δημιουργήσει επικίνδυνο προηγούμενο».

Από την άλλη πλευρά, οι Κρουζ και Κόρνιν αντεπιτίθενται, κατηγορώντας το Smithsonian για «παραπληροφόρηση» και υπερβολικές εκτιμήσεις κόστους. Επιμένουν ότι η μεταφορά μπορεί να γίνει με ασφάλεια και πολύ μικρότερο κόστος, επικαλούμενοι «ιδιωτικές εταιρείες μεταφορών» που προσφέρουν, όπως λένε, πιο ρεαλιστικές λύσεις.

Η νομική διάσταση της υπόθεσης είναι περίπλοκη. Το Smithsonian, αν και χρηματοδοτείται εν μέρει από το Κογκρέσο, λειτουργεί ως «δημόσιο καταπίστευμα» και τα εκθέματά του λογίζονται ως περιουσία του Ιδρύματος, όχι του κράτους. Νομικοί κύκλοι ανησυχούν πως, αν τελικά επιβληθεί η απομάκρυνση του Discovery, θα δημιουργηθεί δεδικασμένο που θα περιορίσει την αυτονομία των εθνικών μουσείων.

Την ώρα που το Κογκρέσο παραμένει σε μερικό κυβερνητικό λουκέτο και οι διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό του 2026 έχουν παγώσει, το μέλλον του Discovery παραμένει αβέβαιο. Το λευκό και μαύρο διαστημικό σκάφος που ταξίδεψε 39 φορές στο διάστημα μπορεί να καταλήξει «κομμένο στα δύο» — θυσία σε μια διαμάχη ανάμεσα στην πολιτική εξουσία και στην ιστορική μνήμη.