Οι προοπτικές για το αρχείο του Νίκου Σκαλκώτα

Το 2019 συμπληρώνονται 70 χρόνια από τον θάνατο του Νίκου Σκαλκώτα, άρα εκπνέουν και τα δικαιώματα που αφορούν το έργο του μουσουργού. Πρόκειται πάντως για μια συνθήκη τυχαία που δεν συνδέεται με την απόκτηση του αρχείου του από τη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη», όπως εξηγεί η Βάλια Βράκα, υπεύθυνη αρχείου, μετά την υπογραφή σχετικής συμφωνίας με το Ιδρυμα Αιμίλιου Χουρμουζίου – Μαρίκας Παπαϊωάννου, όπου ανήκε μέχρι πρότινος.

Να σημειωθεί ότι η συμφωνία δεν περιέχει οικονομικό αντάλλαγμα, δεδομένου ότι αποβλέπει στην κοινή επιδίωξη των δύο φορέων για την ανάδειξη του έργου του Σκαλκώτα και τη βέλτιστη επεξεργασία και αξιοποίηση του μοναδικού αρχείου του, το οποίο αποτελεί εθνική παρακαταθήκη της μουσικής κληρονομιάς. Σύμφωνα με την υπεύθυνη του αρχείου: «Ψηφιοποιημένο είναι μόνο ό,τι αφορά το μουσικό του έργο. Δηλαδή οι 85 φάκελοι με τις παρτιτούρες που αφορούν τα έργα του και είναι μάλιστα χειρόγραφες. Ενα μέρος από τους 85 φακέλους είναι ίδια έργα σε διαφορετικές ενορχηστρώσεις, όπως οι «Ελληνικοί χοροί», οι οποίοι εμφανίζονται σε δέκα διαφορετικές εκδοχές. Πρέπει να πούμε σχετικά με την απελευθέρωση των δικαιωμάτων ότι αυτό αφορά μόνο τις παρτιτούρες, αφού στα ηχογραφημένα έργα εμπλέκονται και δικαιώματα άλλων εκτελεστών». Το πλήρες αρχείο του κορυφαίου έλληνα συνθέτη μετά την επεξεργασία του από τα εξειδικευμένα στελέχη της Βιβλιοθήκης θα τεθεί στη διάθεση των μελετητών. Εκτός δηλαδή από τις παρτιτούρες πρόκειται –αν φυσικά βρεθούν οι οικονομικοί πόροι –να ψηφιοποιηθούν τα προγράμματα, οι σπάνιες φωτογραφίες, περιοδικά της εποχής, μελέτες, δίσκοι βινυλίου αλλά και κριτικές των συναυλιών του σπουδαίου συνθέτη. Η Βάλια Βράκα εκτιμά ότι η ύπαρξη του αρχείου οφείλεται στον Γιάννη Παπαϊωάννου, μηχανικό και επίμονο μουσικόφιλο. «Αυτός έψαξε και βρήκε μεγάλο μέρος του έργου του διότι ο Σκαλκώτας έδινε τις χειρόγραφες παρτιτούρες του για να παιχθούν τα έργα και δεν τις έπαιρνε πίσω. Εμείς προσπαθούμε να εντοπίσουμε τι άλλο μπορεί να περιέλθει στη Βιβλιοθήκη από ιδιώτες ή άλλους φορείς για να το διαθέτουμε στο κοινό και στους ερευνητές».

Στο Αρχείο Ελληνικής Μουσικής της Μουσικής Βιβλιοθήκης έχουν ήδη αποθησαυριστεί 36 αρχεία σημαντικών ελλήνων συνθετών –αυτόγραφες παρτιτούρες, πρώτες εκδόσεις, ηχογραφήσεις, ψηφιοποιημένα αντίγραφα έργων, βιβλιογραφία, δημοσιεύματα και άλλα αντικείμενα. «Να σημειωθεί ότι έχουμε στη διάθεσή μας αρχεία και ζώντων συνθετών, όπως για παράδειγμα του Μίκη Θεοδωράκη και του Θόδωρου Αντωνίου».

Για το 2019, έτος κατά το οποίο θα εορταστούν τα 70χρονα από τον θάνατο του συνθέτη (1904-1949), προγραμματίζεται σειρά τιμητικών εκδηλώσεων, σε συνεργασία με το Ιδρυμα Χουρμουζίου – Παπαϊωάννου και το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.