«Αδιανόητο» ένα δημοψήφισμα για το Σύνταγμα

Τον δρόμο της σιωπής επέλεξε η κυβέρνηση ως αντίδραση σε όσα αποκάλυψαν «ΤΑ ΝΕΑ» σχετικά με το ενδεχόμενο δημοψηφίσματος για τη συνταγματική αναθεώρηση. Μολονότι αρμόδιοι κυβερνητικοί παράγοντες δηλώνουν ξεκάθαρα πως το ενδεχόμενο δεν πρέπει να αποκλειστεί, ζωηρές αντιδράσεις προβάλλει ο νομικός κόσμος, εκτιμώντας πως το ίδιο το Σύνταγμα απαγορεύει μια τέτοια εξέλιξη.

Είναι ενδεικτικό ότι τις επιφυλάξεις του έχει εκφράσει πρωτίστως με την ακαδημαϊκή του ιδιότητα ο σημερινός Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος, ο οποίος ήδη από το 2011, όταν κάτι αντίστοιχο είχε προτείνει ο Γιώργος Παπανδρέου, σημείωνε χαρακτηριστικά (σε άρθρο του στην «Καθημερινή»): «Ουδείς μπορεί να διανοηθεί ότι είναι δυνατόν η αναθεώρηση διατάξεων του Συντάγματος ν’ αποτελέσει αντικείμενο προκήρυξης δημοψηφίσματος για κρίσιμο εθνικό θέμα και ουδείς μπορεί να διανοηθεί ότι οι αναθεωρητέες διατάξεις θα λάβουν τη μορφή “ψηφισμένου νομοσχεδίου”, το οποίο στη συνέχεια θα τεθεί σε δημοψήφισμα». Κύκλοι της Προεδρίας σχολίαζαν με νόημα χθες ότι η θέση του Προκόπη Παυλόπουλου για το επίμαχο δημοψήφισμα «είναι σαφέστατη, έχει διατυπωθεί σε ανύποπτο χρόνο και παραμένει αμετάβλητη».

Ιδιαίτερα αιχμηρός απέναντι στο σχέδιο της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ έχει κατ’ επανάληψη εμφανιστεί ο Βαγγέλης Βενιζέλος, αναδεικνύοντας το ζήτημα και καλώντας ευθέως τον Παυλόπουλο, με την ιδιότητά του πλέον ως ανώτατου πολιτειακού άρχοντα, να μπλοκάρει τα σχέδια αυτά. Σε ομιλία του στη Βουλή τον Φεβρουάριο, ο Βενιζέλος είχε τονίσει απευθυνόμενος προς τον Πρωθυπουργό: «Δεν μπορείτε να φλερτάρετε με ιδέες δημοψηφίσματος. Με ένα δημοψήφισμα αντισυνταγματικό και απαγορευμένο ως προς το θέμα του, το οποίο θα οδηγήσει, ως διαδικασία πλέον, σε βαθιά και ανυπέρβλητη οικονομική κρίση, σε εθνική καταστροφή. Ούτε με εκλογές συγκρουσιακές γύρω από δήθεν διλήμματα που αφορούν το εθνικό νόμισμα. Δεν θα επιτραπεί να έχουμε τέτοιου τύπου εξελίξεις. Κι όλοι όσοι έχουν αρμοδιότητα και ευθύνη σε μια συντεταγμένη πολιτεία οφείλουν εγκαίρως να το πουν και να αντιδράσουν».

«Δεν έχει συζητηθεί ούτε έχει αποφασιστεί (δημοψήφισμα), ωστόσο δεν αποκλείεται» ήταν η απάντηση της πρώην κυβερνητικής εκπροσώπου Ολγας Γεροβασίλη τον Ιούλιο του 2016 στο ερώτημα αν η κυβέρνηση θα προχωρήσει σε «συμβουλευτικό» δημοψήφισμα για την αναθεώρηση του Συντάγματος. Τότε, τα πρώτα μηνύματα προς το Μαξίμου από το Προεδρικό Μέγαρο ήταν αρνητικά, με τον Παυλόπουλο να εκφράζει επιφυλάξεις και να βάζει «φρένο» στους κυβερνητικούς σχεδιασμούς.

Υπενθυμίζεται ότι τη σύνταξη των κυβερνητικών προτάσεων για τις υπό αναθεώρηση διατάξεις έχει αναλάβει ομάδα συνταγματολόγων υπό τον συντονισμό του Γιώργου Κατρούγκαλου, ο οποίος στηρίζει το ενδεχόμενο διεξαγωγής δημοψηφίσματος. Ο ίδιος έχει δηλώσει πως «Γαλλία, Ελβετία, Ιταλία και Ισλανδία έδωσαν τον λόγο στον λαό να αποφασίσει για το Σύνταγμα με δημοψήφισμα. Μόνο οι δικτατορίες και οι ελίτ φοβούνται τη φωνή των πολιτών».

Η ΕΚΛΟΓΗ ΠΡΟΕΔΡΟΥ. Ανάμεσα στις προτάσεις που προκύπτουν από τη δημόσια διαβούλευση που έχει «τρέξει» η Επιτροπή Διαλόγου υπό τον καθηγητή Μιχάλη Σπουρδαλάκη και από τις κυβερνητικές θέσεις περιλαμβάνεται η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας απευθείας από τον λαό, η οποία, σύμφωνα με νομικούς κύκλους, ανήκει στον «σκληρό πυρήνα» του άρθρου 110 του Συντάγματος και δεν μπορεί να τεθεί σε δημοψήφισμα.

Αλλά υπάρχουν και άλλες προτάσεις που προκαλούν πολιτικές αντιδράσεις, όπως το ενδεχόμενο χωρισμού Εκκλησίας – Κράτους. Κι εδώ οι απόψεις της Επιτροπής Διαλόγου και της κυβερνητικής ομάδας εργασίας συμπίπτουν και οι δύο πλευρές μιλούν μόνο για «διακριτότητα ρόλων», κάτι που ενδέχεται να προκαλέσει ζωηρές αντιδράσεις στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ.

Αντιφάσεις προκύπτουν επίσης από τις προτεινόμενες διατάξεις για τη συνταγματική κατοχύρωση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και της διατήρησης του δημόσιου ελέγχου των δικτύων ηλεκτρισμού και ύδρευσης, δεδομένου ότι η κυβέρνηση έχει ήδη κινηθεί σε εκ διαμέτρου αντίθετη κατεύθυνση στις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές.

Το τοπίο αναμένεται να ξεκαθαρίσει τις επόμενες ημέρες, καθώς στις 4 Σεπτεμβρίου θα ολοκληρωθεί η περίοδος διαβούλευσης που έχει ορίσει η Επιτροπή Διαλόγου, ενώ για τις προθέσεις της κυβέρνησης θα μιλήσει –εκτός απροόπτου –ο Πρωθυπουργός στη ΔΕΘ.