«Χορεύετε;» «Φυσικά». Κρατήστε τη φράση. Η ηθοποιός και σκηνοθέτις Βάνα Πεφάνη την κρατάει από το νέο της εγχείρημα, που θέλει την Αντιγόνη του μύθου των Λαβδακιδών να ξεφεύγει από τη μοίρα που της έταξε ο Σοφοκλής, να ζει και να χαίρεται τον έρωτα στο σήμερα. Κρατάει αυτές τις δύο λέξεις η Βάνα Πεφάνη διότι, όπως μου λέει, «για μένα όλη η ζωή είναι ένας χορός, πότε γρήγορος, πότε αργός. Πάντως, πάντα χρειάζεται τον άλλον». Εξού και θεωρεί θεμελιώδη αυτή την απάντηση στην πρόσκληση του άλλου για τον χορό της ζωής στο κείμενο της Χρύσας Ξουραφά, που μεταποίησε τον μύθο (η παράσταση «Αντιγόνη –Η αληθινή ιστορία» θα παίζεται στο Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης έως 2 Ιουλίου). Βέβαια, η σκηνοθέτις πιστεύει ότι το έργο του Σοφοκλή μας έχει στιγματίσει όλους καθώς διδάσκεται στο σχολείο. Εκεί ανακάλυψε κι εκείνη την ηρωίδα, χάρη σε έναν καλό φιλόλογο, και «ίσως αυτή ήταν και η αρχή που θέλησα να ασχοληθώ με το θέατρο». Η ηρωίδα μας, προσθέτει, «είναι δανεική από τον Σοφοκλή, αλλά και από τη «Μήδεια» του Ευριπίδη και είναι αποφασισμένη να αλλάξει την πορεία του μύθου και να μην αυτοκτονήσει. Ολη η ιστορία βασίζεται στο «τι θα γινόταν εάν…». Εάν η Αντιγόνη είχε αποφασίσει να ζήσει. Εάν θα μπορούσαμε να είχαμε χάπι εντ. Το ωραίο είναι ότι δεν μαθαίνουμε ποτέ τι θα γινόταν εάν… Οπως και με τον Ρωμαίο και την Ιουλιέτα (σ.σ.: δηλώνει ότι θέλει πολύ να δει και το σαιξπηρικό έργο σε αυτή την εκδοχή του «τι θα γινόταν εάν…»). Αν και η απόφαση των ηρώων είναι που κάνει μεγάλα αυτά τα έργα». Ακολουθώντας πάντως έναν ήρωα που φεύγει από τον μύθο –και τον τόπο του –τούτη η Αντιγόνη κατά Ξουραφά / Πεφάνη κατεβαίνει στην Αθήνα τού σήμερα και μιλά σε δεκαπεντασύλλαβο αντίθετα με τους σημερινούς χαρακτήρες του έργου που μιλούν «κανονικά». Πού καταλήγει όλο αυτό; Σε μια ιστορία αυτογνωσίας της Αντιγόνης και ως ηρωίδας και ως εμβληματικής τραγωδίας.

«Το τραγικό δεν απέχει από μια αλαζονική μοναξιά, κυρίως αν είναι παγιωμένο». Το πιστεύει και το υποστηρίζει θεατρικά η δραστήρια Ψυχοθεραπευτική Ομάδα Αnima vita με τη νέα της παράσταση (έως 30 Ιουνίου στην Ψυχοθεραπευτική Σκηνή Αnima vita, στην οδό Υψηλάντου στον Πειραιά), που θα παιχτεί στις 26 Ιουλίου στο Αρχαίο Στάδιο Ασκληπιείου Επιδαύρου και στις 18-19 Αυγούστου στην Ανεμοκοίτη του Ταρσανά, στον Κόλπο του Θορικού (Λαύριο). Πώς και γιατί; «Ανήμπορος να καθορίσει την ύπαρξή του στην πορεία τη ζωής του, τον Κύκλωπα βαρύνει όχι μόνο η πρωτόγονη φύση του, αλλά και η υποταγή στη Μοίρα, η οποία και μπορεί να καθορίζει το μέλλον του», απαντάει η ομάδα. «Ο Κύκλωπας, χωρίς ελπίδα, ανερμάτιστος, δεν μπορεί να απαλλαγεί από το πεπρωμένο του, το ουσιαστικό δράμα της μοίρας του, την απόλυτη απουσία ελέους, αδελφοσύνης και οποιουδήποτε ανθρώπινου συναισθήματος. Ομως στον ευριπίδειο Κύκλωπα ο λόγος του άλλου μεταμορφώνει το κτήνος σε άνθρωπο: συντρίβεται, πονά, θρηνεί, εκφράζει αισθήματα, αποζητά τη βοήθεια ή τη συμπόνια άλλων, ταπεινώνεται και συνειδητοποιεί την ήττα του. Ετσι, η ιστορία αυτή στο νησί του Κύκλωπα είναι η ζωή του καθενός μας». Οπως οι συμβολισμοί που ανακάλυψε πίσω από το – εντυπωσιακά φωτισμένο στην παράστασή του – κείμενο στον «Αίαντα» του Σοφοκλή (μόλις τελείωσε, για φέτος μόνον ελπίζουμε, στο Θησείον) ο Χρήστος Σουγάρης [βοηθός και του Στάθη Λιβαθινού στον «Βασιλιά Ληρ» και δημιουργός ενός εξαιρετικού – φωτισμένου εντυπωσιακά ως προς το κείμενο – πανκ «Δον Ζουάν» του Μολιέρου στο Faust (από τις καλύτερες παραστάσεις της περυσινής σεζόν, κατά τον γράφοντα)]: «Ο εχθρός δεν κρύβεται πίσω από τείχη. Κοιμάται δίπλα μας. Η βρώμα που αναδίδεται από το αίμα των σκοτωμένων – από τον Αίαντα – ζώων, σηματοδοτεί τη στοιχειώδη έλλειψη ευγνωμοσύνης του συνόλου απέναντι στο άτομο», υποδηλώνοντας «τον σπαραγμό και τη σήψη της κοινωνίας, αλλά και την αδυναμία του ατόμου να ενεργήσει για το καλό του συνόλου». Μαθήματα από τους τραγικούς για το δεινό σήμερα… Μαζί με μια εξαιρετική ερμηνεία στον «Αίαντα», που κρατάω: του Ιωσήφ Ιωσηφίδη, που έσκισε τέσσερις σεζόν και στο Vault με το βραβευμένο «Μάρτυς μου ο θεός» του Μάκη Τσίτα.

«Κι όμως, κάτι σαν τόλμη τρεμοσβήνει στα στήθη μας ακόμη». Λέτε; Πάντως ο νεώτατος και πολυσυζητημένος Αργύρης Πανταζάρας (φωτογραφία)… λέει. Ή μάλλον έλεγε μέχρι χτες επί σκηνής Σύγχρονου Θεάτρου. Αν και το εγχείρημά του «Μητρόπολη», που ξεκίνησε στο μικρό θέατρο της Επιδαύρου και συνεχίστηκε σε κλειστό χώρο, φαίνεται πως έχει κι άλλο μέλλον και δη εκτός συνόρων. Λέει ή έλεγε με τα λόγια των Αγγελιαφόρων / Αγγέλων και του Χορού σε πέντε τραγωδίες (εν προκειμένω του «Ηρακλή μαινόμενου» σε απόδοση Γιώργου Μπλάνα, μαζί με τις αποδόσεις των Νίκου Α. Παναγιωτόπουλου και Γιώργου Χειμωνά στην «Αντιγόνη», τον «Οιδίποδα τύραννο», τις «Βάκχες» και τη «Μήδεια»). Μια «εργασία» όπως μου τη χαρακτηρίζει ο ηθοποιός και σκηνοθέτης πλέον –που δουλεύει ήδη με τον Εκτορα Λυγίζο και τις ευριπίδειες «Βάκχες» για την Επίδαυρο –«η οποία μπορεί να έρθει σε επαφή με ανθρώπους που είτε γνωρίζουν τη γλώσσα, είτε όχι». Μου μίλησε για ένα «δρώμενο με μορφή ποιήματος δίχως γραμμική δομή, που βασίζεται σε μια κωδικοποίηση και σε μια συνειρμική απελευθέρωση», μια «παράσταση με ισχυρές έννοιες και νοήματα, αλλά και συναισθήματα τα οποία καλούμαστε να κρατήσουμε ζωντανά, να μην στεγνώσουν μέσα μας. Δεν είναι δε και το πιο εύκολο να συναντιέσαι με τις μαύρες τρύπες που έχει η ανθρωπότητα», όπως εξηγεί την παράστασή του ο Αργύρης Πανταζάρας. Που δραματοποίησε, όπως λέει, τις ενέργειες από τα τραγικά πονήματα, «είτε μέσα στη σιωπή είτε σε μουδιασμένες κορυφώσεις, δημιουργώντας αρχικά στην Επίδαυρο μια πυρκαγιά και μια κραυγή και στον κλειστό χώρο μια σπίθα μέσα στο σκοτάδι». Και το πέτυχε…

Κι από Αύγουστο κυκλώνας

Με «Ικέτιδες» τουΑισχύλουκαι τα «Θέατρα» κατάΟλιβιέ Πιτη γνωρίσαμε στο Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης την νεότατη –κατά κόσμον –Λουίζα Κωστούλαή επί σκηνήςViolet Louise. «Μια ηλεκτρισμένη ψυχή», όπως την έχουν χαρακτηρίσει, που εργάζεται για τα προς το ζην σε Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών, αλλά φορτίζεται θεατρικά με κείμενα και έννοιες όπως –τώρα –ο «Αύγουστος», η νέα (2017) ποιητική συλλογή τουΓιώργου Βέλτσου. Την οποία δραματοποιεί στο Bios από 28 Ιουνίου. Μια συλλογή που θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Αγρα και δεν συμπεριελήφθηκε στον β’ τόμο των «Απάντων»Βέλτσου(2006-2016), που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Περισπωμένη. ΗViolet Louise«πατάει» σε ποιήματα, όπως «Στο τέλος και αυτής της ημέρας, το μεγάλο παγοθραυστικό της Ησυχίας από το παράθυρο τoυ Βοριά με τον θλιμμένο ιπτάμενο. Εισβάλλει. Σπάει τη ζέστη», τα σωματοποιεί εκφραστικά, αυτοσχεδιάζοντας παράλληλα από το πιάνο, με φόντο κινηματογραφημένα στοιχεία σε βίντεο. Φέρνοντας τον «Αύγουστο» στα… πόδια του θεατή.

Κόβοντας τα… καλώδια

Καλοκαιρινό (με συχνές καταιγίδες) κουίζ για καλούς λύτες: Ποιος δημόσιος καλλιτεχνικός οργανισμός, ύστερα από πρόστιμο 100.000 ευρώ για ανασφάλιστη εργασία, εγγράφει στο… ενεργητικό του κλοπή της τάξης των 70.000 ευρώ, με ξήλωμα καλωδίων που διήρκεσε πάνω από εβδομάδα – δίχως αντίδραση από αρμοδίους! – και κινδυνεύει να χάσει τη δημόσια παρουσία του εξαιτίας κινητοποιήσεων, επειδή ενάμιση χρόνο τώρα δεν έχει υπογραφεί σύμβαση εργασίας; Οι ευρόντες ας πορεύονται εν ειρήνη…