«Θα σας κάνουμε κάτι τρομερό» είπε ο Εντουαρντ Σεβαρντνάτζε, ο υπουργός Εξωτερικών του Γκορμπατσόφ, στους δυτικούς συνομιλητές του τον καιρό που άρχιζε το τέλος της Σοβιετικής Ενωσης. «Θα σας στερήσουμε τον εχθρό σας!».

Πόσο αληθινός βγήκε ο χρησμός του! Με το που χάθηκε το αντίπαλο δέος, η καπιταλιστική Δύση αφέθηκε πανηγυρικά στις χειρότερες, τις πιο επικίνδυνες ροπές της, που απορρύθμισαν τα πάντα και τη φέρνουν με ταχύτητα ιλιγγιώδη, για τα μέτρα του ιστορικού χρόνου, ολοένα πιο κοντά στο δικό της τέλος, αυτό που πολλοί σχολιαστές αναγγέλλουν ήδη ως τέλος του νεοφιλελευθερισμού, τέλος της παγκοσμιοποίησης, τέλος της ευρωπαϊκής ενοποίησης, ακόμη και τέλος της φιλελεύθερης δημοκρατίας.

Ας είμαστε βέβαιοι ότι έτσι θα λειτουργήσει η Νέμεση της Ιστορίας και με την έκλειψη των παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης. Χωρίς τον «συστημικό» Τύπο, τους «διαπλεκόμενους» εκδότες, τους «αλήτες ρουφιάνους δημοσιογράφους», η είδηση, η δημοσιογραφική έρευνα, η ανάλυση των γεγονότων, η με ελέγξιμα επιχειρήματα και ενυπόγραφες απόψεις πολιτική αντιπαράθεση θα αφανιστούν, θα τις καταπιεί η γεμάτη δηλητηριώδη ερπετά έρημος των σόσιαλ μίντια. Αν σήμερα ο ανεύθυνος, αυτιστικός, παραισθητικός, φενακιστικός, αποχαυνωτικός, συκοφαντικός λόγος που διαχέεται στο facebook, στο twitter, στο Instagram συναντά ακόμη κάποιες εστίες αντίστασης, αύριο θα αλώσει το αποψιλωμένο από αντισώματα πολιτικό σώμα και θα ορίζει αυτός και μόνο την πολιτική ατζέντα. Οι ελεεινότερες εκδοχές του θα δίνουν τον τόνο στην πολιτική ζωή, αλλά και στην πολιτισμική ζωή, η ανεμπόδιστη, συστηματική παραπληροφόρηση θα προετοιμάζει τη διαδικτυακή αγέλη για αφηνιασμένες εφορμήσεις, τέτοιες που δεν έχουμε ξαναδεί.

Εχει γίνει από καιρό φανερό ότι η «παγκόσμια δημοκρατία» του Διαδικτύου ήταν η τελευταία ουτοπία, που αγκαλιάστηκε από αφελείς ιδεαλιστές, αλλά λανσαρίστηκε από επιτήδειους επιχειρηματίες. Ηταν και η πιο ασύστατη από όλες τις προηγούμενες, γιατί δεν χρειαζόταν πολλή σκέψη για να μαντέψεις ότι το παιχνίδι θα το κέρδιζαν οι χειρότεροι –οι πιο ανόητοι, οι πιο άσχετοι, οι πιο έξαλλοι, οι πιο κομπλεξικοί, οι πιο κακοήθεις. Ο Ουμπέρτο Εκο, που ήταν ανοιχτός όσο λίγοι διανοητές της εποχής μας στις νέες τεχνολογίες, χαρακτήρισε αυτό που συμβαίνει στα σόσιαλ μίντια «εισβολή των ηλιθίων», στους οποίους δίνεται ίσο δικαίωμα λόγου όσο σε έναν νομπελίστα. Δεν πρόσθεσε, αλλά το υπονοούσε, ότι οι ηλίθιοι θα κατατροπώσουν αναπόφευκτα τους νομπελίστες, γιατί έτσι λειτουργούν αυτά τα μέσα και γιατί υπάρχουν στον κόσμο ασύγκριτα περισσότεροι ηλίθιοι παρά νομπελίστες.

Είναι καταθλιπτικό το πόσοι σοβαροί άνθρωποι βρέθηκαν παγιδευμένοι σε αυτή την κρεατομηχανή χωρίς να το αντιληφθούν, νομίζοντας ότι έχουν τον έλεγχό της. Οπως για παράδειγμα εκείνη η επιφανής αμερικανίδα δημοσιογράφος που ομολόγησε ότι έπεσε από τα σύννεφα με την εκλογή του Τραμπ, ήταν πεπεισμένη ότι θα νικούσε άνετα η Κλίντον, και όταν έψαξε να βρει πώς αυτή, μια έμπειρη επαγγελματίας της ενημέρωσης, έπεσε τόσο έξω, διαπίστωσε ότι την είχε τυφλώσει το facebook: οι αλγόριθμοί του τροφοδοτούσαν τον λογαριασμό της με ό,τι επιβεβαίωνε την ίδια και τον κύκλο των followers της. Δεν υπάρχει ενιαία, ανοιχτή διαδικτυακή κοινότητα. Υπάρχουν στεγανές ομάδες που ζουν η καθεμιά στον δικό της κόσμο, κατασκευασμένο με επιλεγμένα δεδομένα, ψεύτικες ή διηθημένες πληροφορίες και φανταστικές ειδήσεις.

Αυτό θα είναι όμως και η αρχή του τέλους της βασιλείας των σόσιαλ μίντια. Χωρίς αντίπαλο δέος, μόνα με την post-truth πραγματικότητά τους, θα πάψουν σιγά σιγά να συγκινούν ακόμη και τους φανατικότερους χρήστες τους. Θυμάμαι ένα διήγημα επιστημονικής φαντασίας όπου ένας αποτυχημένος συγγραφέας γίνεται ιδιοκτήτης ενός μικρού πλανήτη και τον γεμίζει με κόπιες του, υλοποιημένες προβολές των επιθυμιών του, που επιβεβαιώνουν το μεγαλείο κάθε εγχειρήματός του. Ωσπου ερωτεύεται μια κοπέλα από άλλον πλανήτη και κάτι αλλάζει μέσα του. Στο τέλος ένα σημείωμα από τον «εκδότη» του περιοδικού του τον πληροφορεί ότι απορρίπτει το τελευταίο διήγημά του.

Θα έρθει η μέρα που η ενημέρωση και η δημόσια συζήτηση θα επιστρέψουν σε αυτούς που παίρνουν την ευθύνη των λόγων τους και εκτίθενται στην πραγματικότητα. Τη σκέτη.

Τελευταία Νέα