Μια συμμορία ληστών που έχει βάλει στο στόχαστρο ένα θέρετρο με κλειστά για τον χειμώνα εξοχικά βρίσκεται τη λάθος στιγμή στη λάθος θέση. Ενα πτώμα που έπρεπε να καταλήξει στο τραπέζι του ιατροδικαστή για να «μιλήσει» εξαφανίζεται από την αυλή του νεκροτομείου και στη θέση του, μέσα στη νεκροφόρα, βρίσκεται ένα άλλο και μάλιστα απανθρακωμένο. Οι νεκροί αυξάνονται. Οι ληστείες πολλαπλασιάζονται. Από τον ουρανό πέφτουν διαρκώς νεκρά πουλιά. Κι η αστυνομία γρήγορα διαπιστώνει ότι η υπόθεση που καλείται να αντιμετωπίσει μπορεί να έχει ως επίκεντρο τα φιορδ της Νορβηγίας, για να αντιμετωπίσει όμως όλες τις απρόβλεπτες πτυχές της θα χρειαστεί να ξεπεράσει τα σύνορα και να φτάσει από τη Δανία ώς τη Λιθουανία και την Ισπανία.

Κάπως έτσι ο επί 18 χρόνια (πρώην πλέον) αστυνομικός επιθεωρητής και συγγραφέας Γιορν Λίερ Χορστ χτίζει την πλοκή του έβδομου κατά σειρά αστυνομικού του μυθιστορήματος υπό τον τίτλο «Εγκλημα στα φιορδ» που κυκλοφόρησε τον περασμένο μήνα στα ελληνικά από τις εκδόσεις Διόπτρα σε μετάφραση Δέσπως Παπαγρηγοράκη. Ο Χορστ, που σε είκοσι μέρες έρχεται στην Ελλάδα προσκεκλημένος των εκδόσεων Διόπτρα και των καταστημάτων Public (έχουν έρθει τελευταία αρκετοί εκπρόσωποι του είδους στη χώρα μας), τιμήθηκε το 2016 με το βραβείο καλύτερου σκανδιναβικού μυθιστορήματος Πετρόνα (βραβείο που απονέμεται στη Βρετανία από λάτρεις του σκανδιναβικού αστυνομικού), αλλά και το 2014 με το σουηδικό βραβείο Μάρτιν Μπεκ που χαίρει μεγάλης αναγνώρισης στις σκανδιναβικές χώρες.

Ο άνθρωπος που κινεί τα νήματα της συγκεκριμένης νουάρ ιστορίας –η οποία έρχεται να προστεθεί στην πλούσια και διαρκώς διογκούμενη σκανδιναβική σχολή συγγραφής αστυνομικών μυθιστορημάτων, που αποκτά ολοένα και μεγαλύτερο φανατικό κοινό –είναι ο αστυνομικός ερευνητής Βίλιαμ Βίστιν, ενδεχομένως το alter ego του 46χρονου συγγραφέα.

Ο άνθρωπος

της διπλανής πόρτας

Ψύχραιμος, ώριμος, χωρίς προσωπικά πάθη και εξαρτήσεις –όπως συμβαίνει με πολλούς άξιους, κατά τα άλλα, ντετέκτιβ της αστυνομικής λογοτεχνίας -, ο Βίλιαμ Βίστιν θα μπορούσε να είναι ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας. Χήρος, που τιμά τη μνήμη της γυναίκας του, έχει προχωρήσει όμως σε μια νέα σχέση με μια αφγανικής καταγωγής –στοιχείο στο οποίο θα αναφερθούμε παρακάτω –γαλλοτραφή σύντροφο. Στη ζωή του καθοριστικό ρόλο παίζει και η δημοσιογράφος κόρη του με την οποία διατηρεί άψογη σχέση, χωρίς ωστόσο, όπως όλα δείχνουν τουλάχιστον, να έχει επηρεάσει τον πατέρα της στις αντιλήψεις του –ομολογουμένως σπάνιες για αστυνομικό –περί της θετικής συμβολής του Τύπου στη δουλειά της αστυνομίας.

Οσο η υπόθεση από μια απλή σειρά ληστειών σε κλειστά λόγω του χειμώνα εξοχικά εξελίσσεται σε μια ιστορία όπου τα ηνία παίρνουν η διακίνηση ναρκωτικών και το ξέπλυμα χρήματος, με τους φόνους να διαδέχονται ο ένας τον άλλο, ο αναγνώστης παρακολουθεί τις εξελίξεις ουσιαστικά μέσα από το στρατηγείο της αστυνομίας. Είναι παρών στις συσκέψεις. Μαθαίνει τις επόμενες κινήσεις όχι τη στιγμή που υλοποιούνται, αλλά τη στιγμή του σχεδιασμού τους. Βρίσκεται όχι τόσο στο μυαλό της πολυμελούς ομάδας –η οποία, ειρήσθω εν παρόδω, αποτελείται και αυτή από ικανά και αφοσιωμένα στη δουλειά τους μέλη, που επίσης δεν ρέπουν σε καταχρήσεις και λειτουργούν χωρίς αντιζηλίες μεταξύ τους, τόσο που το όλο πράγμα να μοιάζει ουτοπικό –όσο στις συζητήσεις τους και σε όσα μοιράζονται με τους συναδέλφους τους την ώρα που καταναλώνουν απίστευτες ποσότητες καφέ.

Δεν αποφεύγει

τις επαναλήψεις

Κι από τη μια πλευρά, μέσα από τα γραφεία της αστυνομίας, μπορεί στις σελίδες του βιβλίου ο συγγραφέας να βρίσκει την ευκαιρία να αποκαλύψει εκείνο που γνωρίζει καλύτερα από οτιδήποτε άλλο λόγω της προηγούμενης επαγγελματικής του ιδιότητας: την κουζίνα μιας αστυνομικής έρευνας με χαρακτηριστικό, για παράδειγμα, το σημείο όπου εξηγεί την τακτική που ακολουθείται κατά τη διάρκεια μιας ανάκρισης. Από την άλλη, όμως, παραμένοντας πιστός σε αυτή την τακτική του, να ακολουθεί δηλαδή κατά πόδας τον Βίλιαμ Βίστιν για να αποδώσει όσο πιο ρεαλιστικά μπορεί το κλίμα, δεν αποφεύγει τις επαναλήψεις. Κι αυτό διότι ο αναγνώστης, ενώ παρακολουθεί τις εξελίξεις στο πεδίο δράσης όπως διαμορφώνονται, εν συνεχεία καλείται να τις ξαναδιαβάσει κάθε φορά που ομάδα συσκέπτεται και κάνει ανασκόπηση των στοιχείων που έχει συλλέξει ώς εκείνη τη στιγμή. Η επιλογή αυτή μπορεί ίσως να ευνοεί τον όχι τόσο συγκεντρωμένο αναγνώστη –αν υπάρχει τέτοια κατηγορία ανάμεσα σε αυτούς που διαβάζουν λογοτεχνία του συγκεκριμένου είδους, όπου η λύση της εκάστοτε υπόθεσης κρίνεται στη λεπτομέρεια -, όμως ειδικά στα πρώτα κεφάλαια δεν βοηθά, δεδομένου κι ότι ο ρυθμός είναι πιο αργός ακολουθώντας εκείνον της έρευνας.

Η διεύρυνση των συνόρων της ΕΕ

Το βλέμμα του Βορειοευρωπαίου

Το εύρημα του συνδυασμού διαφορετικής κατηγορίας εγκλημάτων σε μια ιστορία –της ληστείας και της διακίνησης ναρκωτικών –μπορεί να καθιστά πιο ενδιαφέρουσα την πλοκή, ωστόσο δίνει ευκαιρίες στον συγγραφέα να κάνει και ορισμένες παρατηρήσεις που έχουν σαφώς πολιτική και κοινωνική διάσταση και αφήνουν να διαφανεί, αν όχι μια υποβόσκουσα ξενοφοβία, σαφώς ένας σκεπτικισμός σχετικά με τη διεύρυνση των ευρωπαϊκών συνόρων προς τις χώρες του τέως ανατολικού μπλοκ. Ενα θέμα που βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα των σκανδιναβικών χωρών σε αντίθεση με το Προσφυγικό που «καίει» τον ευρωπαϊκό Νότο, διαβάθμιση που καταγράφεται σαφώς στις σελίδες του βιβλίου. «Η Συνθήκη του Σένγκεν εισήγαγε την εγκληματικότητα στις βόρειες χώρες» σημειώνει ο συγγραφέας σε ένα σημείο, ενώ σε ένα άλλο διατυπώνει την άποψη ότι «η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ενωσης το 2004 άνοιξε μια τεράστια αγορά για τους εγκληματίες και αφότου οι ανατολικοευρωπαϊκές χώρες προσχώρησαν στη Συνθήκη του Σένγκεν το 2007, οι ληστείες αυξήθηκαν δραματικά» αναφέρει χαρακτηριστικά με τρόπο που σε πρώτη ανάγνωση μπορεί να περάσει απαρατήρητος, δεδομένου ότι τα στοιχεία θα μπορούσαν να θεωρηθούν απόρροια των αστυνομικών ερευνών. Στις περιγραφές του για τα λιθουανικά προάστια μπορεί κάποιος να διακρίνει το υπεροπτικό βλέμμα του Βορειοευρωπαίου που ξαφνιάζεται από την εικόνα από τις γειτονιές με τα χαλάσματα, οργίζεται με τις οργανωμένες αγορές κλοπιμαίων από τη χώρα του και ξεπλένει τις ενοχές του αγοράζοντας αναμνηστικά από παιδιά – πλανόδιους πωλητές. Την ίδια ώρα ο κεντρικός ήρωας είναι ωστόσο εκείνος που έχει επιλέξει ως σύντροφό του τη Σουζάν, μια γυναίκα από το Αφγανιστάν που πήγε για σπουδές στο Παρίσι τη δεκαετία του ’80 και εν συνεχεία δεν επέστρεψε στη χώρα της, βρίσκοντας τον παράδεισό της στη Βόρεια Ευρώπη, ο οποίος της αφήνει διαρκώς περιθώρια να ελπίζει ότι μπορεί να υλοποιήσει τα όνειρά της. Μια επιλογή που προφανώς έχει στόχο να ισορροπήσει τη θέση απέναντι στην αντιμετώπιση των ξένων και να στείλει το μήνυμά της μέσα από μια αστυνομική ιστορία, η οποία μεταφρασμένη σε διαφορετικές γλώσσες ασκεί τη δική της «διπλωματία» από τα ράφια των βιβλιοπωλείων ανά τον κόσμο.

Jorn Lier Horst

Εγκλημα

στα φιορδ

Μτφ. Δέσπω Παπαγρηγοράκη

Εκδ. Διόπτρα 2016, σελ. 408

Τιμή: 17 ευρώ

Τελευταία Νέα