Το περιστατικό στο Ωραιόκαστρο αποκάλυψε άλλη μία φορά την ευκολία που έχει η χώρα στις διαιρετικές τομές. Πρέπει όμως να ακούμε τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τους. Χωρίς να σημαίνει πως δικαιολογείται το γεγονός ότι γονείς τριών δημοτικών σχολείων απείλησαν με κατάληψη αν συγχρωτιστούν τα παιδιά τους με προσφυγόπουλα.

Κατ’ αρχάς, οι ροές των προσφύγων και εν γένει αυτή η εξέλιξη δεν είναι στατική. Η Ιστορία μοιάζει να παράγεται εδώ δίπλα μας και δεν είναι δύσκολο να δεις την αλληλουχία των αντιφάσεων. Για παράδειγμα, δεν είναι ιδιαιτέρως εύστοχο να γενικεύσει κάποιος αυτή την απαράδεκτη στάση. Ετσι κι αλλιώς, στην ίδια την τοπική κοινωνία υπήρξαν και φωνές αλληλέγγυες με τα προσφυγόπουλα και τις οικογένειές τους. Αρα, δεν μιλάμε για συμπαγή χαρακτηριστικά που εκβάλλουν σε δομημένο ρατσισμό. Μιλάμε όμως για ένα εξόχως γόνιμο περιβάλλον για να αναπτυχθεί το αβγό του φιδιού. Και σε αυτό το πεδίο η διαπάλη είναι ιδεολογική αλλά και υλική.

Ας μην ξεχνάμε ορισμένες ακόμη πλευρές του όλου ζητήματος. Μια κοινωνία με εύθραυστη συνοχή και επισφαλές πλαίσιο αναζητεί ή ενοποιείται πιο εύκολα απέναντι στον «εσωτερικό» ή «εξωτερικό» εχθρό. Οι πρόσφυγες δεν νοούνται ως μια πολύ δυναμική μεταβλητή που θα μπορούσε να αιμοδοτήσει θετικά τον γηρασμένο πληθυσμό της Ευρώπης. Αντιμετωπίζονται ως εισβολείς. Οχι τυχαία, η ρητορεία περί κλειστών σχημάτων πάει παράλληλα με τις ανεξέλεγκτες ροές προσφύγων.

Κι όμως, αυτά τα ίδια τα κλειστά σχήματα, η μη ενσωμάτωση ή έστω η μη φιλοξενία φτιάχνει όρους θυλάκων, περιχαρακώσεων. Το μίσος του γηγενούς τροφοδοτεί το μίσος του κολασμένου. Μια διαδικασία ταμάμ για μεσσιανισμούς, ρητορείες εθνικών «αλλοιώσεων» και βέβαια ρατσισμό.

Από την άλλη, η άκοπη και σχεδόν αφελής ρητορεία των ανοιχτών συνόρων αποτελεί την έτερη όψη του προβλήματος. Η φιλοξενία, η αλληλεγγύη, η ανθρωπιά και η πολιτική της μικρής κλίμακας φιλική προς τον ταλαιπωρημένο «ξένο» οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη και την οριοθέτηση στο ζήτημα. Οι φτωχοί άνθρωποι που σήμερα μπορεί να μοιάζουν ξενόφοβοι, είναι δυναμικοί πληθυσμοί που απλώς και προσωρινά έχουν μια μόνιμη στέγη και χώμα να πατήσουν. Οι τεκτονικές αλλαγές στον πλανήτη διαμορφώνουν ολόκληρες κοινωνίες σε κινητικότητα. Συχνά η μόνη πατρίδα μερίδας των νέων πια ανθρώπων είναι ο σκληρός τους δίσκος. Και η μνήμη. Στο Ωραιόκαστρο δεν είδαμε απλώς μια απαράδεκτη συμπεριφορά. Είδαμε όλη τη διαστρωμάτωση ενός προβλήματος. Είδαμε την αποτυχία της Ευρώπης. Που όμως μόνο στατική και αναπότρεπτη δεν είναι. Αλλά, βέβαια, αυτό είναι ζήτημα της ίδιας της πάλης στη ζωή.