Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα η Τουρκία έχει εισέλθει σε περίοδο κρίσης και αστάθειας. Μετεωρίζεται ανάμεσα στο χάος και σε ένα σκληρό προσωποπαγές ισλαμικό καθεστώς. Τα γεγονότα στη γειτονική χώρα και η επέτειος της κυπριακής τραγωδίας μάς θυμίζουν πόσο κοντά βρέθηκε η χώρα μας στο χάος και την καταστροφή τον Ιούλιο του 1974. Με τη χούντα υπό κατάρρευση και τη χώρα στα πρόθυρα πολέμου με την Τουρκία, ουδείς ανέμενε μια υποδειγματική διαδικασία μετάβασης στο πιο σύγχρονο δημοκρατικό πολίτευμα που γνώρισε ο τόπος. Ολοι προεξοφλούσαν το αντίθετο. Οι αντίπαλοι του Καραμανλή θεωρούσαν ότι θα εδραίωνε ένα αυταρχικό προσωποπαγές καθεστώς. Οι φίλοι του ανέμεναν ένα καθεστώς πεφωτισμένης δεσποτείας. Οι συνθήκες κατάρρευσης και μετάβασης ευνοούσαν μια τέτοια εξέλιξη.

Η τότε πολιτική και στρατιωτική ηγεσία παρέδωσε την εξουσία στον Καραμανλή άνευ όρων. Ούτε ως προς την έκταση των εξουσιών του, ούτε ως προς τη σύνθεση της κυβέρνησής του, ούτε ως προς τον χρόνο παραμονής του στην εξουσία. Ο Καραμανλής ορκίστηκε κυβερνήτης μόνος. Σε ένα απόλυτο θεσμικό κενό.

Είχε όμως άλλα στο μυαλό του. Αντί να κάνει κυβέρνηση φίλων του, σχημάτισε την πιο αντιπροσωπευτική κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Αντί να παρατείνει την παραμονή του στην εξουσία, άνοιξε γρήγορα τον δρόμο προς τη λαϊκή ετυμηγορία. Αντί να προχωρήσει σε πογκρόμ διώξεων ανέθεσε στη Δικαιοσύνη, με συντακτική πράξη, την επιβολή κυρώσεων στους πρωταιτίους. Και δημιούργησε το κατάλληλο πολιτικό κλίμα για την απόδοση δικαιοσύνης. Γιατί, όπως είπε, στη δημοκρατία η δικαιοσύνη δεν εκδικείται, αλλά κρίνει και τιμωρεί σύμφωνα με τους νόμους.

Πρώτα κάλεσε τον λαό να αποφασίσει ποιος θέλει να τον κυβερνήσει. Και μετά τον κάλεσε με δημοψήφισμα να αποφασίσει τη μορφή του πολιτεύματος. Στη συνέχεια έδωσε στη χώρα το πιο σύγχρονο και φιλελεύθερο Σύνταγμα. Και ολοκλήρωσε τη διαδικασία μετάβασης με την ένταξη στην τότε ΕΟΚ. Ως εγγύηση των δημοκρατικών θεσμών, της οικονομικής ανάπτυξης και της ασφάλειας της χώρας.

Οι αντίπαλοί του τότε έπλασαν τον μύθο των δύο Καραμανλήδων. Του αυταρχικού της πρώτης οκταετίας και του ώριμου δημοκράτη του 1974. Αν κάτι, όμως, διέκρινε τον Καραμανλή ήταν η σταθερότητα των πεποιθήσεών του. Το υπενθύμισε στο πλήθος που παραληρούσε στην προεκλογική του ομιλία στη Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1974. Οτι έντεκα χρόνια πριν, από το ίδιο μπαλκόνι, τους είχε ζητήσει ευρεία πλειοψηφία για να προχωρήσει σε συνταγματική αναθεώρηση και σε μεταρρυθμίσεις για την καλύτερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Προειδοποιώντας ότι τα πολιτικά πάθη και η δημαγωγία θα οδηγούσαν στην πτώση της δημοκρατίας. Προφανώς κανείς δεν άκουγε τι έλεγε ο Καραμανλής. Ούτε για το παρελθόν ούτε για τα μετέπειτα.

Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είναι καθηγητής πανεπιστημίου και πρώην υπουργός

Τελευταία Νέα