Ο κρότος μιας «αθόρυβης»

Η αλήθεια είναι πως την περασμένη Κυριακή το βράδυ, όταν εκείνη στάθηκε στην άκρη της σκηνής στο υπόγειο του Ρεξ για να πει δυο λόγια, δεν ήταν πολλοί αυτοί που ήξεραν το πρόσωπό της. Κι όμως, η σκηνοθέτις Πηγή Δημητρακοπούλου ήταν (και είναι υπό μία έννοια) το πρόσωπο των ημερών. Θυμίζω τον λόγο: η ίδια και κατόπιν συζήτησης με τους καλλιτεχνικούς διευθυντές της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου Ανέστη Αζά και Πρόδρομο Τσινικόρη, αποφάσισε να ανεβάσει το έργο «Ισορροπία του Nash». Ώς εδώ όλα καλά. Λίγες παραστάσεις, Πειραματική Σκηνή, ερευνητικό θέατρο. Και μάλιστα πάνω στο θέμα της τρομοκρατίας και της δικαιοσύνης.

Και κάπου εδώ ξεκίνησε ο κρότος που ευτυχώς δεν τέλειωσε με λυγμό. Η Πηγή αποφάσισε να εντάξει στον δραματουργικό άξονα ένα μέρος του κειμένου του Αλμπέρ Καμί από τους περίφημους «Δίκαιους». Αποσπάσματα από το «Περί βίας» της Χάνα Αρεντ. Και πάμε στο φλέγον: το έργο είχε και κομμάτια από το βιβλίο-ημερολόγιο «Η μέρα εκείνη –1.560 ώρες στην Εντατική –Μια μαρτυρία για το δικό μας Γκουαντάναμο» του καταδικασμένου για δράση και συμμετοχή στην τρομοκρατική οργάνωση 17 Νοέμβρη Σάββα Ξηρού.

Ενα εξώφυλλο ακροδεξιάς εφημερίδας, μια συνέντευξη του Ξηρού σε ιστοσελίδα και το γνωστό πανηγύρι του facebook έκαναν το θέμα viral και στοίχισαν τους στρατούς: «Μπορεί να ανέβει έργο ενός τρομοκράτη;» είπαν διάφοροι που δεν είχαν ιδέα. «Μπορεί» απάντησαν οι άλλοι. Που επίσης δεν είχαν ιδέα. Η κόντρα οξύνθηκε. Στο κέντρο μπήκε η λέξη «λογοκρισία». Η παράσταση έγινε αιτία επερωτήσεων στη Βουλή (από τον Κώστα Τζαβάρα και τον Αδωνη Γεωργιάδη). Και φτάσαμε στο κατέβασμά της με απόφαση του καλλιτεχνικού διευθυντή Στάθη Λιβαθινού. Μοιραία, η Πηγή Δημητρακοπούλου έζησε τις αναταράξεις μιας απροσδόκητης δημοσιότητας. Ισως και άδικα.

Πρώτον, γιατί η παράσταση μεταξύ μας δεν ήταν και κάτι φοβερό. Δεύτερον, γιατί αν κάποιος έβαζε πλάι στο λήμμα «χαμηλό προφίλ» τη φωτογραφία τής Πηγής δεν θα ήταν και τόσο υπερβολικό. Και μπορεί να καταπιάστηκε τώρα με ένα τόσο πολωμένο θέμα, η ίδια όμως παραμένει –και πάντα έτσι ήταν –μια ήσυχη και εργατική καλλιτέχνις.

Γνωστή κυρίως από την τηλεόραση και παρά τη μεγάλη επιτυχία που γνώρισαν σειρές ακριβών μπάτζετ που σκηνοθέτησε στην καριέρα της, όπως η «Αίθουσα του θρόνου» και το «Δέκα», η ίδια κρατήθηκε όλα τα χρόνια πίσω από τα φώτα. Προσηλωμένη στο δικό της όραμα με έναν ιδιότυπο τρόπο, είχε πάντα και μια ευαισθησία στα κοινωνικά. Αδιαμεσολάβητη, σχεδόν ακατέργαστη πάντως και όχι κραυγαλέα.

Ταλαντούχα, ιδιόρρυθμη με τα ΜΜΕ (όχι ξινή, αλλά κάπως απόμακρη), μόλις το 2009 μπήκε στο θέατρο. Σκηνοθετώντας τον «Επαγγελματία» του Ντούσαν Κοβάσεβιτς. «Είναι ένα πολιτικό έργο παντός καιρού. Το σύστημα, η εξουσία, πάντα παρακολουθεί ανθρώπους. Αλλάζει μόνον ο τρόπος. Από το σπίτι ώς τη δουλειά σε παρακολουθούν χίλιες κάμερες. Οι ήρωες είναι δύο άνθρωποι σε αντίθετα στρατόπεδα κι όμως τόσο κοντά. Ο εχθρός τους είναι άλλος. Κι αυτό ξεκαθαρίζει όταν το σύστημα αλλάζει: ο ένας πετιέται στα άχρηστα και ο άλλος ενσωματώνεται παίρνοντας θέση-κλειδί. Δύο άνθρωποι που ενώ μετείχαν στην εξουσία, κανένας δεν την είχε πραγματικά» έλεγε τότε η Δημητρακοπούλου σε συνέντευξή της στη συνάδελφο Εφη Μαρίνου στην «Ελευθεροτυπία».

Τέσσερα χρόνια μετά σκηνοθετεί τους «Εκτελεστές» του Σκούρτη στο Cartel. Οι επιλογές δείχνουν κάτι. Μια κάποια κοινωνική ματιά και ευαισθησία. Τίποτε δεν προμηνύει όμως αυτό που θα γινόταν με την «Ισορροπία του Nash». Η ίδια εξάλλου δεν δίστασε να εξομολογηθεί την έκπληξή της. Το σημείωμά της (status) στο facebook τα λέει όλα: «Μου πήρε δυο μέρες για να συνέλθω από την έκπληξη και να μπορέσω να αρθρώσω λόγο. Δυο μέρες στη δίνη του κυκλώνα που έβλεπα τη φωτογραφία μου σε όλα τα δελτία ειδήσεων και δεν το πίστευα, το όνομά μου παντού, ένιωσα σαν καταζητούμενη. Μέσα σε μια νύχτα κέρδισα όλη τη δημοσιότητα που είχα καταφέρει να αποφύγω στα 20 χρόνια δουλειάς στην τηλεόραση. Νόμισα πως δεν ζω στην Ευρώπη του 2016, αλλά σε κάποια μακρινή χώρα της Ασίας, απ’ αυτές που λιθοβολούν τους «ασεβείς»».

Και η αλήθεια είναι πως δεν είναι το ίδιο να είσαι πίσω από τις κάμερες. Να σκηνοθετείς τη Ναυπλιώτου ή τον Συσσοβίτη («Αίθουσα του θρόνου»). Να γυρίζεις αθόρυβα ντοκιμαντέρ την παράσταση του Περικλή Μουστάκη πάνω στα κείμενα του Μακρυγιάννη που ταξίδεψε σε ελληνικά νησιά με πολεμικό πλοίο το 2014 για το Εθνικό Θέατρο. Να επιλέγεις να ζεις ήσυχα και λιτά. Και ξαφνικά να γίνεται η παράστασή σου τιτίβισμα από την αμερικανική πρεσβεία, κείμενο διαμαρτυρίας από τους συγγενείς των θυμάτων της τρομοκρατίας στη χώρα μας ή αφορμή διαδήλωσης με πανό και ντουντούκες.

Η Δημητρακοπούλου έγινε πρωταγωνίστρια σε κάτι που δεν το ήθελε. Παρά την κριτική πως αν επιλέγεις να βάλεις τον Ξηρό στο έργο σου μάλλον ξέρεις πως αυτό δεν θα περάσει απαρατήρητο. Το σίγουρο είναι πως τα περίφημα 15 λεπτά δημοσιότητας του Αντι Γουόρχολ δεν ήταν και ό,τι πιο ευχάριστο για την ίδια. Και μέσα από αυτά περπατήσαμε για λίγο πάνω σε μια φλεγόμενη διαιρετική τομή.