Ο ΣΥΡΙΖΑ, το αριστερό κόμμα που κυβερνά στην Ελλάδα, εξελέγη στις αρχές αυτού του χρόνου για να επιφέρει αλλαγές σε μια χώρα η οποία υποφέρει από μία από τις μεγαλύτερες οικονομικές κρίσεις σε καιρό ειρήνης στην πρόσφατη Ιστορία. Οπως αποδεικνύεται, είναι σχεδόν αδύνατον να συμπεριφερθείς διαφορετικά σε μια νομισματική ένωση που δεν είναι και πολιτική ένωση. Προκύπτει επομένως ένα θεμελιώδες πρόβλημα για τη δημοκρατία στην ευρωζώνη. Το ερώτημα είναι έως ποιον βαθμό.

Πρόκειται για ένα πρόβλημα που ούτε οι ερασιτεχνικές παλινωδίες του Αλέξη Τσίπρα και της κυβέρνησής του μπορούν να κρύψουν. Ο έλληνας Πρωθυπουργός προβάλλει τη δημοκρατική εντολή που έλαβε από ένα βεβιασμένα οργανωμένο δημοψήφισμα για να διαπραγματευτεί μια νέα συμφωνία. Μπορεί να πει κανείς με βεβαιότητα ότι ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο γερμανός υπουργός Οικονομικών που, αντίθετα με την καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ, θέλει να τα σπάσει με την Ελλάδα, θα παραμείνει ατάραχος απέναντι σε αυτήν τη δημοκρατική απαίτηση. Μια ψήφος δεν μπορεί να διαγράψει ένα χρέος ή να αγνοήσει την τεράστια ελληνική ανευθυνότητα. Οι Ελληνες δεν ρωτήθηκαν στο δημοψήφισμα εάν θέλουν να μείνουν στο ευρώ (σε αυτήν την περίπτωση θα είχαν απαντήσει σίγουρα Ναι). Αλλά το 61,3% που απέσπασε το Οχι έφερε το Grexit πιο κοντά.

Θα έπρεπε να αφήσουν τώρα οι ευρωπαίοι ηγέτες να συμβεί κάτι τέτοιο –δηλαδή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να κλείσει την κάνουλα της χρηματοδότησης, οι ελληνικές τράπεζες να γίνουν αφερέγγυες, τα φάρμακα και τα εισαγόμενα τρόφιμα να εξαφανιστούν από τα ράφια των φαρμακείων και των σουπερμάρκετ μέσα σε μία ή δύο εβδομάδες και η Ελλάδα να αρχίζει να τυπώνει IOU ή δραχμές ώστε να μπορέσει να υποτιμήσει στη συνέχεια το νόμισμα και να επιστρέψει στην ανταγωνιστικότητα; Θα έπρεπε η Ευρώπη να αφήσει να ξεδιπλωθεί αυτό το σενάριο με τους Ελληνες να καταλαβαίνουν ότι ο Τσίπρας τους ξεγέλασε λέγοντάς τους ότι ψήφισαν κατά της λιτότητας, ενώ ψήφισαν για την παραμονή στην ευρωζώνη και την ίδια να περιμένει να ξεσηκωθεί ο κόσμος και να ανατρέψει την αριστερή κυβέρνηση για να την αντικαταστήσει με μια άλλη που θα είναι πιο κοντά στη συμφωνία;

Ή θα έπρεπε οι πιστωτές, των οποίων ηγείται η Γερμανία, να πεισθούν την τελευταία στιγμή ότι η λιτότητα έχει όρια και ότι ο ελληνικός λαός έχει φτάσει προφανώς στα δικά του, αλλά και ότι σοβαρά λάθη έχουν γίνει από όλες τις πλευρές, ότι το ευρώ δεν θα συνέλθει ποτέ εάν χάσει ένα από τα μέλη του και ότι, όπως συμπέρανε την περασμένη εβδομάδα το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, κάποια στιγμή θα πρέπει να κουρευτεί το ελληνικό χρέος; Θα έπρεπε η τρόικα να καταπιεί την υπερηφάνειά της και πει στον Τσίπρα και τους υπουργούς του ότι, παρά την ανικανότητά τους, τον ερασιτεχνισμό τους, την αλαζονεία τους μαζί με τον παλιμπαιδισμό τους (μοιραίος συνδυασμός), τις προσβολές τους και τα παιχνίδια τους, έχουν σε κάτι δίκιο;

Η απόφαση δεν είναι εύκολη. Η αιφνίδια παραίτηση του Γιάνη Βαρουφάκη δείχνει ότι η Ελλάδα μπορεί να αλλάξει στάση στις διαπραγματεύσεις. Πολλά εξαρτώνται από το πόσο αναλώσιμη θα φανεί η Ελλάδα, η οποία κατέχει μόνο το 2% του ΑΕΠ της ευρωζώνης. Στο τέλος τα νομίσματα είναι πιο αναλώσιμα από τις χώρες. Η Ελλάδα θα επιβιώσει χωρίς το ευρώ, αρχικά με μια πολύ μεγάλη ανέχεια. Το ευρώ μπορεί να επιβιώσει χωρίς την Ελλάδα. Αλλά επειδή η εμπιστοσύνη είναι το θεμέλιο κάθε νομίσματος και η ένταξη στο ευρώ ήταν μη αναστρέψιμη για όλα τα μέλη του, το κοινό νόμισμα θα έχει υποστεί ένα τεράστιο χτύπημα. Θα γίνει κάτι περισσότερο από ένα σταθερό σύστημα ισοτιμιών που θα περιμένει τον επόμενο αποστάτη. Η τρόικα πρέπει να αποδεχθεί την ελληνική ψήφο και να διευκολύνει τους όρους μιας συμφωνίας που θα περιλαμβάνουν μια ελάφρυνση του χρέους. Η εναλλακτική είναι να μετατρέψει ο Τσίπρας την Ελλάδα σε Βενεζουέλα και να διαδηλώνει εναντίον της Γερμανίας όπως διαδήλωνε ο Τσάβες εναντίον των Γιάνκηδων, τους οποίους θεωρούσε υπεύθυνους για όλα τα δεινά της χώρας του.