Ενας από τους οικονομικούς όρους που έγιναν αυτή την περίοδο κτήμα όλων, μέσω του δημόσιου διαλόγου, είναι τα λεγόμενα «perpetual bonds» –πρόκειται για μια ιδέα ελάφρυνσης του χρέους μέσω ενός είδους ομολόγων, μάλλον ξεχασμένου εδώ και δεκαετίες.
Εύλογα λοιπόν τον συναντάμε σε ένα εγχειρίδιο δημοσιευμένο το 1894: «Ο οφειλέτης (το κράτος, οι δήμοι κ.λπ.) είτε αναλαμβάνει την υποχρέωση να αποπληρώσει το χρέος με βάση ένα προκαθορισμένο χρονοδιάγραμμα, και έτσι κάθε χρόνο εξοφλεί έναν συγκεκριμένο αριθμό χρεογράφων (άρα «αποσβένοντας» χρέος), είτε διατηρεί μεν το δικαίωμα να καταβάλλει τα χρεολύσια αλλά δεν αναλαμβάνει την αντίστοιχη υποχρέωση (πρόκειται για τις λεγόμενες «διηνεκείς ομολογίες», π.χ. τα αυτοκρατορικά και τα πρωσικά ομόλογα): το κράτος (και αντίστοιχα οι δήμοι κ.λπ.) μπορεί να το κάνει αυτό επειδή οι κάτοχοι τέτοιων ομολόγων ενδιαφέρονται όχι για να πάρουν πίσω το κεφάλαιό τους, αλλά πολύ περισσότερο για τους τόκους που εισπράττουν (…) δηλαδή διασφαλίζουν το δικαίωμα να λαμβάνουν μια τακτική πρόσοδο (…)».
Οι «διηνεκείς ομολογίες» (όπως μετέφρασαν τον όρο οι Θοδωρής Δρίτσας και Κώστας Σπαθαράκης) ήταν λοιπόν κάτι τρέχον στα χρόνια του Μαξ Βέμπερ. Το βιβλίο του σπουδαίου γερμανού κοινωνιολόγου (αλλά και οικονομολόγου, νομικού και φιλοσόφου) με τον τίτλο «Χρηματιστήριο», που μεταφράστηκε 120 χρόνια μετά τη δημοσίευσή του, διατηρεί τη χρησιμότητά του. Είναι η αλφαβήτα του θεσμού του Χρηματιστηρίου και εξηγεί με απλά λόγια τη λειτουργία του, η οποία στη βάση της δεν έχει αλλάξει πολύ από τότε, εκτός από την επινόηση τις τελευταίες δεκαετίες νέων –και πολυσυζητημένων –χρηματοοικονομικών προϊόντων, που βύθισαν τις ΗΠΑ και τον κόσμο στην ύφεση το 2008.
Max Weber
Το Χρηματιστήριο
Μτφ. Θοδωρής Δρίτσας, Κώστας Σπαθαράκης
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2015, Σελ. 137
Τιμή: 10 ευρώ