Τώρα που ξαναπαίζεται η εκπληκτική του παρωδία «Μήδεια» από τους πρώτους διδάξαντες και ανθεκτικούς του ιδρυτές του θεάτρου Στοά στου Ζωγράφου, Λήδα Πρωτοψάλτη και Θανάση Παπαγεωργίου, θα ήταν πληκτικό και για τον γράφοντα και για το πιστό σε Μποστ και «Στοά» κοινό να επαναλάβω ή να παραλλάξω τις θετικές και σχεδόν αφοπλισμένες μου γνώμες.
Και εν πρώτοις, ο μπόστειος δεκαπεντασύλλαβος. Ας επαναλάβω την έξοχη διαπίστωση του Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου: «Ο δεκαπεντασύλλαβος εξαντλεί τη νεοελληνική ανάσα»! Με όλη την επιμονή του Καζαντζάκη να παραλληλίζει το ομηρικό εξάμετρο με τον δεκαπεντασύλλαβο που εφηύρε (σ’ αυτόν έγραψε τη δική του «Οδύσσεια» και μετέφρασε με τη συνδρομή του Κακριδή τα δύο ομηρικά έπη) ο δεκαπεντασύλλαβος από την εποχή των βυζαντινών έμμετρων μυθιστοριών και του έπους του Διγενή έως τον «Ερωτόκριτο», την «Ερωφίλη», τη «Θυσία του Αβραάμ», το δημοτικό τραγούδι, τον Σολωμό, τον Παλαμά, τον Σικελιανό και ώς τον Ρίτσο, τον Γκάτσο και τον «ερωτικό» Πρεβελάκη, είναι ο στίχος με τον οποίο όντως ανασαίνουμε. Ο Μποστ υπήρξε ένας μορφωμένος με γερά γράμματα Κωνσταντινοπολίτης, παιδί της Μεγάλης του Γένους Σχολής. Από την άλλη, ήταν και παιδί του διαφωτισμένου ελληνισμού, άρα και απόγονος του Ρήγα Βελεστινλή και του «Θουρίου» του, γραμμένου βέβαια σε δεκαπεντασύλλαβο, αφού απευθυνόταν στην κοινή της διασποράς ελληνική ανάσα! Πίσω από τον δεκαπεντασύλλαβο του Μποστ είναι ο Σουρής, τα σατιρικά δίστιχα της Κρήτης , της Καρπάθου, του Πόντου και οι παρλάτες της επιθεώρησης.
Ο Μποστ επέλεξε να χρησιμοποιήσει τον ζευγαρωτό ομοιοκατάληκτο δεκαπεντασύλλαβο της κρητικής παράδοσης αλλά με το ύφος και την αφέλεια της «Γκόλφως», του «Αγαπητικού της βοσκοπούλας» και της «Εσμέ της Τουρκοπούλας». Η στιχουργία του έχει τη σοφία της παράδοσης αλλά και μια λογιότητα που δεν την έχει η παράδοση, δημοτική και κρητική.
Οι λεκτικές συμπλοκές στοιχείων λόγιων, δημοτικών, λαϊκών και ξενισμών συγκροτούν ένα έξοχο συνονθύλευμα που απεικονίζει τον γλωσσικό αχταρμά της εκπαίδευσής μας. Εξάλλου, αυτή η σύζευξη λόγιων στοιχείων και λαϊκών συναντάται και στο ρεμπέτικο. Θυμηθείτε τον Τσιτσάνη: «Μέσα στην απελπισιά της / κάποιος την πληροφορεί / ότι ζει το παλικάρι / κι οπωσδήποτε θα ‘ρθεί»!! Τροχαϊκός δεκαπεντασύλλαβος σε δύο ημιστίχια και ομοιοκατάληκτος.
Η δομή του «Υμνου στην Ελευθερία» του Σολωμού με ομοιοκατάληκτα τα ημιστίχια:
Η μελέτη εξήγησε ακόμη και γιατί συχνά το πρώτο μέτρο ενός ιαμβικού δεκαπεντασύλλαβου (- -) είναι τροχαίος (- -). Διότι στον χορό πρέπει ο χορευτής να μπει στον ρυθμό πατώντας γερά κάτω το πόδι του: «Μάνα, με τους εννιά σου γιους…»!
ΠΛΑΚΑ, ΟΧΙ ΧΙΟΥΜΟΡ. Ο Μποστ γνωρίζει τη νεοελληνική στιχουργική ως μουσική και οι ηθοποιοί της «Στοάς» παράγουν μουσική της διπλανής πόρτας. Στον χορό της παρωδίας η Χαντζίδου, η Τσόγκα, η Πλατανιώτη, η Παυλίδου, η Στεργίδου εκτελούν την ευφάνταστη χορογραφία της Μαρίας Αλβανού με τη χαρισματική μουσική των χορικών του Βασίλη Δημητρίου μέσα σε μια ευφορία ελληνικής πλάκας. Ο Μποστ δεν κάνει χιούμορ, κάνει πλάκα, όπως πλάκα έκανε ο Αριστοφάνης, ο Σουρής, ακόμη και ο Καρυωτάκης, αν δεν ξέρετε πως έγραψε και επιθεωρησιακά νούμερα και σάτιρα σε λαϊκές φυλλάδες.
info
Σκηνοθεσία:
Θανάσης Παπαγεωργίου
Σκηνικά – κοστούμια:
Μποστ (επιμέλεια: Λέα Κούση)
Μουσική:
Βασίλης Δημητρίου
Χορογραφία:
Μαρία Αλβανού
Παίζουν:
Λήδα Πρωτοψάλτη, Θανάσης Παπαγεωργίου, Παύλος Ορκόπουλος, Ευδοκία Σουβατζή, Εύα Καμινάρη, Θοδωρής Τούμπανος,
Νίκη Χαντζίδου, Κοραλία Τσόγκα, Χριστίνα Πλατανιώτη, Ιωάννα Παυλίδου, Ελευθερία Στεργίδου
Θέατρο «Στοά»
Μπισκίνη 55, Ζωγράφου,
τηλ.: 210-7702.830