Με την αλματώδη εξέλιξη του Διαδικτύου, την επιταχυνόμενη διείσδυση των έξυπνων κινητών και τελευταίως τη σταδιακή ανάδειξη του διαδικτυακού πολίτη, η αξία και η δυνατότητα προστασίας του ιδιωτικού χώρου επαναπροσδιορίζονται και αναδεικνύονται σε κυρίαρχα ζητήματα αντιπαράθεσης του δημόσιου διαλόγου. Στο ρευστό επικοινωνιακό περιβάλλον της συνεχούς συνδεσιμότητας, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διευκολύνουν και ενθαρρύνουν όλο και περισσότερο την τάση αυτοέκθεσης και τον διαμοιρασμό δεδομένων από/προς μια πληθώρα πηγών και συσκευών.
Στη συμπλήρωση φέτος μιας δεκαετίας από τη δημιουργία του, το facebook παραμένει η πιο δημοφιλής ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης με αρκετές έρευνες τα τελευταία χρόνια να έχουν μελετήσει, μεταξύ άλλων, τη φύση, τα κίνητρα της αυτοπαρουσίασης αυτής και τον βαθμό ανησυχίας των χρηστών για την ιδιωτικότητά τους. Στην έρευνα που πραγματοποιήσαμε στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών με τους συνεργάτες μου δρες Ηλία Αθανασιάδη και Μαρία Ξενοφώντος, διαπιστώσαμε ότι: α) οι χρήστες στην πλειονότητά τους διατηρούν ημιδημόσιους λογαριασμούς, β) οι νέοι ηλικίας 19-24 ετών αυτοεκτίθενται πιο συχνά από τους μεγαλυτέρους τους ανεβάζοντας σχετικές φωτογραφίες ή βίντεο, γ) τείνουν όμως να νοιάζονται γενικότερα για την πολιτική ιδιωτικότητας των ιστοσελίδων που επισκέπτονται και –κατά τη γνώμη μου το πιο σημαντικό –θεωρούν ότι την ευθύνη διασφάλισης των προσωπικών πληροφοριών την έχει πρωτίστως ο χρήστης.
Με απώτερο στόχο την άντληση όλο και περισσότερων προσωπικών δεδομένων των χρηστών, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δελεάζουν τους χρήστες και ενθαρρύνουν την «αυτοέκθεση». Παρέχουν έτσι τη δυνατότητα σε άτομα που ίσως δεν είναι στο άμεσο περιβάλλον του χρήστη ή/και βρίσκονται μακριά ή ακόμα και σε αγνώστους να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες –για τους χρήστες -, τις οποίες εάν δεν ήταν συνδεδεμένοι με αυτούς δεν θα γνώριζαν ενδεχομένως ποτέ.
Οπως κατέδειξε η έρευνα, οι χρήστες, παρά τις όποιες ανησυχίες εκδηλώνουν για τον τρόπο που το facebook διαχειρίζεται τα προσωπικά τους δεδομένα, θεωρούν ότι διατηρούν κατ’ αρχήν τον έλεγχο αυτών μέσα από την αξιοποίηση των ρυθμίσεων απορρήτου και τη διαδικασία ουσιαστικά αποκλεισμού «φίλων», με την οποία προσαρμόζουν την έκθεση συγκεκριμένων προσωπικών δεδομένων σε κατηγορίες αποδεκτών ανάλογα με τη φύση της ίδιας της πληροφορίας. Παράλληλα οι ίδιοι αισθάνονται ότι ελέγχουν ταυτόχρονα και το περιεχόμενο που δημοσιεύουν. Υπό αυτήν την έννοια, παρότι οι ίδιοι αναγνωρίζουν πως δημοσιεύουν προσωπικά τους δεδομένα, αυτό δεν φαίνεται να τους προξενεί μεγάλη ανασφάλεια.
Στο σύγχρονο επικοινωνιακό περιβάλλον της ψηφιακής οικειότητας και των νέων μορφών δημοσιότητας – ορατότητας αλλάζει ο τρόπος με τον οποίο τα άτομα ιεραρχούν τη σημασία των προσωπικών πληροφοριών. Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, απαραιτήτως ότι οι χρήστες του Διαδικτύου δεν ενδιαφέρονται πια για τον έλεγχο των προσωπικών τους δεδομένων καθώς –σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό –καταβάλλουν κάποιες προσπάθειες για να τα προστατεύσουν. Η αναδιάταξη των ορίων μεταξύ δημόσιου – ιδιωτικού στη μετανεωτερική εκδοχή της κοινωνίας του θεάματος δεν συνεπάγεται ούτε την ακύρωση της σημασίας της προστασίας της ιδιωτικής σφαίρας ούτε προφανώς ότι δεν υφίσταται πλέον ανάγκη για προστασία της.