Τι γυρεύει η αλεπού στο παζάρι; Διαφορετικά ειπωμένο: τι έπαθαν ξαφνικά στον ΣΥΡΙΖΑ με το χρέος; Τι νόημα έχει να τοποθετείται το λεγόμενο «απεχθές» – εξοπλιστικά και άλλα – χρέος στο 5%; Και γιατί λέγεται πλέον ότι η Κουμουνδούρου θα διεκδικήσει τη διαγραφή του «μεγαλύτερου μέρους»; Ποια είναι η στρατηγική της κυβέρνησης και ποιος ο χρονικός ορίζοντας για να αρχίσει μια συζήτηση ελάφρυνσης του χρέους; Τι παρασκηνιακό ρόλο παίζει σε όλα αυτά το ΔΝΤ; Και ποια η θέση της Ευρώπης; Πρόκειται για ερωτήματα που η απάντησή τους δεν αφήνει ανεπηρέαστες τις πολιτικές εξελίξεις των επόμενων μηνών. Και αυτό γιατί το μεγάλο παιχνίδι του χρέους και το εσωτερικό πολιτικό παιχνίδι είναι δύο παρτίδες σε ένα σιμουλτανέ παιχνίδι σκάκι.

Δεν τα περιμέναμε έτσι. Το καλό διεθνές καλοκαίρι της κυβέρνησης και το πρωτογενές πλεόνασμα του προϋπολογισμού για το 2013 δημιουργούσαν μια θετική προσδοκία για τον φετινό χειμώνα. Η βελτίωση του κλίματος για τη χώρα θα πυροδοτούσε και μια συζήτηση για το πώς θα γίνει βιώσιμο το ελληνικό χρέος. Αλλωστε, το πρωτογενές πλεόνασμα μας έδινε –με απόφαση του Eurogroup ήδη από το 2012 –το δικαίωμα να ζητήσουμε ελάφρυνση. Μάλιστα, η ελπίδα του Μαξίμου, στη φάση της αισιοδοξίας του περασμένου καλοκαιριού, ήταν πως η σχετική κουβέντα θα άρχιζε πριν από την επισημοποίηση των δημοσιονομικών στοιχείων του 2013 από τη Eurostat εκεί κατά τον Απρίλιο.

Αντ’ αυτού, η Ελλάδα είναι σήμερα χαμένη στην αιθαλομίχλη. Και τα προβλήματα με την τρόικα πολλαπλασιάζονται. Γιατί; Εν μέρει διότι έχει συμβεί αυτό που εδώ και μήνες φοβόταν η Αθήνα. Αλλη μία φορά είμαστε στο μέσον ενός μπρα ντε φερ μεταξύ ΔΝΤ και Ευρώπης, δηλαδή Γερμανίας. Είναι το ίδιο μπρα ντε φερ που καθυστέρησε τη δόση του Δεκεμβρίου του 2012, η οποία εκταμιεύθηκε μόνο αφού συμφωνήθηκε πρόσθετο κούρεμα του ελληνικού χρέους.

Το άτυπο βέτο του τρίτου εταίρου

Εν αρχή ην το ΔΝΤ. Ο οργανισμός της Ουάσιγκτον έχει αφήσει ανεξίτηλο το σημάδι του πάνω στην ελληνική κρίση. Γιατί; Διότι μάλλον διαθέτει πολύ μεγαλύτερη δύναμη εντός της τρόικας από ό,τι φαίνεται. Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, φαίνεται ότι το ΔΝΤ διαθέτει ένα άτυπο βέτο έναντι της Κομισιόν και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας –δηλαδή ένα δικαίωμα αρνησικυρίας κατά των μεθοδεύσεων του Βερολίνου, που έχει ατύπως τον πρώτο λόγο από την άλλη πλευρά.

Το ΔΝΤ εμφανίζει λοιπόν από το φθινόπωρο και μετά πολύ επιθετική πολιτική απέναντι στην Ελλάδα. Αυτό έχει να κάνει με την αμφισβήτηση των εκτιμήσεων για την εξέλιξη της δημοσιονομικής πολιτικής αλλά και με τη μεγάλη πίεση για διαρθρωτικές αλλαγές –πιο πρόσφατα με τα μέτρα του ΟΟΣΑ. Οι ίδιες πηγές επιμένουν ότι το ΔΝΤ πιέζει την Αθήνα ώστε να εμποδίσει την Ευρώπη να αντιμετωπίσει εμβαλωματικά και με αναβλητική διάθεση το ελληνικό πρόβλημα, όπως έως τώρα συνηθίζει. Εν πολλοίς, να πάει σε μια λύση για το χρέος που να καθαρίσει τον δημοσιονομικό ορίζοντα για μετά το 2020.

Η λύση αυτή θέλει ονομαστικό κούρεμα των κρατικών δανείων, τα οποία μετά τα αλλεπάλληλα PSI επί των ομολόγων που κατείχε ο ιδιωτικός τομέας αποτελούν τον μεγάλο όγκο του ελληνικού δανεισμού. Είναι κάτι όμως που δεν το συζητούν οι Ευρωπαίοι. Οχι μόνο προεκλογικά αλλά και μετεκλογικά. Γιατί; Διότι αυτό θα τους αναγκάσει να πάνε πάλι στα κοινοβούλιά τους για την Ελλάδα. Και αυτό ουδείς είναι διατεθειμένος να το κάνει.

Το ορόσημο της ευρωκάλπης

Η Ευρώπη συζητά λύσεις πιο ήπιες για το χρέος, που έχουν να κάνουν με μείωση επιτοκίων ή επιμήκυνση αποπληρωμής ή ες αεί πληρωμής τόκων, όχι όμως του κεφαλαίου. Είναι κάτι που είναι διατεθειμένη να το συζητήσει η κυβέρνηση. Εστω και αν η μετάθεση της κουβέντας για μετά τον Ιούνιο είχε προκαλέσει αρχικά απογοήτευση. «Για τους ίδιους λόγους που εμείς θέλαμε να αρχίσει πριν από τις ευρωεκλογές η συζήτηση για το χρέος, αυτοί ήθελαν να την κάνουν μετά…», έλεγε κορυφαίος παράγων της κυβέρνησης, υπαινισσόμενος την προσπάθεια των Ευρωπαίων να μη βάλουν άλλο ελληνικό λάδι στο μαύρο ψωμί των αντιευρωπαϊκών δυνάμεων. Αντ’ αυτού, η Αθήνα πήρε στήριξη και καλά λόγια για την ελληνική προεδρία της ΕΕ.

Ο κλεφτοπόλεμος της Κουμουνδούρου

Εκεί όμως ακριβώς μπερδεύτηκε το ΔΝΤ και το εσωτερικό πολιτικό κλίμα που κάποιοι θέλουν να το στραβώσουν. Λίγο οι δημοσκοπήσεις και λίγο η προοπτική των ευρωεκλογών έχουν δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα έλευσης του ΣΥΡΙΖΑ. Ή, εν πάση περιπτώσει, ατμόσφαιρα πολιτικής ανατροπής. Την καλλιεργεί η ίδια η Κουμουνδούρου με τον Αλέξη Τσίπρα να συμπεριφέρεται ως πρωθυπουργός εν αναμονή, απαγορεύοντας κινήσεις –παράδειγμα τα τραπεζικά –που να τον δεσμεύσουν αφού, υπονοείται, πρόκειται να αναλάβει σύντομα.

Στη λογική αυτή, ο ΣΥΡΙΖΑ με χαρακτηριστικές τις δηλώσεις Σταθάκη, Στρατούλη και άλλων, έχει μπει φουνταριστός στη συζήτηση για το χρέος. Εκεί βγαίνει μπροστά από την κυβέρνηση που, αυτή, αποφεύγει να μπει στα τεχνικά θέματα του πώς θα γίνει η ελάφρυνση γιατί δεν θέλει να βρεθεί μεταξύ ΔΝΤ και Ευρωπαίων. Ο ΣΥΡΙΖΑ θέλει διαγραφή, δηλαδή κούρεμα. Είναι μια επιλογή που του επιτρέπει να εμφανίζεται πιο επιθετικός από την κυβέρνηση και πιο διεκδικητικός. Είναι επίσης ένας τρόπος να ξεπεραστεί η παλαιότερη ρητορική για αναδιαπραγμάτευση του Μνημονίου που ξεχάστηκε στη διαδρομή, ενώ τελειώνουν πλέον και οι δόσεις!

Σύμφωνα με πληροφορίες και ενδείξεις, η εσωτερική λογική της Κουμουνδούρου είναι ότι δεν υπάρχει λόγος να μην πάρει κανείς μια τέτοια επιθετική θέση για το χρέος, όταν την ευνοεί το ΔΝΤ. Με άλλα λόγια, αφού καβάλησαν το καλάμι προεξοφλώντας την εξουσία, προσπαθούν τώρα να «καβαλήσουν τον τίγρη». Αυτή είναι, στη διεθνή ορολογία, η γραφική περιγραφή εκείνου που, μη μπορώντας να ελέγξει μια πολυμερή διαπραγμάτευση, επιλέγει να ανέβει σε ένα από τα μεγάλα θηρία που συμμετέχουν σε αυτήν. Ο τίγρης είναι το ΔΝΤ και θεωρείται ο μόνος τρόπος να πάρουμε κάτι από τους Γερμανούς, που εμφανίζονται αδιάλλακτοι έναντι όλων των ελληνικών κυβερνήσεων.

Καβαλάς τον τίγρη για να εκμεταλλευθείς τη δύναμή του και αν είσαι τολμηρός, γιατί πιστεύεις ότι αντί να σε φάει θα τον ελέγξεις και θα τον κατευθύνεις πάνω στα άλλα θηρία. Η αλήθεια είναι ότι, ασχέτως Τέξας, στο κλειστό επιτελείο Τσίπρα υπήρχε πάντα η απόφαση ότι «μένουμε στο ευρώ», αλλά και η αγωνία για το πώς θα γίνει η μετάβαση στην εξουσία χωρίς να φανεί ότι ο ΣΥΡΙΖΑ «ξεχνάει» προεκλογικές δεσμεύσεις και, κυρίως, διαπραγματευτικούς παλικαρισμούς. Ενα παζάρι κάποιων μηνών θα ήταν λύση –αν και θα μπορούσε να διαταράξει επικίνδυνα το κλίμα και την εμπιστοσύνη.

Από το κουρείο στο σφαγείο

Μια διαπραγμάτευση όμως για απαλλαγή από το χρέος που να είναι στη γραμμή του ΔΝΤ για κούρεμα θα μπορούσε να είναι η ιδεώδης πολιτική φόρμουλα. Σωστό; Οχι και τόσο σωστό, σύμφωνα με πρόσωπο που έχει εικόνα της κατάστασης στην Ευρώπη.

Εκεί η Ελλάδα συνεχίζει να ενοχλεί με την παρουσία της εντός ευρώ κάποιους όχι ανίσχυρους οικονομικο-πολιτικούς κύκλους στον Βορρά. Αυτοί μπορεί να θεωρήσουν το κούρεμα του χρέους ανάθεμα και να το συνδέσουν με την επιστροφή σε εθνικό νόμισμα. Είναι μια κουβέντα που δεν ελέγχεται αν αρχίσει. Ακόμη χειρότερα: αν η Αθήνα διεκδικήσει ονομαστικό κούρεμα πώς μετά θα υποχωρήσει σε επιμήκυνση ή μείωση επιτοκίων; Πολιτικά, αυτά δεν είναι εύκολα πράγματα. Το δε ΔΝΤ δεν έχει κανένα «κόλλημα» στο να μείνει η Ελλάδα στο ευρώ όπως οι ευρωπαϊστές της γηραιάς ηπείρου.

Αντιθέτως, στο ΔΝΤ έχει επικρατήσει η αντίληψη ότι το πρόγραμμα για την Ελλάδα ήταν λάθος και δεν βγαίνει με σκληρό νόμισμα που να μην μπορεί να υποτιμηθεί. Ο ρεβιζιονισμός του ΔΝΤ έχει εκδηλωθεί ήδη στο θέμα των πολλαπλασιαστών. Μια χαρά μπορεί να εκφραστεί και στο θέμα του νομίσματος. Αλλωστε, η αγγλοαμερικανική αντίληψη είναι ότι χωρίς τη δραχμή η Ελλάδα δεν θα γίνει ποτέ ανταγωνιστική. Απλώς οι Αμερικανοί, για γεωπολιτικούς λόγους, θέλουν την Ελλάδα προσκολλημένη στην ευρωζώνη –όπως ήθελαν κάποτε να βάλουν την Τουρκία στην Ευρώπη.

Το ΔΝΤ είναι επίσης οργανισμός στον οποίο παίζουν μεγάλο ρόλο οι προσωπικότητες –ο Ιρανός Ρεζά, ο Δανός Τόμσεν, ο Γάλλος Μπλανσάρ –και αυτή τη στιγμή αναζητά εντόνως ζύμωση και επαφές με ελληνικές πολιτικές δυνάμεις χωρίς αναστολές σε σχέση με την ιδεολογία και την προέλευσή τους. Με την κυβέρνηση υπάρχει –ειδικά στο πρόσωπο του Τόμσεν –κόντρα ήδη από τον Νοέμβριο, ενώ η πίεση του ΔΝΤ στα δημοσιονομικά λειτουργεί και ως πολλαπλασιαστής της εντύπωσης ότι η χώρα πάει πάλι σε πολιτικό αδιέξοδο, άρα έρχονται εκλογές που θα φέρουν αλλαγή κορυφής.

Το πάθημα του ΓΑΠ και η παγίδα

Με άλλα λόγια, δημιουργείται ένα είδος feedback loop ή αυτοεπιβεβαιούμενης προφητείας. Ερώτημα: θα φέρει το ΔΝΤ τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία; Ή, ανάποδα ειπωμένο, θα ξαναβάλει ο ΣΥΡΙΖΑ το ΔΝΤ σε κεντρικό ρόλο στο ελληνικό πρόβλημα; Είναι η «πρωτοβουλία» που είχε πάρει ο Γιώργος Παπανδρέου, ο οποίος είχε ανοίξει κανάλι με το ΔΝΤ ήδη από το 2009. Δεν βγήκε ωφελημένος ούτε αυτός ούτε η χώρα από την εξέλιξη αυτή. Ούτως ή άλλως, πριν φθάσουμε στο χρέος φαίνεται ότι θα προκύψουν άλλα εμπόδια στον δρόμο. Ας πούμε, η διαρκής δημοσιονομική παρενόχληση από πλευράς τρόικας –ιδίως δε του ΔΝΤ –επιβαρύνει την αριθμητική και δημιουργεί κενό για τα επόμενα χρόνια. Είναι ακριβώς αυτή η κουβέντα που ανοίγει θέμα τρίτου Μνημονίου το οποίο, αν το φέρουν, θα το βάλουν και μπροστά στον Τσίπρα για να το υπογράψει. Δεν έχουμε φθάσει εκεί ούτε η κυβέρνηση το θέλει. Αλλά τα παιχνίδια με το χρέος και η ψευδαίσθηση ότι ο τίγρης είναι για καβάλα μπορεί να βάλουν πάλι τη χώρα από κάτω –κάτι που δεν θα ωφελήσει καμία πολιτική δύναμη.

ΤΟ ΤΡΙΓΩΝΟ ΜΑΞΙΜΟΥ – ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΥ – ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ

Ο Αντώνης Σαμαράς ήλπιζε σε διευθέτηση του χρέους με την ανακοίνωση του πρωτογενούς πλεονάσματος. Το ντιλ αναβάλλεται για μετά τις ευρωεκλογές, έτσι ο Τσίπρας έχει χρόνο να πλειοδοτεί, ζητώντας ονομαστική απομείωση του χρέους. Σε αυτό το αίτημα η Κουμουνδούρου συμπλέει με το ΔΝΤ, που επιμένει ότι τα ελληνικά νούμερα «δεν βγαίνουν» χωρίς κούρεμα. Βεβαίως, το Ταμείο του οποίου προΐσταται η Κριστίν Λαγκάρντ δεν έχει ως προτεραιότητά του τη συνοχή της ευρωζώνης…

Τελευταία Νέα