Γενέθλια χωρίς τον Μάο

Η βία και ο παραλογισμός που συνόδευσαν την Πολιτιστική Επανάσταση φέρουν αναμφισβήτητα την υπογραφή του Μεγάλου Τιμονιέρη. Κι όμως ο Μάο Τσε Τουνγκ δεν κατέβηκε ποτέ από το «βάθρο» του στην Κίνα. Το άγαλμά του εξακολουθεί να δεσπόζει στην Πλατεία Τιενανμέν. Και οι νοσταλγοί τού επαναστάτη που ίδρυσε την Κομμουνιστική Κίνα εξακολουθούν να τον τιμούν την ημέρα της γέννησης ή του θανάτου του με λίγα λουλούδια. Την περασμένη Πέμπτη, η Κίνα γιόρτασε τη συμπλήρωση 120 χρόνων από τη γέννησή του, αλλά χωρίς τυμπανοκρουσίες αυτήν τη φορά. Τη θέση τους πήραν «λιτές και απέριττες» εκδηλώσεις, κατά παραγγελία των κινεζικών Αρχών, οι οποίες δεν μπορούν πια να κλείνουν τα μάτια μπροστά στην τρομακτική κληρονομιά του Πατέρα της Πατρίδας.

Τριάντα επτά χρόνια μετά τον θάνατό του, ο Μάο πολώνει τους Κινέζους. Υπάρχουν αυτοί οι οποίοι τον υπερασπίζονται με νύχια και με δόντια στο όνομα του πατριωτισμού, αλλά και εκείνοι –εξίσου πολλοί –οι οποίοι τον θεωρούν πηγή όλων των δεινών της σημερινής κινεζικής κοινωνίας. Οι κινέζοι διανοούμενοι, τους οποίους ο Μάο προσπάθησε με κάθε τρόπο να βγάλει από τη μέση, τον δαιμονοποιούν. Δεν υπήρξε ποτέ στην Ιστορία της Κίνας, τονίζουν, τέτοιος δήμιος της λογικής και του πολιτισμού σαν τον Μάο. Στη μέση βρίσκεται το νέο Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας του Σι Τζινπίνγκ, το οποίο επιχειρεί να εξισορροπήσει την κατάσταση· χειρίζεται την κληρονομιά του Μάο με σύνεση και τεχνηέντως αλλάζει ιδεολογική κατεύθυνση, προκειμένου να εξασφαλίσει την οικονομική ανάπτυξη μιας λαϊκής δημοκρατίας που προσανατολίζεται όλο και περισσότερο προς τις διεθνείς αγορές.

«ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΕΣ, ΟΧΙ ΘΕΟΙ…». Μπορεί λοιπόν οι αξιωματούχοι του Κομμουνιστικού Κόμματος να έπρεπε να συμμετάσχουν στους προγραμματισμένους εορτασμούς στο Πεκίνο, δεκάδες άλλες όμως τελετές ακυρώθηκαν στις κινεζικές επαρχίες –συνέβαλαν σε αυτό και οι πρόσφατες αποκαλύψεις στον κινεζικό Τύπο σχετικά με το σκανδαλώδες κόστος των εορτασμών (περί τα 2,5 εκατ. δολάρια). Την ίδια ώρα, ο νέος πρόεδρος της χώρας επιχείρησε φέτος μια διαφορετική προσέγγιση της προσωπικότητας του Μάο. «Οι ηγέτες της επανάστασης δεν είναι θεοί, αλλά άνθρωποι. Δεν μπορούμε ούτε να τους λατρεύουμε σαν θεούς ούτε και να αρνούμαστε στους ανθρώπους το δικαίωμα να επισημαίνουν και να διορθώνουν τα λάθη τους μόνο επειδή είναι σπουδαίοι», υπογράμμισε ο Σι στον λόγο που εκφώνησε στις 26 Δεκεμβρίου στη Μεγάλη Αίθουσα του Λαού.

«Η διαμάχη για τις αρετές και τα λάθη του Μάο είναι πιο έντονη από κάθε άλλη εποχή», παρατηρεί στη «Μοντ» ο ιστορικός Ζανγκ Λιφάν και προσθέτει ότι η εκφορά οποιασδήποτε άποψης για τον Μάο έχει πάντα ένα νόημα. «Οι μαοϊκοί προσπαθούν να οργανώσουν όσο το δυνατόν περισσότερες διαδηλώσεις για να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους. Για τον Σι Τζινπίνγκ, είναι ένας τρόπος να θεμελιώσει τη νομιμότητα του κόμματος», εξηγεί. Μετά τον «αποκεφαλισμό» του Μπο Σιλάι, του δημοφιλούς πρώην γραμματέα του Κόμματος στην επαρχία Τσονγκτσίνγκ ο οποίος καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη για διαφθορά, οι νεομαοϊκοί έχουν αποδυναμωθεί. Οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις που ανακοινώθηκαν στην Τρίτη Ολομέλεια του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας, τον περασμένο Νοέμβριο, κινούνται σε μια εντελώς αντίθετη κατεύθυνση από τον κρατισμό τον οποίο προωθούσε ο Μπο.

Σε κάθε περίπτωση, η «Γκλόμπαλ Τάιμς», η αγγλόφωνη έκδοση της «Λαϊκής Ημερησίας» που απηχεί τις θέσεις του καθεστώτος, δεν σταμάτησε την τελευταία περίοδο να υπερασπίζεται την κληρονομιά του Μάο και να υπερτονίζει τη σημασία της φετινής επετείου, με αποκορύφωμα τη δημοσίευση μιας πρόσφατης δημοσκόπησης για λογαριασμό της. Σύμφωνα με αυτήν τη δημοσκόπηση, το 80% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι «τα επιτεύγματα του Μάο υπερτερούν των σφαλμάτων του».