Ο κακός μας ο καιρός έρχεται από τη θάλασσα!

Η εποχή των ακραίων καιρικών φαινομένων είναι το φθινόπωρο, καθώς μια σειρά από ατμοσφαιρικούς παράγοντες ευνοεί τη δημιουργία συστημάτων που προκαλούν ραγδαίες βροχοπτώσεις, όπως συνέβη τα προηγούμενα 24ωρα με τον κυκλώνα Κλεοπάτρα που σκόρπισε τον θάνατο στη Σαρδηνία.

Ο Οκτώβριος και ο Νοέμβριος είναι οι εποχές που παραδοσιακά και στην Ελλάδα σημειώνονται οι πιο ραγδαίες βροχοπτώσεις, φαινόμενα που προκαλούνται από κυκλώνες χωρίς να σχετίζονται με τη λεγόμενη κλιματική αλλαγή, όπως υποστηρίζουν ειδικοί επιστήμονες στα «ΝΕΑ».

Αντιθέτως, η θερμότητα της θάλασσας, που τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο μπορεί να φθάνει στους 22 βαθμούς και τον Νοέμβριο στους 19 βαθμούς, είναι ένας καθοριστικός παράγοντας που ευνοεί τη δημιουργία βίαιων φαινομένων στη νοτιοανατολική γωνιά της Ευρώπης.

«Ενας βαθμός Κελσίου παραπάνω στη θερμοκρασία της θάλασσας μπορεί να σημαίνει από 5% έως 7% περισσότερη βροχή», λέει ο Γιώργος Κάλλος, καθηγητής στον Τομέα Φυσικής, Περιβάλλοντος και Μετεωρολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. «Αυτός είναι και ο λόγος που τέτοια εποχή εμφανίζονται πάνω από την περιοχή μας βίαια συστήματα. Οταν κατεβαίνουν ψυχρές αέριες μάζες από την Κεντρική και τη Βόρεια Ευρώπη και διέρχονται πάνω από μεγάλες θαλάσσιες περιοχές συσσωρεύουν τεράστιες ποσότητες υγρασίας. Αυτές οι μάζες καθίστανται πλέον ασταθείς και μόλις διέλθουν πάνω από το ηπειρωτικό κομμάτι της χώρας εκδηλώνουν βροχοπτώσεις με μεγάλη ένταση».

Ο κ. Κάλλος θεωρεί ότι αυτά τα φαινόμενα, που είναι ακραία, δεν μπορούν να συσχετιστούν με αλλαγές στο κλίμα, οι οποίες, όπως λέει, ανέκαθεν συνέβαιναν, αλλά σε πολύ μακροπρόθεσμη κλίμακα και όχι μέσα σε λίγα χρόνια. Ειδικά οι κυκλώνες, τα χαμηλά συστήματα όπως λέγονται στη μετεωρολογία, που μοιάζουν με στροβίλους περιστρεφόμενους αντίστροφα από τους δείκτες του ρολογιού, βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξή τους τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο.

Οταν σχηματίζονται πνέουν πάντα νοτιάδες και οι πολύ ισχυροί άνεμοι που συνοδεύουν αυτά τα φαινόμενα είναι ένα ακόμη χαρακτηριστικό τους. Πριν από τρεις εβδομάδες, όταν η Αθήνα και το μεγαλύτερο κομμάτι της χώρας επλήγησαν από τις πρώτες ισχυρές καταιγίδες μετά το καλοκαίρι, οι ριπές ανέμου στην Πάρνηθα έφθασαν τα 115 χιλιόμετρα ενώ χθες στο Κατάκολο τα… απόνερα του κυκλώνα Κλεοπάτρα προκάλεσαν ριπές ανέμων έντασης 127 χιλιομέτρων την ώρα.

Προγενέστερη έρευνα που έγινε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών με επικεφαλής την καθηγήτρια Κλιματολογίας Ελενα Φλόκα έδειξε ότι ήδη από το 1961 –πολύ προτού αρχίσει να γίνεται λόγος για κλιματική αλλαγή –και μέχρι το 2001 είχαν επισκεφθεί την Ελλάδα τουλάχιστον 20 κυκλώνες, που σε ορισμένες περιπτώσεις παρουσίαζαν τροπικά χαρακτηριστικά. Πολλοί εξ αυτών μάλιστα δημιουργήθηκαν χειμώνα, καθώς η θερμοκρασία της θάλασσας δεν ήταν χαμηλή.

Τέτοια περίπτωση ήταν στις 18 Μαρτίου 1981, όταν ένας κυκλώνας έπληξε την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη προκαλώντας ραγδαία βροχόπτωση για πολλές ώρες και θυελλώδεις ανέμους.

Στις 22 Ιανουαρίου 2004 ένα αντίστοιχο φαινόμενο, προερχόμενο από τη Δυτική Μεσόγειο, ενισχύθηκε στο κεντρικό Αιγαίο και έπληξε την Ικαρία με ανέμους εντάσεως 12 μποφόρ.

Συνήθως αυτά τα φαινόμενα εισέρχονται στη χώρα μας από τα δυτικά ή τα βορειοδυτικά και μπορούν να αλλάξουν δραματικά το σκηνικό του καιρού για τουλάχιστον 12 ώρες. Η έκταση που καταλαμβάνει ο όγκος τους στον ουρανό μπορεί να φθάνει και τα 700 χιλιόμετρα.

Τα προγνωστικά μοντέλα. Πολλοί επιστήμονες θεωρούν ότι τα προγνωστικά μοντέλα που στοχεύουν στο να καταγράψουν την τάση του κλίματος δεκαετίες μετά έχουν ελάχιστες πιθανότητες επιβεβαίωσης. Σε μεσοπρόθεσμη κλίμακα η πρόγνωση του καιρού για 5 ημέρες έχει πιθανότητα επιτυχίας 80% και από 12 έως 15 ημέρες πέφτει στο 65%.

Ωστόσο ο καιρός έπειτα από δεκαετίες είναι δύσκολο να προβλεφθεί, γιατί τα υπάρχοντα επιστημονικά εργαλεία είναι περιορισμένης ικανότητας. Αστάθμητοι και ακατανόητοι παράγοντες υπάρχουν πολλοί. Καθηγητής κλιματολογίας είπε στα «ΝΕΑ» ότι πριν από το 2008 κανένα κλιματικό μοντέλο δεν θα μπορούσε να προβλέψει την οικονομική κρίση που έπληξε τον κόσμο και συνεχίζει ακόμη να επηρεάζει χώρες. Η οικονομική κρίση αλλάζει πρότυπα συμπεριφοράς, επηρεάζει την αγορά των καυσίμων, τις μεταφορές, τις βιομηχανικές δραστηριότητες και εν γένει συμπεριφορές που αφήνουν το αποτύπωμά τους στο κλίμα.

Παραμένει ακατανόητη, σύμφωνα με τον ίδιο, η συμπεριφορά των ωκεανών και των τεράστιων υπόγειων υδάτων, που αποτελούν «μαγνητική πυξίδα» για τη δημιουργία ακραίων καιρικών φαινομένων όπως τυφώνες που πλήττουν τις ΗΠΑ. Επίσης, είναι απρόβλεπτες οι ηφαιστειακές εκρήξεις που μπορούν να αλλάξουν δραματικά τον καιρό.