Αναζήτηση
Στις 22 Ιανουαρίου 1994, λίγες ημέρες μετά τη συνάντηση του Χαφέζ αλ Ασαντ με τον πρόεδρο Κλίντον στη Γενεύη σε μια προσπάθεια να αναβιώσουν οι ειρηνευτικές προσπάθειες στη Μέση Ανατολή, ο μεγαλύτερος γιος του σύρου προέδρου σκοτώθηκε σε τροχαίο. Κατευθυνόμενος με μεγάλη ταχύτητα προς το αεροδρόμιο της Δαμασκού για να προλάβει μια πτήση για τη Γερμανία, ο Μπασίλ έχασε εξαιτίας της ομίχλης τη διασταύρωση για το αεροδρόμιο και στη συνέχεια το αυτοκίνητο προσέκρουσε σε έναν στύλο και ανατράπηκε. Ηταν 33 ετών, το αγαπημένο παιδί του πατέρα του και ο μόνος που ασχολιόταν πραγματικά με την πολιτική.
Το πρώτο που έπρεπε να αποφασιστεί ήταν ποιος θα έπαιρνε τη θέση του στη διοίκηση της Προεδρικής Φρουράς. Από τους τρεις άλλους γιους του Χαφέζ αλ Ασαντ ο προφανής διάδοχος ήταν ο Μαχέρ· ο Μαζντ είχε ιστορικό διανοητικών προβλημάτων, ενώ ο Μπασάρ σπούδαζε Οφθαλμολογία στο Λονδίνο και δεν είχε καμία πολιτική φιλοδοξία. Υπήρχε όμως ένα πρόβλημα: ο Μαχέρ ήταν απρόβλεπτος. Είχε από μικρός βίαιες εκρήξεις και ήταν συναισθηματικά ασταθής. Επιπλέον, ήταν υπερβολικά νέος: μόλις 27 ετών.
ΒΟΥΡΔΟΥΛΑΣ. Ετσι, ο Μπασάρ αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τις σπουδές του και να επιστρέψει στη Δαμασκό. Δύο χρόνια αργότερα ο Μαχέρ ανέλαβε τη διοίκηση μιας ταξιαρχίας της Εθνοφρουράς, γεγονός που του χάρισε πολύτιμη στρατιωτική πείρα και του επέτρεψε να συνάψει προσωπικούς δεσμούς με πολλούς αξιωματικούς. Λίγο μετά τον θάνατο του πατέρα του και την ανάληψη της εξουσίας από τον Μπασάρ, το 2000, ο Μαχέρ έγινε μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του κυβερνώντος κόμματος Μπάαθ. Και όταν ο νέος Πρόεδρος αποπειράθηκε ένα άτολμο πολιτικό άνοιγμα –τη λεγόμενη Ανοιξη της Δαμασκού –παρενέβη και τον σταμάτησε. Τα ανοίγματα είναι επικίνδυνα πράγματα. Και ακατάλληλα για τους Αραβες. Χίλιες φορές καλύτερος ο βούρδουλας. Και όταν δεν φτάνει ο βούρδουλας, αναλαμβάνουν δράση τα όπλα.
Αυτό ακριβώς έγινε τον Φεβρουάριο του 1982, όταν ο συριακός στρατός υπό τις διαταγές του Ριφαάτ αλ Ασαντ, μικρότερου αδελφού του Χαφέζ, επενέβη στην πόλη Χάμα και έπνιξε την εξέγερση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στο αίμα. Υπολογίζεται ότι σκοτώθηκαν 10.000 άνθρωποι, ενώ υπάρχουν πηγές που ανεβάζουν τον αριθμό των νεκρών σε 20.000 ή και 40.000. Τριάντα ένα χρόνια αργότερα, και εν μέσω ενός πολέμου όπου έχουν χάσει ώς τώρα τη ζωή τους τουλάχιστον 100.000 άτομα, ο μικρότερος αδελφός του σημερινού Προέδρου φέρεται να σχεδίασε και να εκτέλεσε μία από τις πιο αποτρόπαιες επιθέσεις στη σύγχρονη Ιστορία: τον βομβαρδισμό συνοικιών της Δαμασκού με χημικά όπλα, από τον οποίο βρήκαν φρικτό θάνατο εκατοντάδες –αν όχι χιλιάδες –άνθρωποι, στην πλειονότητά τους γυναίκες και παιδιά.
«Αν κοιτάξετε την εξέγερση από το 1979 έως το 1982, ο Ριφαάτ ήταν το κακό παιδί, ο δολοφόνος», λέει στους «Νιου Γιορκ Τάιμς» ο Μπασάμ Μπιτάρ, ένας σύρος πρώην διπλωμάτης που ζει σήμερα εξόριστος στη Βιρτζίνια. «Τώρα η Ιστορία επαναλαμβάνεται, και το κακό παιδί είναι ο Μαχέρ. Τον ξέρω καλά, είναι ένας άνθρωπος που αγαπάει το αίμα».
Επικεφαλής σήμερα της επίλεκτης Τέταρτης Τεθωρακισμένης Μεραρχίας του Συριακού Στρατού (20.000-25.000 άνδρες, από τους οποίους το 80% είναι αλεβίτες), καθώς και της Εθνοφρουράς (10.000 άνδρες), ο Μαχέρ αλ Ασαντ είχε αρκετές ευκαιρίες να επιβεβαιώσει τη φήμη του επικίνδυνα απρόβλεπτου στρατιωτικού. Τον Οκτώβριο του 1994 διαπληκτίστηκε βίαια με τον εξάδελφό του, τον Ριμπάλ Ασαντ, έξω από το ξενοδοχείο Σέρατον. Πέντε χρόνια αργότερα πυροβόλησε στο στομάχι τον γαμπρό του, τον στρατηγό Ασέφ Σαουκάτ (σύζυγο της μεγαλύτερης αδελφής του, της Μπούσρα), ύστερα από μια βίαιη αντιπαράθεση μαζί του. Σύμφωνα με τους ερευνητές του ΟΗΕ, εμπλέκεται στη δολοφονία του λιβανέζου πρωθυπουργού Ραφίκ αλ Χαρίρι το 2005.
Από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος, φέρεται να βρίσκεται πίσω από τις πιο ακραίες δολοφονίες και τις πιο άγριες κατασταλτικές επιχειρήσεις. Τον Μάρτιο του 2011 ανέλαβε να απαντήσει με τη μεραρχία του στην «πρόκληση» μιας ομάδας μαθητών στην Ντεράα, οι οποίοι έγραψαν στον τοίχο ενός τζαμιού συνθήματα εναντίον του Προέδρου. Οπως θυμάται ένας άνδρας της μεραρχίας, ο οποίος στη συνέχεια διέφυγε στην Κωνσταντινούπολη, ο Μαχέρ μάζεψε τους άνδρες του και τους διέταξε να πυροβολούν μόνο τους αόπλους, γιατί αυτοί είναι οι τρομοκράτες. «Μας είπε να ρίχνουμε στην καρδιά και στο κεφάλι. Οποιον έπιανε να πυροβολεί σκοπίμως ψηλά, τον κτυπούσε ή τον σκότωνε».
Στον βομβαρδισμό της Δαμασκού από τους αντάρτες τον Ιούλιο του 2012, όπου σκοτώθηκαν ο Σαουκάτ και ο υπουργός Αμυνας Νταούντ Ράζχα, ο Μαχέρ λέγεται ότι έχασε το πόδι του. Γιατί όμως τώρα να περάσει την «κόκκινη γραμμή» που χάραξε πέρυσι ο Ομπάμα; Το έκανε σε συνεννόηση με τον αδελφό του; Ή η ωμότητα αυτή εντάσσεται στο πλούσιο ιστορικό των πολιτικών ανταγωνισμών στη Μέση Ανατολή; Σύμφωνα με πηγές που επικαλέστηκαν αυτή την εβδομάδα οι «Τάιμς» του Λονδίνου, αλλά και οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες, η χημική επίθεση της 21ης Αυγούστου έγινε με εντολές του Μαχέρ σε αντίποινα για την ενέδρα που έστησαν στο τέλος του Ραμαζανιού οι αντάρτες στην αυτοκινητοπομπή του αδελφού του στο κέντρο της Δαμασκού. Ο Πρόεδρος Ασαντ, η σύζυγός του Ασμα και τα τρία τους παιδιά δεν έπαθαν τίποτα, σκοτώθηκε όμως ο αγαπημένος τους σωματοφύλακας. Και ο Μαχέρ αποφάσισε να εκδικηθεί.
ΔΙΔΥΜΟ ΕΞΟΥΣΙΑΣ. Ο Τζόσουα Λάντις, διευθυντής του Κέντρου Μεσανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οκλαχόμα, εκφράζει τις αμφιβολίες του για το κατά πόσον μια τέτοια ενέργεια –που όλα δείχνουν ότι θα προκαλέσει στρατιωτική αντίδραση της Δύσης –έγινε χωρίς την έγκριση του Προέδρου Ασαντ. «Για μένα κάτι τέτοιο θα ήταν αδιανόητο. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι ο Μπασάρ είναι μαριονέτα. Οι δύο αδελφοί είναι εξίσου αδίστακτοι».
Εχουν όμως μια μεγάλη διαφορά: ο Μαχέρ απεχθάνεται τη δημοσιότητα. Ελάχιστοι συμπατριώτες του θα τον γνώριζαν αν τον έβλεπαν στον δρόμο. Και κανένας ειδικός δεν έχει μπορέσει να πει με σιγουριά αν είναι εκείνος που φαίνεται σε ένα βίντεο του YouTube να πυροβολεί τον Μάιο του 2011 στο ψαχνό διαδηλωτές σε προάστιο της Δαμασκού…
