Φίλοι μου, ο δίσκος που ακούτε αυτή τη στιγμή έχει τίτλο «Υπάρχω» και γράφτηκε με τη συνεργασία του Πυθαγόρα και του Χρήστου του Νικολόπουλου. Ο τίτλος είναι συμβολικός και αφορά εσάς και εμένα. Υπάρχω σαν καλλιτέχνης και σαν άνθρωπος, απ’ τον καιρό που εσείς, οι γνωστοί και άγνωστοι φίλοι μου, με αγαπήσατε και με κάνατε δικό σας.

Υπάρχω εφόσον εξακολουθείτε να πιστεύετε ότι εκφράζω τους καημούς, τα προβλήματά σας, την πίκρα της ξενιτιάς, τον μόχθο του εργάτη, την εγκατάλειψη, τη μοίρα του ανθρώπου της συνοικίας. Και θα υπάρχω όσο υπάρχουν ταπεινοί, αγνοί και τίμιοι άνθρωποι του λαού. Γιατί μόνο στην καρδιά του λαού ζω. Εκεί είναι το σπίτι μου, εκεί γεννήθηκα, εκεί θα πάψω κάποτε να υπάρχω. Σας ευχαριστώ».

Εναν χρόνο μετά την πτώση της δικτατορίας και την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, η φωνή ήταν γνώριμη, ακουγόταν από την εισαγωγή του δίσκου σαν πρόζα και προλόγιζε 12 λαϊκά τραγούδια που αποτελούσαν δισκογραφικό γεγονός. Ο Στέλιος Καζαντζίδης ήταν αυτός, ο δίσκος λεγόταν «Υπάρχω» και θα έκλεινε έναν κύκλο στην καριέρα του, αφού από τότε (1975) θα δισκογραφήσει ξανά το 1987 («Ο δρόμος της επιστροφής»). Συντελεστές του άλμπουμ ήταν οι Πυθαγόρας και Χρήστος Νικολόπουλος, με την εξαίρεση του «Εφυγες με έναν άλλονε» που ήταν ένα παλιό λαϊκό σύνθεσης Γιάννη Τατασόπουλου, σε στίχους του Νίκου Ρούτσου. Οσον αφορά το «Υπάρχω» του Καζαντζίδη, ένα έργο-σύμβολο για το λαϊκό τραγούδι, όπως σημείωνε ο Πάνος Γεραμάνης, οι συνειρμοί ήταν πολλοί. Ο Καζαντζίδης δήλωνε ότι «υπήρχε» σε σχέση με τις δισκογραφικές εταιρείες (ποτέ οι σχέσεις τους δεν ήταν ρόδινες); Υπήρχε και μετά τον χωρισμό του με τη Μαρινέλλα; Ή απλώς το «Υπάρχω» ήταν η σχέση του με τον λαό; Ενα μεγάλο έργο, εξάλλου, είναι και αυτό που σηκώνει πολλαπλές ερμηνείες. Μία λεπτομέρεια ακόμη, πάντως, για να αντιληφθούμε τη δυναμική του ερμηνευτή: Αρχές του χειμώνα του 1976 ο κύκλος των τραγουδιών παρουσιάστηκε μια Δευτέρα ζωντανά από τον Καζαντζίδη και την ορχήστρα του στην κρατική τηλεόραση. Είναι η βραδιά όπου η Αθήνα και οι επαρχίες νέκρωσαν από κόσμο που είχε στηθεί στις ασπρόμαυρες τηλεοράσεις για να δει τον λαϊκό βάρδο να ερμηνεύει τα κομμάτια σε μια ομολογουμένως κορυφαία στιγμή και για τον ίδιο. Και τώρα ένα άγνωστο παρασκήνιο από τις ημέρες των ηχογραφήσεων του δίσκου: ηχολήπτης ήταν ο Τάκης Φιλιππίδης (με βοηθούς τον Μίμη Καννή και τον Γιαννάκη Παπαϊωάννου) ενώ διεύθυνση παραγωγής έκανε ο Αχιλλέας Θεοφίλου. «Είχαν παραγγελία τους πρώτους 500-1.000 δίσκους και επειδή υπήρχε μεγάλη ζήτηση δεν προλάβανε στο οπισθόφυλλο να γράψουν τους συντελεστές. Θυμάμαι πως εμείς με το στυλό γράφαμε τους συντελεστές και στη δεύτερη κοπή μπήκαν τα στοιχεία», σημειώνει στα «ΝΕΑ» ο Γιαννάκης Παπαϊωάννου. Και μία ακόμη άγνωστη λεπτομέρεια για το εξώφυλλο του «Υπάρχω» όπου εικονίζεται ο Καζαντζίδης σε στιγμή ερμηνείας: Την ώρα που τραγουδά ο Στέλιος είναι η στιγμή που τον φωτογραφίζει ο Αλέξης Σοφιανόπουλος. «Ας ακουστεί το κλικ της φωτογραφικής μηχανής, δεν πειράζει», του είπαν από την παραγωγή, και έτσι η στιγμή έμεινε στην ιστορία και μάλιστα από μια όχι στημένη εικόνα.

«Γράφοντας τον δίσκο ο Στέλιος ερχόταν πάντοτε και έκανε πρόβα με τα τραγούδια. Εχω πιάσει τον Στέλιο στην κονσόλα να περπατάει με τα χέρια στην τσέπη, να φτάνει μέχρι τη γωνία τού στούντιο και να τραγουδάει μόνος του. «Αμα είσαι σε γωνία τοίχου και τραγουδήσεις πολύ κοντά, η φωνή σου γυρίζει πίσω και η γωνία γίνεται σαν ηχείο», μου είπε ο Στέλιος καθώς πρόβαρε μόνος του τα κομμάτια», συμπληρώνει ο Γιάννης Παπαϊωάννου, ο οποίος από την κονσόλα του Στούντιο 2 της Columbia ζούσε τις ιστορικές εκείνες ημέρες. Στα τραγούδια, επίσης, κάνει δεύτερες φωνές ο Γιώργος Νταλάρας (το είχε ζητήσει ο ίδιος, αλλά το ήθελε πολύ και ο Καζαντζίδης).

Ο Νικολόπουλος ήταν πάντα εκεί, όπως και ο Πυθαγόρας (είχε κύρος και ρωτούσε τη γνώμη του ο Καζαντζίδης για όλα). Επίσης, τις ημέρες των ηχογραφήσεων έρχονταν φίλοι του Καζαντζίδη από τη Νέα Ιωνία, οι οποίοι με δέος τον παρακολουθούσαν. Τα Χριστούγεννα του 1975 ο δίσκος «Υπάρχω» ήταν ήδη ανάρπαστος. Το ομώνυμο σουξέ έγινε αμέσως ο απόλυτος (όχι ακριβώς λαϊκός)… εγωιστικός ύμνος. Αμέσως μετά, κατά τραγική ειρωνεία, ο Καζαντζίδης θα διέκοπτε τη δισκογραφική παρουσία του για 12 χρόνια, παράλληλα με τη μόνιμη αποχή του από τον κόσμο της νύχτας.

Υπήρχε «μόνο στην καρδιά του λαού», όπως ο ίδιος στον πρόλογο του δίσκου σημείωνε, αφού και ο ίδιος ο λαός πια είχε μετασχηματιστεί.

Την ίδια χρονιά

H πρώτη χρονιά της Μεταπολίτευσης στην Ελλάδα είχε τέσσερις ακόμη σημαντικούς δίσκους για το περιβόλι του ελληνικού τραγουδιού: τα «Νέγρικα» του Μάνου Λοΐζου, τα «Πολιτικά τραγούδια» του Θάνου Μικρούτσικου, την «Τρίτη Ανθολογία» του Γιάννη Σπανού και τα «Αγροτικά» του Θωμά Μπακαλάκου (σε ποίηση του Διονύση Τζεφρώνη).

Πεθαίνει ο μεγάλος υπερρεαλιστής ποιητής και συγγραφέας Ανδρέας Εμπειρίκος.

Προβάλλεται στις αίθουσες ο «Θίασος» του Θόδωρου Αγγελόπουλου.

ΑΥΡΙΟ:

«Μικρά Ασία», 1972

Τελευταία Νέα