Ο καρκίνος του προστάτη είναι πλέον σήμερα ο πιο συχνός ανδρικός καρκίνος στην Ευρώπη. Και ο έλεγχος του PSA, η εξέταση που θέτει την υποψία για την ύπαρξη αυτού του καρκίνου, τέθηκε πρόσφατα υπό αμφισβήτηση.

Με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας κατά του Καρκίνου του Προστάτη στις 15 Σεπτεμβρίου, ο πρόεδρος της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας, διευθυντής του Ουρολογικού Τμήματος στο νοσοκομείο Αμαλία Φλέμινγκ Νίκος Αντωνίου ενημερώνει για τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα σχετικά με αυτή την εξέταση που έχει θεωρηθεί ως το… ΠΑΠ τεστ των ανδρών.

Γιατί αμφισβητήθηκε η χρησιμότητα της εξέτασης του PSA;

Η US Preventive Tasce Force (USPSTF) εξέδωσε πρόσφατα μια σύσταση εναντίον της χρησιμοποίησης του PSA για το screening στον προστατικό καρκίνο. Εβγαλαν το συμπέρασμα ότι η προληπτική εξέταση στον καρκίνο του προστάτη έχει περισσότερους κινδύνους από όσο οφέλη.

Είναι πράγματι έτσι;

Η απάντηση τόσο της Αμερικανικής όσο και της Ευρωπαϊκής Ουρολογικής Εταιρείας στα λάθη που δυστυχώς υπέπεσαν οι άνθρωποι της USPSΤF λόγω κακής ερμηνείας των στατιστικών δεδομένων ήταν άμεση. Eτσι, θεωρήθηκε λανθασμένη η άποψη για εγκατάλειψη του PSA ως κυρίαρχου δείκτη διάγνωσης του καρκίνου του προστάτη. Χρειάζεται όμως μια καλύτερη μεθοδολογία για το ποιες ομάδες πληθυσμού πρέπει να ελεγχθούν οπωσδήποτε λόγω υψηλότερου κινδύνου για εμφάνιση καρκίνου του προστάτη.

Ποιες είναι σήμερα οι επιστημονικές οδηγίεςγια σωστή εφαρμογή του προληπτικού ελέγχου στον καρκίνο του προστάτη;

1) Αποφυγή επιθετικού screening σε άνδρες άνω των 70 ετών.

2) Τακτικός έλεγχος του PSA, σύμφωνα με τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού, σε άνδρες άνω των 50 ετών χωρίς κληρονομικό ιστορικό και ετησίως σε άνδρες άνω των 45 ετών με κληρονομικό ιστορικό.

3) Εφαρμογή της ενεργού παρακολούθησης (active surveillance) σε άνδρες με καρκίνο του προστάτη χαμηλού κινδύνου, με έλεγχο PSA κάθε 4-6 μήνες.

Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Ουρολογική Εταιρεία προσπαθεί να χρησιμοποιήσει νέες στρατηγικές για να ισχυροποιήσει τον σπουδαίο αυτόν δείκτη που χαρακτηρίζει όλο το όργανο του προστάτη (και όχι αποκλειστικά τον καρκίνο του).

Η προσπάθεια αυτή γίνεται για μείωση των άσκοπων βιοψιών, αποφυγή πολλών ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων και οικονομική επιβάρυνση των ασθενών.

Πώς θα αποφύγει λοιπόν ένας άνδρας αχρείαστες εξετάσεις και ταλαιπωρία;

Στις προσπάθειες αυτές της Ευρωπαϊκής Εταιρείας περιλαμβάνονται:

1) H εκτίμηση της ταχύτητας του PSA (velocity).

2) Η εκτίμηση της πυκνότητάς του (density).

3) Η προσαρμογή των τιμών του PSA σε σχέση με τη ηλικία του άνδρα.

4) Η μέτρηση του ελεύθερου PSA.

Tι είναι η ταχύτητα και η πυκνότητα PSA;

H ταχύτητα είναι ο ρυθμός αλλαγής του PSA στον χρόνο. Μελέτες έχουν αποδείξει ότι σε άνδρες με προστατικό καρκίνο η αύξηση του PSA έχει πολύ πιο γρήγορη άνοδο κατά τα χρόνια πριν από τη διάγνωση σε σχέση με άνδρες που δεν έχουν καρκίνο.

Η εκτίμηση όμως αυτής της παραμέτρου πρέπει να γίνεται μόνο από τον ουρολόγο γιατρό και η ερμηνεία χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή. Καλό είναι οι αναλύσεις να γίνονται στο ίδιο εργαστήριο τουλάχιστον για 18 μήνες.

Οσον αφορά την πυκνότητα, η τιμή του PSA ανέρχεται κατά 0,12 ng/ml σε κάθε γραμμάριο προστατικού ιστού. Ο λόγος της τιμής του PSA ως προς τον όγκο του αδένα καλείται πυκνότητα PSA. Πολλοί ουρολόγοι συνιστούν βιοψία μόνο όταν η πυκνότητα του PSA είναι 0,1-0,15, ενώ άλλοι δεν βρίσκουν χρήσιμη την εφαρμογή αυτή.

Τι είναι το ελεύθερο PSA και ποια η σημασία του;

Το PSA είναι μια γλυκοπρωτεΐνη που παράγεται από τα προστατικά επιθηλιακά κύτταρα και μόλις βρεθεί στον ορό του αίματος το 40% συνδέεται με μια μακροσφαιρίνη και δεν μπορεί να μετρηθεί. Το υπόλοιπο μέρος είναι ελεύθερο και μπορεί να μετρηθεί με ορισμένες τεχνικές.

Από μελέτες έχει βρεθεί ότι το ελεύθερο PSA σε ασθενείς με καρκίνο του προστάτη είναι λιγότερο από όσο στους υπόλοιπους άνδρες. Ετσι, επίπεδα μικρότερα του 25% θεωρούνται σοβαρός προγνωστικός παράγοντας για καρκίνο του προστάτη και ιδιαίτερα σε τιμές μικρότερες του 10%.

Η χρησιμοποίηση όμως του ελεύθερου PSA πρέπει να γίνεται όταν η τιμή του ολικού PSA είναι 4-10 ng/ml.

Από ποιον πρέπει να γίνεται η αξιολόγηση του αποτελέσματος του PSA;

Η ερμηνεία του αποτελέσματος πρέπει να γίνεται πάντα από τον ουρολόγο γιατρό σε συνδυασμό με δακτυλική εξέταση και διορθική υπερηχογραφία, που θα ακολουθείται σε περίπτωση υποψίας από βιοψία.

Τελευταία Νέα