Το τέταρτο κουδούνι

Το ιδιαίτερο έργο – µια κωµωδία – του άπαιχτου στην Ελλάδα νέου γάλλου συγγραφέα Φρεντερίκ Σοντάγκ «Atomic Alert» που πρωτοπαρουσιάστηκε τον περασµένο Δεκέµβριο στο Παρίσι και θριάµβευσε φέτος το καλοκαίρι στην Αβινιόν, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Off, θα παρουσιάσει τον Νοέμβριο στο Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης ο σκηνοθέτης Λευτέρης Γιοβανίδης (φωτογραφία).

Ο Σοντάγκ έχει μοντάρει, με μεγάλη επιδεξιότητα, αποσπάσματα από ασπρόμαυρες αμερικάνικες ταινίες της δεκαετίας του ’50 κι έχει δημιουργήσει μια καινούργια ταινία – παστίς, μιας περίπου ώρας, που προβάλλεται στην οθόνη κατά τη διάρκεια της παράστασης χωρίς ήχο, με πέντε ηθοποιούς – τρεις άντρες, δυο γυναίκες -, απόλυτα συντονισμένους σε ταυτόχρονο, ζωντανό σπικάζ, που ντουμπλάρει τους διαλόγους της ταινίας χωρίς να ‘χει καμιά σχέση μαζί τους. Θέμα του συγγραφέα, που αφορά τη διαφθορά στο χώρο της πολιτικής, μια ατομική έκρηξη που ‘γινε κατά λάθος και που η κυβέρνηση προσπαθεί να αποκρύψει.

Το έργο μεταφράζει η Σταυρούλα Μάκρα ενώ η διανομή ολοκληρώνεται προσεχώς.

Τον Σοντάγκ στην Ελλάδα παρουσίασε το Γαλλικό Ινστιτούτο τον περασμένο Μάιο, όταν διάβασε ο ίδιος το παλαιότερο έργο του «Υπό έλεγχο».

Φίλος της στήλης, έκθαμβος απ’ τη φρεσκάδα των επιλογών του ΚΘΒΕ στο ρεπερτόριό του τα τελευταία χρόνια – «Λωξάντρα», «Μαντάμ Σουσού», «Βασικά με λεν Θανάση», «Ντενεκεδούπολη», «Αγαμοι Θύται… στο Δημόσιο», «Αμάν Αμήν», «Ενα παιδί μετράει τ’ άστρα», «Υπάρχει και φιλότιμο», «Οι Γερμανοί ξανάρχονται»… -, ρεπερτόριο η κατάσταση του οποίου βαίνει διαρκώς επιδεινούμενη – «Το κοροϊδάκι της πριγκιπέσας», «Ο μικρός ήρως», «Αυτά που είδε ο μπάτλερ» του Τζο Ορτον σε… ποντιακή βερσιόν (!!!) προσεχώς… – και τη φουλαριστή επιστροφή στο παρελθόν, προτείνει η υποστήλη «Προ 50ετίας» στο «Τέταρτο Κουδούνι» να μετονομαστεί σε «Προ 100ετίας». Μπας κι «έρθουν τα πράγματα στα ίσα τους», όπως μου γράφει.

Μια, «αντί σκηνοθετικού σηµειώµατος», ανάµνηση του Γιάννη Καλατζόπουλου απ’ το «Ακροπόλ» του ’57 και την πρώτη εµφάνιση του τότε Γιαννάκη στο θέατρο «για µεγάλους», που προφανώς περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα του «Ελα απόψε στου… Μελά», της σύνθεσης επιθεωρησιακών κειμένων και τραγουδιών την οποία ανέβασε το ΚΘΒΕ στη νέα Θερινή Σκηνή του, στο πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά, σε σκηνοθεσία του, διάβασα στο δελτίο Τύπου που μου στείλανε. Απολαυστική!

Οπου γλαφυρά περιγράφει πώς, επειδή, ως παιδάκι ο τότε Γιαννάκης (φωτογραφία), έβγαζε στο φινάλε πολύ χειροκρότημα μόνος του, τον «υιοθέτησε» και τον έσερνε μαζί της στο χαιρετισμό η Μπελίντα για να διπλασιάσει το δικό της μέχρι που τη ματιάσανε και πάτησε την γκλαμορόζα τουαλέτα της Αποθέωσης και σαβουριάστηκε στην πασαρέλα του Ακροπόλ. Οπότε και παρέδωσε τον Γιαννάκη, για να μη μπλέκεται στα πόδια της, στη Γεωργία Βασιλειάδου…

Πέστε ότι γράφετε εσείς τη στήλη αυτή. Κι ότι σας δίνουν μια είδηση για κάποια παράσταση που πρόκειται ν’ ανεβεί. Και πως τη δημοσιεύετε στο «Τέταρτο Κουδούνι». Εξαντλώντας εμμονικά – αν το ‘χετε το χούι, με τίποτα δεν αλλάζει… – την προϊστορία του έργου. Αν πάτε μετά, όταν το έργο ανεβεί, να δείτε την παράσταση και διαβάσετε το – πολύ χαριτωμένο, καρτολίνες κι ένα τετρασέλιδο σαν από παλιό τετράδιο – πρόγραμμα και δείτε ξεπατικωμένα όσα γράψατε και υπάρχει μάλιστα μέσα στα ξεπατικωμένα έως και το λάθος που κάνατε και που επανορθώσατε την επόμενη Πέμπτη αλλά, φαίνεται, δεν το πρόσεξαν – και δείτε επιπλέον, κάτω απ’ τα ξεπατικωμένα, γραμμένο «Πηγές: πρόγραμμα θεάτρου Περοκέ 1991», να εμφανίζεται μάλιστα και το όνομα ενός κυρίου πλάι στις λέξεις «Σχεδιασμός – Επιμέλεια ύλης προγράμματος», τι θα πράττατε; Και τι θα λέγατε; Εγώ – που μου ‘τυχε… – περιορίστηκα μόνο στο δαντικό guarda e passa – δες και προσπέρνα.

Αλλοδαπός, ο φίλος μου. Παρεπιδημών στην Ελλάδα. Πήγαμε μαζί στην Επίδαυρο να δούμε τους «Ιππής» του ΚΘΒΕ. Με Πέτρο Φιλιππίδη / Αλλαντοπώλη και Γιάννη Ζουγανέλη / Παφλαγόνα. «Ah, it’s the guy who advertises cheese!» («Α, είν’ αυτός που διαφημίζει τα τυριά!») μου λέει, χαρούμενος που τον αναγνώρισε, μόλις έκανε είσοδο στην ορχήστρα ο Αλλαντοπώλης. Τι να πω τώρα εγώ; Κατάπια μπακακάκια, που ‘λεγε κι η μάνα μου. Βλέπετε, πόση είν’ η απόσταση απ’ τον – αγρίως εξαργυρωμένο – «Μπακαλόγατο» μέχρι τον Αριστοφάνη και την Επίδαυρο; Μισή οργιά.

Τα αρχεία τους δεν είναι καλά ενημερωμένα; Μνήμη γερή δεν έχουν; Ή δεν ξέρουν να μετράνε; Τριάντα επτά χρόνια, ανακοίνωσαν οι αρχαιολόγοι της περιοχής πως παρέμενε κλειστό το αρχαίο θέατρο των Δελφών που το ξανάνοιξαν με μια εκδήλωση το υπουργείο Πολιτισμού και το Ελληνικό Φεστιβάλ για μια βραδιά, πριν αρχίσουν οι εργασίες αποκατάστασής του – που ποιος ξέρει πότε θα ολοκληρωθούν… Κι αυτό το «τριάντα επτά» επαναλήφθηκε, δημοσιογραφικά, μέχρι κορεσμού.

Να καταθέσω, λοιπόν, πως στο αρχαίο θέατρο των Δελφών έχω δει απ’ τους Δεσμούς της Ασπασίας Παπαθανασίου (φωτογραφία) την «Ηλέκτρα» που ‘χε ανεβάσει η ίδια το καλοκαίρι του 1977 – κι ακόμα έχω στ’ αυτιά μου κι ανατριχιάζω το «Χτύπα αν μπορείς διπλά!» της Παπαθανασίου – Ηλέκτρας, στη διάρκεια του φόνου της Κλυταιμνήστρας απ’ τον Ορέστη στο εσωτερικό του παλατιού, ν’ αντηχεί στις Φαιδριάδες.

Την ίδια χρονιά τεκμηριώνεται στο Χρονικό 1977 παράσταση στο αρχαίο θέατρο των Δελφών κι απ’ το θίασο Μνήμη του Ιορδάνη Μαρίνου με τον «Αίαντα» του Σοφοκλή ενώ στο Χρονικό του 1978 παράσταση επίσης του ίδιου θιάσου με «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» του Ευριπίδη – που ο Θεόδωρος Τερζόπουλος στον οποίο κατέφυγα, ως εμπνευστή, μαζί με τον Περικλή Νεάρχου, της εκεί μεταγενέστερης Διεθνούς Συνάντησης Αρχαίου Ελληνικού Δράματος του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών, για να σιγουρευτώ πως όντως καμιά παράσταση της Συνάντησης δεν έχει γίνει στο συγκεκριμένο θέατρο, επιμένει πως αυτή πρέπει να ‘ταν η τελευταία.

Κατόπιν, όµως, βρήκα στο Διαδίκτυο αναφορά και για µια κλειστή επετειακή µουσική εκδήλωση που ‘γινε εκεί το 1992 µε αφορµή τα εκατό χρόνια απ’ την έναρξη των ανασκαφών στους Δελφούς της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής. Αρα είκοσι χρόνια έμεινε τελικά, κατά πάσα πιθανότητα, κλειστό το αρχαίο θέατρο των Δελφών ή, το πολύ – για το μεγάλο κοινό -, τριάντα τέσσερα. Οχι πάντως τριάντα επτά.

Να ελπίσουμε πως δε θα παραμείνει άλλα τόσα;