Τα απρόοπτα προβλήματα στο ξεκίνημα της κυβέρνησης Σαμαρά δεν προδικάζουν, βεβαίως, τον βαθμό εκπλήρωσης των προσδοκιών των πολιτών που υπερψήφισαν τα κόμματα που της παρέχουν κοινοβουλευτική στήριξη και τις προοπτικές ανάκαμψης της χώρας εν γένει. Αποτελούν, όμως, διαχρονικά συμπτώματα δυσλειτουργίας των κυβερνήσεων, όταν κάποιοι παραγνωρίζουν τον ρόλο και τις υποχρεώσεις που αναλαμβάνουν σε ένα σώμα εκτελεστικής εξουσίας.

Τα σοβαρά προβλήματα ξεκινούν από την ποιότητα των προγραμματικών δηλώσεων, τους εξειδικευμένους στόχους που θα ανατεθούν σε κάθε υπουργείο και τα στελέχη που θα κληθούν να τους εκπληρώσουν. Αν και μεσολάβησαν δύο εκλογικές αναμετρήσεις, ο πολιτικός διάλογος επικεντρώθηκε υπερβολικά στα περί Μνημονίου και αναδιαπραγμάτευσης, δίχως να αφήσει περιθώρια για μια ενδελεχή και ουσιαστική αξιολόγηση εναλλακτικών προγραμμάτων διακυβέρνησης.

Για όλα τα παραπάνω χρειάζεται ένα σημείο σύγκλισης, το οποίο δεν μπορεί να αναζητηθεί σε έναν ελάχιστο κοινό παρονομαστή των (διαφορετικών) ιδεολογικών αρχών που πρεσβεύουν τα συνεργαζόμενα κόμματα. Ενα τέτοιο σημείο σύγκλισης πρέπει να αποτελέσει το κυρίαρχο πρόταγμα που θα διέπει και θα προσδιορίζει όλες τις κυβερνητικές νομοθετικές πρωτοβουλίες και εκτελεστικές ενέργειες.

Νομίζω ότι η έννοια της βιώσιμης διακυβέρνησης μπορεί να λειτουργήσει ως η θεμελιώδης προγραμματική έννοια. Στο παρελθόν άλλες έννοιες, όπως ο εκσυγχρονισμός, υιοθετήθηκαν με την ίδια λογική, όμως ουδέποτε απέκτησαν ένα σαφές περιεχόμενο ικανό να προσδιορίσει τους στόχους των πολιτικών, με αποτέλεσμα την υστέρηση του κυβερνητικού έργου και την αδυναμία ικανής πολιτικής διεύθυνσης.

Κρίνεται σκόπιμο, λοιπόν, να διατυπωθούν συνοπτικά ο σκοπός και οι στόχοι της βιώσιμης διακυβέρνησης. Σύμφωνα με τον κλασικό ορισμό που έχουν υιοθετήσει και τα Ηνωμένη Εθνη, η βιώσιμη ανάπτυξη καλύπτει τις ανάγκες του παρόντος, δίχως να θέτει σε κίνδυνο τις δυνατότητες των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες. Συνδέονται, δηλαδή, άρρηκτα οι οικονομικές δραστηριότητες, η κοινωνική δικαιοσύνη και η προστασία του περιβάλλοντος, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα πολιτικών από την ενέργεια και τις μεταφορές, τον τουρισμό και τους φυσικούς πόρους, την παιδεία και τον πολιτισμό. Ακολούθως, θα δώσω τρία παραδείγματα.

Στον χώρο της οικονομίας η βιωσιμότητα θα πρέπει να στηριχθεί στην παραγωγικότητα, την καινοτομία και την εξωστρέφεια. Ο θεμελιώδης κανόνας του ανταγωνισμού στην ΕΕ πρέπει να εμπεδωθεί σε κάθε διάσταση της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Η περίοδος των κρατικοδίαιτων επιχειρήσεων, των εξαρτημένων από την εγχώρια ζήτηση, έχει παρέλθει. Το πλεονάζον και ικανό ανθρώπινο δυναμικό μπορεί να στελεχώσει τις δομές έρευνας και ανάπτυξης των επιχειρήσεων για την παραγωγή ποιοτικών και ανταγωνιστικών προϊόντων. Ταυτόχρονα, πολλά βήματα μπορούν να γίνουν στη κατεύθυνση της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, προκειμένου οι επιχειρήσεις να δημιουργήσουν ένα θετικό αποτύπωμα στην κοινωνία. Θα διαμορφώσει ο νέος υπουργός Ανάπτυξης και Υποδομών Κωστής Χατζηδάκης ένα master plan βιωσιμότητας που θα δημιουργεί συνέργειες και συμπληρωματικότητα μεταξύ της επιχειρηματικότητας, των υποδομών και των μεταφορών;

Ο τομέας του τουρισμού αποτελεί έναν καταλύτη ανάπτυξης, απασχόλησης και εισροής χρήματος στην οικονομία. Η υπουργός Ολγα Κεφαλογιάννη έχει καλή εικόνα των δεδομένων της τουριστικής οικονομίας της χώρας, αλλά θα πρέπει να τολμήσει, μεταξύ άλλων, σε ζητήματα βιωσιμότητας. Οι τουριστικές υποδομές πρέπει να είναι σε αρμονία με τη φέρουσα ικανότητα των περιοχών που λειτουργούν, τη διαθεσιμότητα βασικών πόρων, όπως το νερό και η ενέργεια, την επάρκεια των υποδομών μεταφοράς, δηλαδή αεροδρόμια και λιμένες. Μία άλλη ενδιαφέρουσα τάση που ήδη αναπτύσσεται είναι η ενίσχυση της ωφέλειας της τοπικής οικονομίας από την τουριστική δραστηριότητα μέσω της ανάδειξης των τοπικών προϊόντων αλλά και της διασφάλισης των φυσικών πλουτοπαραγωγικών πόρων.

Τέλος, στον χώρο της Παιδείας μπορεί εμπράκτως να εκφραστεί το πνεύμα της κοινωνικής δικαιοσύνης μέσω της παροχής ισότιμων και ουσιαστικών ευκαιριών στα παιδιά και τους νέους που εντάσσονται στη δημόσια εκπαίδευση. Οι πόροι αναμφιβόλως λειτουργούν περιοριστικά, αλλά η προσαρμογή στα νέα δεδομένα μπορεί να γίνει δίχως εκπτώσεις στην ποιότητα της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Αν το εκλογικό αποτέλεσμα υποχρέωσε τρία κόμματα με διαφορετική ιδεολογική κατεύθυνση να συγκροτήσουν μία κυβέρνηση συνεργασίας, γιατί άραγε τα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ της χώρας δεν μπορούν να συνενώσουν ερευνητικές και διδακτικές δυνάμεις με ακαδημαϊκά κριτήρια για να συγκροτηθούν ισχυρές ακαδημαϊκές μονάδες προς όφελος των (φορολογούμενων) διδασκόντων και φοιτητών; Ο υπουργός Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος θα δημιουργήσει όρους βιωσιμότητας για τα ΑΕΙ της χώρας μέσω μιας ουσιαστικής συμφωνίας τετραετούς προγραμματισμού με αμοιβαίως δεσμευτικούς όρους για την Πολιτεία και τα ιδρύματα;

Ο Μάνος Γ. Παπάζογλου είναι λέκτορας Πολιτικών Συστημάτων στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Μόλις κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Σύγχρονη πολιτική ηγεσία. Κρίση και νέα θεμέλια διακυβέρνησης» (εκδ. Παπαζήση)

Τελευταία Νέα