H τελευταία σύγκρουση των Δημήτρη Δασκαλόπουλου και Κωνσταντίνου Μίχαλου σχετικά με τη συνδρομή των επιχειρήσεων στα επιμελητήρια μπορεί να υποκρύπτει μία λανθάνουσα πρόθεση του προέδρου του ΣΕΒ για την αποκλειστικότητα της επιχειρηματικής εκπροσώπησης, ωστόσο σηματοδοτεί και το τέλος μιας εποχής. Ο «θεσμοθετημένος σύμβουλος της Πολιτείας» όπως αποκαλούνται – και είναι επί της ουσίας τα επιμελητήρια – βρίσκονται στο λυκόφως της ύπαρξής τους.

Οι πρόεδροι των επιμελητηρίων κατηγορούν τον πρόεδρο του ΣΕΒ ότι κατόρθωσε να ενσωματώσει στη λίστα των μέτρων που εμποδίζουν την επιχειρηματικότητα στη χώρα μας μέσω της τρόικας την κατάργηση της υποχρεωτικής καταβολής των συνδρομών των επιχειρήσεων στα επιμελητήρια όπου ανήκουν. Επειτα από μία σκληρή δημόσια αντιπαράθεση μεταξύ των Κ. Μίχαλου και Δ. Δασκαλόπουλου ο κουρνιαχτός κατακάθησε και φαίνεται πως ο πρόεδρος του ΕΒΕΑ κατόρθωσε να διασώσει τα οικονομικά του επιμελητηρίου. Θα φανεί στο επόμενο διάστημα. Και μόνο όμως ο θόρυβος που προκλήθηκε ήταν αρκετός για να επιβεβαιώσει το τέλος εποχής του επιμελητηριακού θεσμού στην Ελλάδα – τουλάχιστον έτσι όπως τον γνώρισε η αγορά.

Στη διάρκεια των τελευταίων 30 χρόνων, κυρίως μετά το 1981 και την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην κυβερνητική εξουσία, τα επιμελητήρια, ένας παραδοσιακά συντηρητικός χώρος – ακόμη και στην πιο προοδευτική εκδοχή του – αποτέλεσαν πεδίο κομματικού ανταγωνισμού και προσωπικών αντιπαραθέσεων. Και σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις έγιναν και το εφαλτήριο για την ικανοποίηση πολιτικών φιλοδοξιών. Ηταν η εποχή που οι μικρομεσαίοι, κατά τη ρητορική εκείνων των χρόνων, αποτελούσαν τη ραχοκοκαλιά της εθνικής οικονομίας.

Το στρώμα των μικρών και μεσαίων επιχειρηματιών ήταν ισχυρό και συνεχώς διογκούμενο. Ακόμη και οι καταστροφές που υπέστη στη διετία της πρώτης σταθεροποίησης, όταν υπουργός Εθνικής Οικονομίας ήταν ο Κώστας Σημίτης, ήταν πρόσκαιρες. Ηταν τα χρόνια της ανάπτυξης. Τα επιμελητήρια είχαν ισχυρό λόγο. Στον επιμελητηριακό χώρο ηγεμόνευαν – όπως είναι φυσικό – τα τρία μεγάλα επιμελητήρια της Αθήνας. Και το καθένα από αυτά είχε και τον δικό του ρόλο.

Το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών (ΕΒΕΑ) ήταν η «ανεπίσημη φωνή» του ΣΕΒ, το Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Αθηνών (ΒΕΑ) ήταν ο μηχανισμός χρηματοδότησης της βιοτεχνίας και επί χρόνια η διοίκησή του αποτέλεσε το υβρίδιο της πολιτικής συνεργασίας του ΠΑΣΟΚ με το ΚΚΕ, ενώ το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών ήταν το πολυπληθέστερο όλων και λόγω της μαζικότητάς του οι απόψεις του δεν περνούσαν απαρατήρητες.

Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον όμως λόγω του ειδικού βάρους που είχε στη διαμόρφωση των εξελίξεων – τόσο στο προσκήνιο όσο κυρίως στο παρασκήνιο – παρουσίαζε πάντα το ΕΒΕΑ.

Το ΒΕΑ είναι άλλη περίπτωση. Στη δεκαετία του 1980 ήταν το πεδίο όπου οι δυνάμεις της Αριστεράς, έχοντας σημαντική παρουσία, βοήθησαν τις δυνάμεις του ΠΑΣΟΚ να κερδίσουν ίσως το μοναδικό επιμελητήριο στo Λεκανοπέδιο Αττικής. Επί χρόνια πρόεδρός του ο Γιώργος Κυριόπουλος – μετέπειτα δήμαρχος Καλλιθέας και αρκετές φορές μέλος της ΚΕ του ΠΑΣΟΚ. Βέβαια εκείνες οι εποχές παρήλθαν. Οι μικρομεσαίοι ταλανίζονται από την οικονομική κρίση και οι βιοτεχνίες στην Αττική κλείνουν η μία μετά την άλλη.