Πριν από λίγες εβδομάδες το ισπανικό Σοσιαλιστικό Κόμμα (PSOE) υπέστη τη χειρότερη ήττα της Ιστορίας του. H εκλογική του επίδοση δεν ξεπέρασε το κατώφλι του 29,5%, ποσοστό που είχε αποσπάσει το 1979 στις πρώτες εκλογές μετά την πτώση του Φράνκο. Οι εκτιμήσεις για την πρωτοφανή καθίζηση της επιρροής του ποικίλλουν. Κοινός τόπος, σε κάθε περίπτωση, είναι η παντελής αδυναμία των ισπανών Σοσιαλιστών να επεξεργαστούν και να υλοποιήσουν ένα αποτελεσματικό σχέδιο διαχείρισης της οικονομικής κρίσης.
Στη μεγάλη εικόνα, η κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει το ΠΑΣΟΚ παρουσιάζει συγκρίσιμες αναλογίες με εκείνη του συγγενικού ισπανικού κόμματος. Σήμερα το ΠΑΣΟΚ φυλλορροεί εκλογικά και οι δυνητικές του απώλειες κατευθύνονται σχεδόν προς όλο το κομματικό φάσμα, κυρίως όμως προς την Αριστερά. Αν επαληθευτούν οι δημοσκοπήσεις, η απήχηση του ΠΑΣΟΚ προσεγγίζει τα επίπεδα του 1974 (13,6%) ή, στο πιο ευνοϊκό σενάριο, εκείνα του 1977 (25,3%).
Πέρα από τις διαδικασίες αλλαγής ηγεσίας η πορεία ανασυγκρότησης, και όχι απλώς εκλογικής ανάκαμψης, του ΠΑΣΟΚ στον μεσοπρόθεσμο ορίζοντα θα προσδιοριστεί από την επίδραση δύο δομικών παραγόντων.
Ο πρώτος παράγων έχει να κάνει με το είδος του κόμματος, την ίδια του τη λειτουργία και φυσικά με το στελεχικό δυναμικό που με τη δράση και τις πρακτικές του αντιπροσωπεύει το κόμμα σε εθνικό και, ανά περίπτωση, σε τοπικό επίπεδο. Η διαδικασία άμεσης εκλογής του προέδρου από τη βάση εισήχθη το 2004, επιβεβαιώθηκε το 2007 και συνοδεύτηκε από ένα νέο διακριτό σύνολο πολιτικών αξιών και πρακτικών όπως, μεταξύ των άλλων, είναι η συμμετοχή, η διαβούλευση, η λογοδοσία, η διαφάνεια. Αν είναι να περιγράψει κανείς αυτές τις πολιτικές πρακτικές εν συντομία θα έλεγε πως αποτελούν την ατζέντα της ανοικτότητας (openness). Οι αρχές και αξίες της διαβούλευσης, της διαφάνειας, της λογοδοσίας που εύστοχα συνοψίστηκαν στο κεντρικό μήνυμα «πρώτα ο πολίτης» έγιναν κτήμα μόνο ενός εξαιρετικά περιορισμένου αριθμού στελεχών στα ηγετικά κλιμάκια, συγκίνησαν ένα μέρος της βάσης, δημιούργησαν ελπίδα και κινητοποίησαν φρέσκο δυναμικό που συνεχίζει να κινείται εκτός των κομματικών ορίων, αλλά έως εκεί. Κάπως έτσι φτάσαμε στο παράδοξο σημείο να είναι η ανοικτή διακυβέρνηση (opengov), με την ηλεκτρονική διαβούλευση σε σχέδια νόμου και το πρόγραμμα Διαύγεια με την ανάρτηση όλων των κυβερνητικών και διοικητικών πράξεων στο Διαδίκτυο, πολύ πιο μπροστά από ό,τι έχει εφαρμόσει το κόμμα η κυβέρνηση του οποίου τις υλοποίησε.
Ο δεύτερος δομικός παράγων για το μέλλον του ΠΑΣΟΚ είναι η πολιτική και ιδεολογική συγκρότησή του. Βεβαίως, το καυτό ερώτημα αφορά την πλατφόρμα που θα παρουσιάσει στις προσεχείς εκλογές, αλλά και τη στρατηγική με την οποία θα την προβάλει πριν και ύστερα από αυτές. Ασφαλώς, πριν φθάσει κανείς σε προγραμματική πλατφόρμα, πρέπει να προηγηθεί απολογισμός του κυβερνητικού έργου και αυτοκριτική για τα λάθη και τις παραλείψεις.
Ευελπιστούμε πως εύκολα ή δύσκολα το νήμα των τελευταίων ετών θα ξετυλιχτεί. Αλλωστε, με όλες τις ασυνέχειες, τις τομές και τις παλινδρομήσεις της διαδρομής από το 1981, το νήμα του έργου της περιόδου 2009-11 αποτελεί μέρος μιας πολιτικής χρονογραμμής με σημαντικούς σταθμούς. Με όρους τουίτερ (twitter) θα λέγαμε πως η χρονογραμμή, το λεγόμενο ταϊμλάιν του ΠΑΣΟΚ, αποτελείται από μεγάλους και πασίγνωστους σταθμούς όπως ενδεικτικά είναι το ΕΣΥ, το ΑΣΕΠ, οι μεταρρυθμίσεις στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, η ΟΝΕ, η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ.
Γυρίζουμε, για λίγο, πάλι στη μεγάλη εικόνα. Σήμερα, που το διεθνικό πολιτικό και τα εγχώρια κομματικά συστήματα αναζητούν την τεχνογνωσία για να ανακτήσει η πολιτική ένα ζωτικό μέρος της διευθυντικής της ικανότητας έναντι των χρηματαγορών, είναι περισσότερο ρευστό από ποτέ το ποια θέματα ανήκουν στα κεντρικά διακυβεύματα ενός κόμματος που οφείλει να είναι παρόν σε δυο παράλληλες μάχες. Η μια μάχη αφορά τη διάσωση της Ελλάδας, τη διόλου αυτονόητη παραμονή της στο ευρώ και τον πυρήνα του ευρωπαϊκού θεσμικού συστήματος. Η άλλη παράλληλη μάχη αφορά την εκ βάθρων ανασυγκρότηση του ΠΑΣΟΚ ώστε να γίνει εκ νέου επίκαιρο και χρήσιμο ως πολιτικός φορέας. Ο βαθμός δυσκολίας και των δύο μαχών προσαυξάνεται από το ότι η παγκόσμια κρίση βρήκε την Ελλάδα με συσσωρευμένες παθογένειες όσον αφορά τον επιχειρησιακό εκσυγχρονισμό του κρατικού – διοικητικού μηχανισμού της και χρονίζουσες εκκρεμότητες σχετικά με τον προσανατολισμό και τη διάρθρωση του παραγωγικού της μοντέλου. Σε αυτό το περίπλοκο και αχαρτογράφητο πλαίσιο δράσης, το ΠΑΣΟΚ πρέπει να δημιουργήσει πρακτικές συλλογικής ηγεσίας, να πάρει υπεύθυνα θέση μιλώντας και εξηγώντας στον κόσμο το οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο που προτείνει, να συνθέσει μια νέα αφήγηση εντός της οποίας θα μπορούν με απλά λόγια να συνεκφέρονται θέματα από την ολοκλήρωση της συμφωνίας για το PSI έως τη συμβολή των Τοπικών Οργανώσεων του σε δράσεις αλληλεγγύης…
«ΤΑ ΝΕΑ» δημοσιεύουν απόψεις των αναγνωστών τους για το μέλλον του ΠΑΣΟΚ και της Σοσιαλδημοκρατίας. Μπορείτε να λάβετε μέρος κι εσείς στον διάλογο αποστέλλοντας την άποψή σας στην ηλεκτρονική διεύθυνση της εφημερίδας
taneagram@dolnet.gr ή στην ταχυδρομική διεύθυνση «ΤΑ ΝΕΑ», Μιχαλακοπούλου 80, ΤΚ 115 28, Αθήνα με την ένδειξη ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΣΟΚ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΕΝΤΡΟΑΡΙΣΤΕΡΑ. Προϋπόθεση δημοσίευσης της γνώμης σας είναι η συντομία και η
σαφήνεια. Είναι αναγκαίο το πλήρες ονοματεπώνυμό σας και ένα τηλέφωνο επικοινωνίας.
‘