Εικοστή τρίτη Απριλίου του 2010, ανήµερα τη γιορτή των παιδιών που θεσµοθέτησε ο Ατατούρκ. Τούτη τη µέρα, σε ολόκληρη την Τουρκία, όλα τα υψηλά αξιώµατα περνούν για µερικά λεπτά σε αριστούχους µαθητές. Στο αυστηρό κτίριο που στεγάζει το πρωθυπουργικό γραφείο στην Αγκυρα, ο Ερντογάν παραχωρεί την πολυθρόνα του σε µια µαθήτρια του δηµοτικού. «Εσύ έχεις τώρα την εξουσία», της λέει. «Αν θέλεις να κρεµάσεις, κρεµάς, αν θέλεις να κόψεις, κόβεις», προσθέτει χαµογελώντας. Αναφορά σε µια παλιά φράση σεβασµού προς τον σουλτάνο, που διέθετε δικαίωµα ζωής και θανάτου επί των υπηκόων του. Οι συνεργάτες του Ερντογάν γελούν. Η σκηνή όµως, που µεταδόθηκε από την τηλεόραση, σκανδαλίζει όλους όσοι ανησυχούν για τις αυταρχικές τάσεις του πρώην δηµάρχου Κωνσταντινούπολης.

Επρόκειτο για ένα ευφυολόγηµα, είναι προφανές, όπως επισηµαίνει εντούτοις η «Liberation», είναι και αποκαλυπτικό της σχέσης που έχει µε την εξουσία ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ο ίδιος έχει πει πολλές φορές πως θα είναι η τελευταία, άλλωστε έχει φροντίσει να επιβάλει διά νόµου όριο τριών συνεχόµενων κοινοβουλευτικών θητειών. Ο χαρισµατικός ηγέτης του AKP, όµως, δεν κρύβει την επιθυµία του να γίνει κατόπιν ο πρώτος άµεσα εκλεγµένος πρόεδρος της Τουρκίας. Ενας πρόεδρος εξοπλισµένος µε πραγµατικές εξουσίες, όπως στις ΗΠΑ ή τη Γαλλία, κάτι που προϋποθέτει συνταγµατική µεταρρύθµιση. Στις οµιλίες του λέει πάντα «ο υπουργός µου», «ο νοµάρχης µου». Ο 57χρονος Ερντογάν είναι αναµφίβολα ο πιο ισχυρός πολιτικός ανήρ της Τουρκίας µετά τον Ατατούρκ. «Η δύναµή του», εξηγεί ένας ευρωπαίος διπλωµάτης που τον γνωρίζει από παλιά, «είναι πως νιώθει επιφορτισµένος µε µια αποστολή: να ξαναδώσει στο Ισλάµ τη θέση που του πρέπει στην Τουρκία και να ξαναδώσει στην Τουρκία, την κληρονόµο της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας, τη θέση της στον κόσµο». «Η δηµοκρατία αποτελεί ένα µέσο και όχι έναν στόχο», έλεγε ο Ερντογάν το 1994, όταν ήταν ακόµα δήµαρχος Κωνσταντινούπολης. Φοιτητής, υπήρξε µέλος των «Μίλι Γκόρους», της οργάνωσης του ισλαµιστή Νετζµετίν Ερµπακάν, που κατήγγειλε «τις συνωµοσίες της ∆ύσης και των Εβραίων». Τον ακολούθησε στα διαδοχικά του κόµµατα, που ανά τακτά χρονικά διαστήµατα απαγορεύονταν, κατόπιν στο Ρεφάχ, που έγινε το 1995 πρώτη πολιτική δύναµη της χώρας.

Ο Ερντογάν εµφανίζεται ήδη ως εκσυγχρονιστής.

Η µεγάλη στροφή έρχεται όµως το 1997 όταν ο στρατός, χωρίς καν να αναπτύξει τα τεθωρακισµένα του, υποχρεώνει τον Ερµπακάν να παραιτηθεί από πρωθυπουργός κι έπειτα απαγορεύει το Ρεφάχ. «Ο Ερντογάν κατάλαβε τότε πως ήταν αδύνατο να προκαλεί µετωπικά το κράτος και πως έπρεπε να εφεύρει κάτι καινούργιο, που να αναµειγνύει παραδοσιακές αξίες και άνοιγµα στον κόσµο», εξηγεί ο Μεχµέτ Μετινέρ, ένας από τους παλιούς συµβούλους του. Το 2002, το ΑΚΡ θριαµβεύει αποσπώντας το 34,3% των ψήφων. «Ηταν µια κοινωνική επανάσταση, µε την επιβεβαίωση µιας νέας συντηρητικής αστικής τάξης έναντι των παλαιών κοσµικών ελίτ», υπογραµµίζει ο πολιτειολόγος Σόλι Οζέλ. Το 2007, µε φόντο το µπρα ντε φερ µε τον στρατό και το κεµαλικό κατεστηµένο, το AKP αυξάνει το ποσοστό του στο 47%. «Μέχρι τότε, βρισκόταν στην κυβέρνηση χωρίς να έχει πραγµατικά την εξουσία. Εκτοτε, ο Ερντογάν εξανάγκασε τον στρατό σε υπακοή και άλλαξετην ανώτερη δικαστική εξουσία», επισηµαίνει ο ακαδηµαϊκός Μεντερές Τσινάρ.

ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΟΥ. Με τη λαϊκή καταγωγή του και την υπερηφάνεια που επιδεικνύει για αυτήν, µε το µουστάκι, το ρητορικό χάρισµα και την εικόνα του ανθρώπου που ταλέει έξω από τα δόντια, ο Ερντογάν είναι το είδος εκείνο της προσωπικότητας που γοητεύει πολλούς Τούρκους. Τα ίδια αυτά χαρακτηριστικά, εντούτοις, η ροπή προς τον αυταρχισµό και η έλλειψη ανοχής απέναντι στην κριτική, τον καθιστούν αντιπαθή στις περισσότερο προνοµιούχες τάξεις. Οι περισσότεροι πάντως του αναγνωρίζουν πως ξέρει πώς να προσαρµόζει τον λόγο του και πώς να υποχωρεί όταν ο συσχετισµός των δυνάµεων δεν είναι ευνοϊκός. Το ερώτηµα που τώρα τίθεται είναι: θα επιδείξει τον ίδιο πραγµατισµό όσον αφορά τις φιλοδοξίες του να µετατρέψει την Τουρκία σε προεδρική δηµοκρατία;

Οι σταθµοί της πορείας του


Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ

Γεννήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 1954, στο Ρίζε της Τουρκίας. Ο πατέρας του ήταν µέλος της τουρκικής ακτοφυλακής. Φοίτησε σε ισλαµικό σχολείο και σπούδασε ∆ιοίκηση Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήµιο του Μαρµαρά, στην Κωνσταντινούπολη, παίζοντας παράλληλα ηµιεπαγγελµατικό ποδόσφαιρο.

Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

Η σύζυγός του Εµινέ φορά πάντα την ισλαµική µαντίλα στις δηµόσιες εµφανίσεις της. Εχει δύο γιους και δύο κόρες που σπούδασαν στις ΗΠΑ ώστε να µπορούν να φορούν ελεύθερα τη µαντίλα.

Η ΠΙΟ ΚΑΛΗ ΣΤΙΓΜΗ

Τον Ιανουάριο του 2009, στο Παγκόσµιο Οικονοµικό Φόρουµ του Νταβός, επιτέθηκε µε δριµύτητα στον ισραηλινό πρόεδρο Σιµόν Πέρες για τον πόλεµο στη Λωρίδα της Γάζας και επέστρεψε στην πατρίδα του για να τύχει υποδοχής ήρωα.

Η ΧΕΙΡΟΤΕΡΗ ΣΤΙΓΜΗ

Το 1998, καταδικάστηκε σε 10µηνη φυλάκιση για υποκίνηση φυλετικού µίσους. Είχε διαβάσει δηµοσίως ένα ισλαµικό ποίηµα, που έλεγε µεταξύ άλλων «Τα τζαµιά είναι οι στρατώνες µας, οι θόλοι τα κράνη µας, οι µιναρέδες οι ξιφολόγχες µας και οι πιστοί οι στρατιώτες µας…». Αφέθηκε ελεύθερος έπειτα από τέσσερις µήνες, το ποινικό µητρώο του όµως του στέρησε το δικαίωµα του εκλέγεσθαι µέχρι την αλλαγή του Συντάγµατος το 2002.

Τελευταία Νέα