5.000 τίτλοι. Τόσοι πρέπει να διαμορφώνουν τη βιβλιογραφία για τη Θεσσαλονίκη. Φαίνεται πως η ζώσα, σπαρταριστή και παλίμψηστη μνήμη της πόλης ερεθίζει για τα καλά την έμπνευση και την όρεξη τόσο των λογοτεχνών όσο και των μελετητών. Με αφορμή τη ΔΕΘ προτείνουμε μια καλύτερη γνωριμία με την νύφη του Θερμαϊκού.


Αρις Γεωργίου
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ6

(ΠΑΝΔΕΚΑΧΡΟΝΙΑ)

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΟΥ, 1992 Αρις Γεωργίου OΛΥΜΠΟΣΝΑΟΥΣΑ

(21 ΙΟΥΝΙΟΥ1994)

ΑΓΡΑ, 2003 Δύο τόμοι που αποτυπώνουν λεπταίσθητα την ιδιωτική και την κοινόχρηστη Θεσσαλονίκη των κλειστών χώρων. Στον πρώτο, ο πολύπλευρα εμπνευσμένος Αρις Γεωργίου αποτυπώνει φωτογραφικά το σπίτι της γιαγιάς του και την ίδια, τους τελευταίους μήνες της ζωής της.

Στο δεύτερο, φωτογραφίζει το θρυλικό ρεστοράν Ολυμπος Νάουσα τρεις ημέρες πριν κλείσει οριστικά. Εικόνες που βεβαιώνουν πως η αγαπητική ζώσα μνήμη δεν αφήνει τα πράγματα να πεθάνουν για πάντα.

Χρίστος Ζαφείρης, Ο ΕΡΩΣΣΚΕΠΕΙ ΤΗΝΠΟΛΗ

ΕΞΑΝΤΑΣ, 1993 Θωμάς Κοροβίνης, ΚΑΝΑΛΝΤ΄ ΑΜΟΥΡ

ΑΓΡΑ, 1996 Κάθε μεγάλη πόλη έχει οροθετημένους ή μη χώρους όπου η ερωτική δραστηριότητα- πληρωμένη ή ερασιτεχνική- πυκνώνει ιδιαίτερα και συμπλέκεται με την ιστορική τοπογραφία και τις ποικίλες λειτουργίες του άστεως. Μια τέτοια αποτύπωση αποτελεί το βιβλίο του φιλέρευνου Χρίστου Ζαφείρη, ο οποίος ξεναγεί τον αναγνώστη στους ερωτώνες της Θεσσαλονίκης και, συγχρόνως, στην ιστορία της. Ο Κοροβίνης εστιάζει κυρίως στην περιοχή των Λαδάδικων και των πέριξ, με μια πολύτιμη μαρτυρία για τόπους οι οποίοι σήμερα έχουν μεταμορφωθεί σε ένα ψυχαγωγικό λούνα παρκ.

ΧΑΜΕΝΟΦΑΣΜΑ

(ΚΟΜΙΚΣ)

ΚΩΜΟΣ, Χ.Χ.Ε. ΣΕΝΑΡΙΟ:

ΤΑΣΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ, ΕΙΚΟΝΕΣ: ΜΑΡΙΑ ΖΟΓΛΟΠΙΤΟΥ Ενα κόμικς με έντονα κινηματογραφική ματιά που εκτυλίσσεται με γρήγορα και κοφτά πλάνα στη σημερινή Θεσσαλονίκη, κάνοντάς την να μοιάζει συναρπαστικά ενδιαφέρουσα, σε σκίτσα της πρόωρα «χαμένης» ταλαντούχου Μαρίας Ζογλοπίτου. Τα Κάστρα, η Πανεπιστημιούπολη, τα μπαρ, οι ταβέρνες, μέσα από την ιστορία ενός συγγραφέα που συμπλέκει οδυνηρά τη φαντασία με την πραγματικότητα.

Χρίστος Ζαφείρης ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΟΠΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΣ, 1990 Γ. Αναστασιάδης- Ε. Χεκίμογλου Η ΜΑΧΗ ΤΗΣΜΝΗΜΗΣ

UΝΙVΕRSΙΤΥ SΤUDΙΟ ΡRΕSS, 1997 Κώστας Τομανάς ΔΡΟΜΟΙΚΑΙ ΓΕΙΤΟΝΙΕΣΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

(ΜΕΧΡΙΤΟ1944) ΝΗΣΙΔΕΣ, 1997 «Προκειμένου περί Θεσσαλονίκης η είσοδος του κόσμου να γίνεται από τη θάλασσα». Η γνωστή αυτή φράση του Ν.Γ. Πεντζίκη συμπυκνώνει τη «μοιραία» σχέση της Θεσσαλονίκης με το θαλάσσιο μέτωπό της. Από τη θάλασσα προσπάθησαν να την εκπορθήσουν οι βόρειες φυλές επί Βυζαντίου, από εκεί αποβιβάστηκαν οι ξένες στρατιές στον Μεγάλο Πόλεμο, εκεί κατέληξαν οι καραβιές των προσφύγων τις πρώτες δεκαετίες του περασμένου αιώνα. Σήμερα, το θαλάσσιο μέτωπο της πόλης αποτελεί μια σχεδόν νεκρή ζώνη, κατ΄ επίφαση παραθαλάσσια. Οι δύο συγγραφείς και εμπαθείς μελετητές με την υποστήριξη πλούσιου και σπάνιου φωτογραφικού υλικού αφηγούνται τεκμηριωμένα την ιστορία της παραλίας, του λιμανιού και του Λευκού Πύργου όχι μόνο με βάση τα αρχαιολογικά και τοπογραφικά δεδομένα αλλά και με τα ψίχουλα της Ιστορίας, δηλαδή τα θραύσματα της ατομικής και της συλλογικής μνήμης, που απουσιάζουν από τις πειθαρχημένες ιστοριογραφίες.

Ο Τομανάς, γεννημένος τον Μεσοπόλεμο, κάνει μια βαθιά βουτιά στις αναμνήσεις του και στα αρχεία των εφημερίδων, και συνθέτει μια αφήγηση της νεώτερης ιστορίας της πόλης μέσα από την περιπλάνηση στους δρόμους της. Ενα γαλατάδικο στην Καμάρα, μια πολυκατοικία στην Τσιμισκή, αναδεικνύονται σε ζείδωρο πρώτη ύλη της τοπικής ιστοριογραφίας.

Χρίστος Ζαφείρης ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΓΚΟΛΠΙΟΝ

ΕΞΑΝΤΑΣ, 1997 Δρόμοι, δημόσιοι χώροι και κτίρια που μπορεί κανείς να προσπερνά αδιάφορα στην καθημερινότητά του, αποκτούν μια άλλη διάσταση όταν το ένδον βλέμμα του Ζαφείρη οδηγεί σε μια αξονική τομογραφία των επάλληλων και συμπλεκόμενων στρωμάτων της μνήμης της πόλης. Το δεύτερο βιβλίο αποτελεί τον πιο πλήρη και χρηστικό οδηγό για να περπατήσει κανείς τη Θεσσαλονίκη και να γνωρίζει τι είναι αυτό που βλέπει όταν απορημένος σαρώνει με το βλέμμα του τα πέριξ.

Αλέξανδρος Χ. ΓρηγορίουΕυάγγελος Α. Χεκίμογλου Η ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΤΩΝΠΕΡΙΗΓΗΤΩΝ

1430-1930

ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΙΛΗΤΟΣ, 2008 Π. Κ. Ενεπεκίδη Η ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΣΤΑΧΡΟΝΙΑ1875-1912

ΑΔΕΛΦΟΙ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ, 1988 Η Θεσσαλονίκη υπήρξε ανέκαθεν ένα σταυροδρόμι λαών και φυλών, ένα χαρμάνι γλωσσών και συμπεριφορών. Πολλές είναι οι γραπτές μαρτυρίες όσων την έζησαν περαστικοί από τα χώματά της. Οι Γρηγορίου και Χεκίμογλου συνέθεσαν έναν μνημειώδη τόμο από μεταφρασμένες μαρτυρίες πέντε αιώνων με πλούσιο απεικονιστικό υλικό, όπου μέσα από τον προσωπικό λόγο των περιηγητών εξιστορείται το παλίμψηστο αφήγημα της πόλης.

Ο Ενεπεκίδης επικεντρώνεται στο γύρισμα του προπερασμένου αιώνα, με μαρτυρίες γερμανών πολιτικών, διπλωματών και συγγραφέων, συνοδευόμενο από γκραβούρες της εποχής. Εκτός από την αποτύπωση των θεσμών, της καθημερινής ζωής μέσα στη σκόνη των δρόμων και της ιστορικής τοπογραφίας της πόλης, ο αναγνώστης παρακολουθεί και τη θέση της Θεσσαλονίκης στη σκακιέρα της ευρωπαϊκής διπλωματίας ως ένα δελεαστικό πιόνι. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ1913

OΙΠΡΩΤΕΣΕΓΧΡΩΜΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ1913 & 1918 ΟΛΚΟΣ, 1999 Γιάννης Κωνσταντινίδης ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

+ 1919

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΚΑΙ ΕΘΝΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΟΥ, 1989 Γιάννης Μέγας- Νίκος Χόρμπος Η ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΜΕΣΑΑΠΟΤΟΝ ΦΑΚΟΤΟΥΓΙΩΡΓΟΥ ΛΥΚΙΔΗ

ΙΑΝΟΣ, 2002 Στον πρώτο τόμο συμβαίνει κάτι το μαγικό: Η Θεσσαλονίκη, για πρώτη φορά, αποκτά χρώμα! Πρόκειται για τις αυτοχρωμικές φωτογραφίες από το αρχείο του πάμπλουτου τραπεζίτη Αλμπέρτ Καν, οι οποίες τραβήχτηκαν στις αρχές του ταραχώδους, και όχι μόνο για τη Θεσσαλονίκη, εικοστού αιώνα, στο πλαίσιο του μεγαλεπήβολου σχεδίου «Αρχεία του Πλανήτη». Στον δεύτερο τόμο φιλοξενούνται οι εξαιρετικής αισθητικής και εστίασης φωτογραφίες του Φρεντ Μπουασονά, συνοδευόμενες από ένα κείμενο του Ντανιέλ Μπω-Μποβύ, ενώ στον τρίτο τόμο προβάλλει η Θεσσαλονίκη του επαγγελματία φωτογράφου Λυκίδη, από τον Μεσοπόλεμο μέχρι τη δεκαετία του ΄60. Είναι πολύ ενδιαφέρων ο τρόπος με τον οποίο οι Μέγας και Χόρμπος κατηγοριοποιούν τις φωτογραφίες ανά περιοχή της πόλης και σχολιάζουν διεξοδικά τις τοπογραφικές και ιστορικές πληροφορίες τους, συγκροτώντας έτσι ένα απολαυστικό όσο και πολύτιμο έντυπο ντοκιμαντέρ της πόλης.

Μαρκ Μαζάουερ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΟΛΗΤΩΝ ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΩΝ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ 2004 Απόστολος Ε. Βακαλόπουλος ΙΣΤΟΡΙΑΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Χ.Ε., 1983 Απόστολος Παπαγιαννόπουλος ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΕΝ ΘΕΡΜΩ

ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ-ΠΑΙΔΕΙΑ, 2009 «Η ακατάσχετη ομιλία εκ μέρους του ιστορικού καλύπτει τις φωνές από το παρελθόν. Γράφοντας ιστορία επιχειρώ να αφήσω αυτές τις φωνές να ακουστούν ηχηρότερα, χωρίς βέβαια να χάνεται ποτέ το ευρύτερο πλαίσιο μέσα στο οποίο αντηχούν». Αυτό έχει δηλώσει ο ιστορικός Μαζάουερ και το κάνει πράξη στο συγκεκριμένο βιβλίο του, όπου με επίκεντρο την ιδιότυπη σχέση της οθωμανικής αυτοκρατορίας με το εβραϊκό και το χριστιανικό στοιχείο ζωντανεύει αφηγηματικά την καθημερινότητα των ανθρώπων, οι οποίοι ερήμην τους δρούσαν ως υποκείμενα των εθνοτικών και δημογραφικών ισορροπιών.

Η Ιστορία του Βακαλόπουλου αποτελεί μια ευσύνοπτη αλλά μεστή επισκόπηση της ιστορίας της Θεσσαλονίκης από την ίδρυσή της μέχρι πρόσφατα, εστιασμένη κυρίως στο ελληνικό στοιχείο, ενώ ο Παπαγιαννόπουλος στο τρίτομο έργο του παραθέτει εξαντλητικά και πολύπλευρα την πολύπαθη ιστορία της πόλης κατά τον «συγκλονιστικό», όπως τον χαρακτηρίζει δίκαια, εικοστό αιώνα.

Ο Σάκης Σερέφας είναι συγγραφέας

Τελευταία Νέα