Αναζήτηση
Από το 1987, τη «xρονιά» του φοιτητή Παναγιώτη Φραντζή, ο οποίος στη διάρκεια ενός καβγά σκότωσε και τεμάχισε τη 18χρονη γυναίκα του Ζωή, έως το πρόσφατο έγκλημα του καθηγητή της Μουσικής, ο οποίος σε μια έκρηξη οργής έπνιξε και έθαψε τη γυναίκα του στο πάρκο της Φιλοθέης, πολλά παρόμοια εγκλήματα έχουν δει το φως της δημοσιότητας με δράστες απλούς, καθημερινούς ανθρώπους- «ήρεμους, πολιτισμένους και ευγενείς», όπως τους χαρακτηρίζει συνήθως το περιβάλλον τους! Πρόκειται για ανθρώπους που αποδεικνύουν- σύμφωνα με τους ειδικούς- ότι το να βρεθεί κανείς στην αντίπερα όχθη δεν είναι δύσκολο.
«Τα εγκλήματα που διαπράττονται από τους ανθρώπους της διπλανής πόρτας και ακολουθούνται από γνωστές στερεότυπες φράσεις- «δεν μπορώ να το πιστέψω», «δεν είναι δυνατόν», «έχω μείνει άναυδος»- αποδεικνύουν ότι κάθε περίπτωση είναι μοναδική και ανεπανάληπτη, αλλά και ότι «δυνάμει εγκληματίες είμαστε όλοι μας, ανάλογα με την προσωπικότητα, τις συνθήκες, τις ευκαιρίες, το περιβάλλον και τα αδιέξοδά μας», πιστεύει η κ. Βάσω Αρτινοπούλου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Εγκληματολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και ειδική πραγματογνώμων.
Εγκλήματα, όπως το πρόσφατο της Φιλοθέης, υποδηλώνουν με τον τρόπο τους, διαχρονικά την ακατανόητη- έως έναν βαθμό – ανθρώπινη φύση. Η αλληλεπίδραση των προσωπικοτήτων του δράστη και του θύματος με τις καταστάσεις και το περιβάλλον, εξηγεί η κ. Αρτινοπούλου, «διαμορφώνουν κάποιες φορές ένα εκρηκτικό περιβάλλον, στο οποίο όλοι μπορεί να βρεθούμε. Το πώς θα απαντήσει κανείς σ΄ αυτό αποτελεί αίνιγμα. Η βία και το έγκλημα προβάλλουν προς στιγμή και ξαφνικά ως παρορμητική λύση, ως διέξοδος. Δεν μπορούμε να γενικεύσουμε, ούτε να προγνώσουμε την εγκληματική συμπεριφορά. Μπορούμε όμως να χτίσουμε ισχυρά τείχη και εσωτερικό έλεγχο…».
Τα εγκλήματα για τα οποία δεν υπάρχει προμελέτη ή εκείνα που δεν διαπράττονται από ψυχικά αρρώστους σχετίζονται κυρίως με τον έρωτα, το χρήμα και την ηγεμονία στη σχέση
«Ευκαιριακός εγκληματίας». Γενικά, οι προκλητικές και δύστροπες συμπεριφορές, οι αιφνιδιαστικοί ψυχικοί ερεθισμοί, οι κακές συμπτώσεις, αυτό που λέμε «η κακιά ώρα», αλλά και οι κλονισμένες συναισθηματικές καταστάσεις μπορούν να διαταράξουν τη συνήθη ανθρώπινη συμπεριφορά και να οδηγήσουν σε ψυχική παραφορά», εκτιμά ο δικηγόρος Ανδρέας Αναγνωστάκης. «Σε τέτοιες περιπτώσεις γίνεται κανείς «ευκαιριακός εγκληματίας». Και τέτοιος μπορεί να γίνει ο οποιοσδήποτε. Ακόμα και ο πράος, ο πολιτισμένος ή ο φιλήσυχος».
Τα εγκλήματα για τα οποία δεν υπάρχει προμελέτη ή εκείνα που δεν διαπράττονται από ψυχικά αρρώστους, σχετίζονται κυρίως με τον έρωτα, το χρήμα, το φιλότιμο και την ηγεμονία στη σχέση. Αυτό πιστεύει ο ψυχίατρος κ. Μανόλης Μυλωνάκης: «Κάθε άτομο έχει το προσωπικό του σημείο «βρασμού»! Όσο χαμηλότερο είναι για κάποιον το σημείο βρασμού τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες να παραφερθεί και να εκραγεί. Και όσο ωριμότερο είναι ψυχοσυναισθηματικά ένα άτομο τόσο περισσότερες ελπίδες έχει να αυτοσυγκρατηθεί. Ας θυμηθούμε την κλασική αντίληψη για το λεγόμενο «ψυχικό όργανο»: ένα κομμάτι του αντιπροσωπεύει τον πρωτόγονο εαυτό μας και περιέχει την αρπαχτικότητα, την επιθετικότητα, την ανεξέλεγκτη σεξουαλικότητα. Αυτό είναι το γκάζι με το οποίο γεννιόμαστε. Απέναντί του το κάθε άτομο οικοδομεί, μέσα από τη διαπαιδαγώγησή του, τον ατομικό ηθικό κώδικα. Αυτό είναι το φρένο…», προσθέτει.
Αν χαθεί το «ζύγι». Όπως εξηγεί ο κ. Μυλωνάκης, «υπάρχουν άνθρωποι με γκάζι ισχυρότερο από το φρένο τους και άλλοι, όπως ο Σορίν Ματέι και ο Πάσσαρης, οι οποίοι δεν διέθεταν προφανώς ούτε υποτυπώδες φρένο. Για τον καθένα από μας υπάρχει ένα ερέθισμα από τον κύκλο του έρωτα, του χρήματος, του φιλότιμου ή της διάθεσης για εξουσία που θα εξουδετερώσει το φρένο του και θα χαθεί το «ζύγι» του σωστού και του λάθους… Γι΄ αυτό και στη μεγάλη τέχνη της ζωής δεν απαιτείται μόνο να γνωρίζουμε το ατομικό μας σημείο βρασμού αλλά να προβλέπουμε και το σημείο βρασμού του «άλλου» που έχουμε απέναντί μας! Καλό είναι να φθάνουμε σε εκείνη την ωριμότητα που ανοίγει εγκαίρως την πόρτα της εξόδου- πολύ πριν ο ένας πάει στο χώμα και ο άλλος στη φυλακή»!
