O Κώστας Σημίτης είναι ένας ορθολογιστής προοδευτικός πολιτικός. Η απάντησή του στο ερώτημα του τίτλου της ομιλίας του την περασμένη Τρίτη («Η Δημοκρατία σε κρίση;») ήταν αρνητική: Το πολιτικό σύστημα δεν νοσεί θεσμικά. Το πρόβλημα που κατ΄ ουσίαν έθεσε ο πρώην πρωθυπουργός αφορά στα υποκείμενα της πολιτικής. Όπως συνάγεται από ένα σύνολο συλλογισμών του, ενώ τα κόμματα, και μάλιστα τα κόμματα εξουσίας, συνιστούν τους κύριους δράστες της πολιτικής, όμως δεν αναλαμβάνουν τις ευθύνες που τους αναθέτει η δημοκρατία.

Το πεδίο της πολιτικής, όπως ορίζεται στη δημοκρατία, είναι ευρύτατο. Τα κόμματα οφείλουν να κινούνται σε ολόκληρο το εύρος του και τούτο συμπεριλαμβάνει την υποχρέωσή τους να διεγείρουν πολιτικά την «κοινωνία των πολιτών» και να καταστήσουν τον πολίτη συμμέτοχο στην πολιτική πράξη.

Όμως τα κόμματα προτιμούν να αναπαράγουν δομές εξουσίας που αποξενώνουν τον πολίτη από την πολιτική και εμφανίζουν το πεδίο της συρρικνωμένο σε μια φοβική και όσο λιγότερο ενεργητική διαχείριση της σύνθετης και μεταβαλλόμενης πραγματικότητας.

Αρκετοί αναλυτές εντυπωσιάστηκαν από τη συστηματική αναφορά του πρώην πρωθυπουργού σε «κόμματα εξουσίας», συλλήβδην. Ωστόσο, είναι προφανές ότι οι επισημάνσεις του δεν αφορούν τη Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ εξίσου και κατά τον ίδιο τρόπο. Η αρνητική πραγματικότητα που περιέγραψε ο κ. Σημίτης ενσαρκώνεται από τους κυβερνώντες συντηρητικούς. Σε αντίθεση με την παγιωμένη συντηρητική πρακτική, οι προοδευτικοί της αντιπολίτευσης ψάχνουν ακόμα τον δρόμο τους. Ο κ. Σημίτης τους έδωσε μια γερή σπρωξιά προς την κατεύθυνση που φαίνεται να οραματίζεται και ο σημερινός πρόεδρος του κόμματος.

Οι εξερχόμενοι εκείνο το βράδυ από την ομιλία του πρώην πρωθυπουργού διακατέχονταν εμφανώς από ένα αίσθημα ευεξίας, όπως αυτό που δημιουργεί η επί αρκετή ώρα εισπνοή καθαρού αέρα. Αν υπήρχε κι ένα αίσθημα νοσταλγίας στην ατμόσφαιρα, ήταν παράγωγο και σε δεύτερο πλάνο. Ο Κώστας Σημίτης είναι ο τελευταίος άνθρωπος που θα δημιουργήσει πρόβλημα στον Γιώργο Παπανδρέου. Δεν ανήκε, άλλωστε, ποτέ στους βουλιμικούς της εξουσίας. Η ομιλία του ήταν ολόκληρη στραμμένη προς το μέλλον. Αν δεν αισθάνθηκε την ανάγκη να υπερασπισθεί στη διάρκειά της το κυβερνητικό έργο του, αυτό ίσως οφείλεται στη θέση που γίνεται πλέον αισθητό ότι του επιφυλάσσει η κοινή συνείδηση. Και την οποία θα ενισχύει εφεξής με την πολιτική παρουσία του.