Πετρελαιολωρίδα στο Αιγαίο

Σημαντικά γεωπολιτικά και οικονομικά οφέλη για την Ελλάδα, αλλά και μεγάλο

περιβαλλοντικό ρίσκο για το Αιγαίο φέρνει η συμφωνία για την κατασκευή του

πετρελαιαγωγού Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη, η οποία επιτεύχθηκε χθες απο τους

ηγέτες της Ελλάδας, της Ρωσίας και της Βουλγαρίας.

Το έργο όταν υλοποιηθεί, μπορεί να αναβαθμίζει τη γεωστρατηγική σημασία της

Ελλάδας, προσφέροντας παράλληλα οικονομικά οφέλη – τόσο για τη χώρα αφού θα

εισπράττει τέλη διέλευσης όσο και για τις ελληνικές εταιρείες που θα

συμμετέχουν στην κατασκευή του -, σύμφωνα όμως με τις περιβαλλοντικές

οργανώσεις εγκυμονούνται σοβαροί περιβαλλοντικοί κίνδυνοι για το Αιγαίο. Η

λειτουργία του αγωγού θα φέρει στο Αιγαίο τάνκερ μεγάλης χωρητικότητας,

250.000 – 300.000 τόνων (τα λεγόμενα VLCC), τα οποία σήμερα δεν πλέουν στις

ελληνικές θάλασσες. Μέχρι τώρα τα τάνκερ που διέρχονται από τα Στενά του

Βοσπόρου προς το Αιγαίο και από εκεί προς τις ξένες αγορές, είναι μέγιστης

χωρητικότητας 150.000 τόνων (τα λεγόμενα suez max), αφού η διέλευση

μεγαλύτερων πλοίων απο τα Δαρδανέλλια είναι αδύνατη. Με τη διέλευση των αρκετά

μεγαλύτερων πλοίων αυξάνεται ο κίνδυνος εκτεταμένης θαλάσσιας ρύπανσης σε

περίπτωση σοβαρού ατυχήματος με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ευρύτερη περιοχή

του Αιγαίου, τα οικοσυστήματα αλλά και για τον τουρισμό ο οποίος αποτελεί τη

βασικότερη «πλουτοπαραγωγική πηγή» της ελληνικής οικονομίας. Πρόκειται για

σούπερ τάνκερ τα οποία αναμένεται να οδηγήσουν και σε αύξηση των ποσοτήτων

πετρελαίου που θα διέρχονται από το Αιγαίο – σήμερα ανέρχονται σε 140 εκατ.

τόνους τον χρόνο. Περιβαλλοντικές οργανώσεις αναφέρουν τα παραδείγματα μεγάλων

οικολογικών καταστροφών που προκλήθηκαν τα τελευταία χρόνια απο ναυάγια

πετρελαιοφόρων, τα οποία μάλιστα στις περισσότερες περιπτώσεις αφορούσαν τη

διαρροή πετρελαίου στη θάλασσα.

Τάνκερ 300.000 τόνων

«Οι ποσότητες πετρελαίου που μεταφέρουν αυτά τα διπύθμενα πλοία είναι πολύ

μεγάλες. Συνεπώς αρκεί μόνο ένα ατύχημα τάνκερ χωρητικότητας περίπου 300.000

τόνων για να αφανίσει… ολόκληρο το Αιγαίο. Μπορεί να είναι ατύχημα

αντίστοιχο του «Έξον Βαλντέζ» στην Αλάσκα», λέει στα «ΝΕΑ» ο διευθυντής της μη

κυβερνητικής περιβαλλοντικής οργάνωσης Αρχιπέλαγος Αιγαίου, Θεόδωρος

Τσιμπίδης. Προσθέτει μάλιστα ότι σήμερα δεν υπάρχει κανένα σοβαρό πλάνο

αντίδρασης σε ενδεχόμενο ρύπανσης μεγάλης έκτασης. «Πώς θα περνούν λοιπόν αυτά

τα πλοία με τέτοιες ποσότητες από τόσο ευαίσθητα οικοσυστήματα χωρίς κανένα

μέτρο προστασίας; Άλλωστε, τα στοιχεία μας δείχνουν ότι το 30% των πλοίων που

διέρχεται από το Αιγαίο, δεν τηρεί τους κανόνες ασφαλείας», ενώ υπενθυμίζει

ότι αρχές Αυγούστου δεν απετράπη η ρύπανση που… μαύρισε τις ακτές της

Αττικής, παρ’ ότι το ατύχημα συνέβη… δίπλα στον Πειραιά.

Σε κάθε περίπτωση, όπως σημειώνουν οι οικολογικές οργανώσεις, το λιμάνι της

Αλεξανδρούπολης απειλείται με ρύπανση αφού καθημερινά θα πραγματοποιούνται

φορτώσεις πετρελαίου, ενώ θαλάσσια ρεύματα της περιοχής εκτιμάται ότι θα

παρασύρουν τους ρύπους στα θρακικά παράλια και τους ψαρότοπους.

Την ελπίδα οι συναντήσεις Ελλάδος – Ρωσίας – Βουλγαρίας να δώσουν στην πράξη

συγκεκριμένα αποτελέσματα εξέφρασε εκ μέρους του ΠΑΣΟΚ ο Ν. Αθανασάκης, ο

οποίος υποστήριξε ότι ο ρόλος της Ελλάδας ως ενεργειακού κόμβου σχεδιάστηκε

επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ.

Τα οφέλη για την Ελλάδα

ΤΑ ΟΦΕΛΗ για την Ελλάδα από την κατασκευή του αγωγού είναι κυρίως

γεωστρατηγικά και λιγότερα οικονομικά. Στο αμιγώς οικονομικό κομμάτι, η Ελλάδα

θα εισπράττει, όπως και η Βουλγαρία, τα λεγόμενα τέλη διέλευσης (royalties)

από την κοινοπραξία Transbalkan Pipeline που θα αναλάβει την κατασκευή και

εκμετάλλευση του έργου. Τα τέλη για τις χώρες διέλευσης του αγωγού έχουν

υπολογιστεί να είναι χαμηλά, γύρω στο ένα δολάριο ανά τόνο (για κάθε χώρα)

προκειμένου ο αγωγός να είναι ανταγωνιστικός. Δεδομένου ότι τουλάχιστον σε

πρώτη φάση ο αγωγός έχει σχεδιαστεί για να μεταφέρει 35 – 40 εκατ. τόνους

πετρέλαιο τον χρόνο, θα δημιουργηθεί για την Ελλάδα άμεσο οικονομικό όφελος

της τάξεως των 35 – 40 εκατ. δολαρίων ετησίως. Το μεγαλύτερο μέρος του ποσού

αυτού, όπως έχει ανακοινωθεί απο το υπουργείο Ανάπτυξης, θα διατεθεί για την

ανάπτυξη της Θράκης. Το έργο εκτιμάται ότι θα συμβάλει επίσης στη δημιουργία

περίπου 300 νέων θέσεων εργασίας στη φάση κατασκευής του, ενώ εκτιμάται ότι θα

υπάρξει προσέλκυση και άλλων επενδύσεων.

Και οφέλη για τις εταιρείες

ΣΕ ΕΤΑΙΡΙΚΟ επίπεδο, κέρδη από τον αγωγό προσδοκούν οι όμιλοι των

ΕΛ.ΠΕ. – Λάτση και Κοπελούζου, που θα συμμετέχουν στην κοινοπραξία Transbalkan

Pipeline με μειοψηφικό ποσοστό. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, το θέμα των

ποσοστών δεν συζητήθηκε κατά τις χθεσινές συναντήσεις, έχει προταθεί όμως από

την ελληνική και τη βουλγαρική πλευρά οι ρωσικές εταιρείες να πάρουν το 51%

του έργου και οι άλλες δύο χώρες το 49%, από 24,5% καθεμία. Οι Ρώσοι

διεκδικούν μεγαλύτερο ποσοστό, ίσως και άνω του60%, κάτι που φαίνεται να

ενοχλεί τη Βουλγαρία.

Ας σημειωθεί ότι το ενδιαφέρον της Μόσχας για τον αγωγό έχει αναζωπυρωθεί λόγω

των ολοένα και μεγαλύτερων καθυστερήσεων των ρωσικών τάνκερ στα Στενά του

Βοσπόρου (φθάνουν μέχρι και τις 25 ημέρες), σε συνδυασμό με την τιμή του

πετρελαίου που έχει εκτιναχθεί στα ύψη. Με την τιμή του πετρελαίου σταθερά στα

επίπεδα των 70 δολαρίων και άνω το βαρέλι, το κόστος διέλευσης του μαύρου

χρυσού από την ξηρά καθίσταται πολύ χαμηλότερο από ό,τι δια θαλάσσης.

Σε κάθε περίπτωση, τα άμεσα οφέλη για τις ελληνικές εταιρείες θα είναι ποσοστά

επί των κερδών της κοινοπραξίας και τα έμμεσα οφέλη, η συνεργασία με

ορισμένους από τους μεγαλύτερους ενεργειακούς κολοσσούς διεθνώς, ενδεχομένως

και κάποιες νέες συνεργασίες στο μέλλον.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η περίπτωση των ΕΛ.ΠΕ., τα οποία – σύμφωνα με

παράγοντες της αγοράς – μέσω της συμμετοχής τους στην κοινοπραξία που θα έχει

την εκμετάλλευση του αγωγού Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη αποκτούν «πιο φιλική» –

τιμολογιακά – πηγή εύρεσης πετρελαίου. Τέλος, οφέλη εκτιμάται ότι θα προκύψουν

και για τον εγχώριο κατασκευαστικό κλάδο στη φάση κατασκευής του έργου,

προϋπολογισμού 800 – 900 εκατ. ευρώ (σε τιμές 2004), αφού θεωρείται βέβαιο ότι

μεγάλα ονόματα θα διεκδικήσουν συμμετοχή στο σχήμα που θα αναλάβει την

υλοποίησή του.

Χωρίς κυρώσεις όσοι προκαλούν θαλάσσια ρύπανση

ΤΟΝ ΟΚΤΩΒΡΙΟ του 2004 η χώρα μας, διά του αρμόδιου υπουργού Ναυτιλίας

κ. Μ. Κεφαλογιάννη, έβαλε «βέτο» στη θέσπιση ποινικών κυρώσεων για όσους

προκαλούν θαλάσσια ρύπανση. Η σχετική πρόταση Οδηγίας της Κομισιόν είχε

συνταχθεί μετά το ατύχημα τού ελληνικών συμφερόντων δεξαμενοπλοίου «Πρεστίζ»

και την τεράστια οικολογική καταστροφή που προκάλεσε στις ακτές της Ισπανίας.

Ο διεθνής Τύπος είχε κατηγορήσει τότε τη χώρα μας πως υπερασπίζεται τους

«αλήτες των θαλασσών», ενώ το ΠΑΣΟΚ είχε κατηγορήσει την κυβέρνηση για

διαπλοκή, υποστηρίζοντας ότι εξυπηρετεί συμφέροντα συγκεκριμένων εφοπλιστών οι

οποίοι διαθέτουν μονοπύθμενα πλοία. Μάλιστα τότε ο βουλευτής κ. Γιώργος

Ανωμερίτης είχε διανείμει κατάλογο με ονόματα 21 ομίλων Ελλήνων εφοπλιστών που

διέθεταν 67 μονοπύθμενα πλοία. Και ως αντιπολίτευση όμως η Ν.Δ. είχε

αντιταχθεί – σε Βουλή και Ευρωβουλή – στη θέσπιση αυστηρότερων κυρώσεων για

την προστασία των θαλασσών