Ο Xριστός ξανασταυρώνεται… επί σκηνής

Δύσκολο εγχείρημα: να μετατρέψεις σε έργο θεατρικό ένα ογκώδες μυθιστόρημα.

Και μάλιστα ένα μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη. Ο «Οργανισμός Ελληνικού

Θεάτρου», με καλλιτεχνικό διευθυντή τον Κώστα Πολιτόπουλο, το αποτόλμησε.

Σε διασκευή που συνυπογράφουν ο ίδιος ο Κώστας Πολιτόπουλος και ο σκηνοθέτης

της παράστασης Κοραής Δαμάτης, ο οποίος για πρώτη φορά φιλοτέχνησε και τα

σκηνικά, παρουσιάζει θεατροποιημένο το μυθιστόρημα του Καζαντζάκη «Ο Χριστός

ξανασταυρώνεται» με πρωταγωνιστές, στον ρόλο του Μανωλιού τον Στράτο

Τζώρτζογλου, της Κατερίνας τη Μάνια Παπαδημητρίου, του Γιαννακού τον Ζαχαρία

Ρόχα, του Παπά – Γρηγόρη τον Νίκο Σιδέρη, της Μάρθας τη Μαριέττα Σγουρδαίου,

του Πατριαρχέα τον Νίκο Πόγκα, του Αγά τον Ηλία Ασπρούδη.

Δεν είναι η πρώτη φορά: το 1956 ο Μάνος Κατράκης είχε ανεβάσει με το «Ελληνικό

Λαϊκό Θέατρό» του στο «Θέατρο του Πεδίου του Άρεως» το «Ο Χριστός

ξανασταυρώνεται», σε διασκευή Γεράσιμου Σταύρου – Νότη Περγιάλη, κρατώντας τον

ρόλο του Μανωλιού.

H ιστορία του μυθιστορήματος, όπως σημειώνει στο πρόγραμμα της παράστασης ο

Πάτροκλος Σταύρου, θεματοφύλακας του έργου του Καζαντζάκη, ανάγεται στον

ξεριζωμό του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας και του Πόντου που άρχισε λίγο μετά

το 1900 και κορυφώθηκε το 1922 με τη Μικρασιατική Καταστροφή. Σε ένα χωριό της

Μικράς Ασίας, τη Λυκόβρυση, οι βολεμένοι κάτοικοί του δεν δέχονται τους

κατατρεγμένους Έλληνες που έχουν διώξει από ένα άλλο χωριό οι Τούρκοι.

Στην παράσταση τού Κοραή Δαμάτη, ένας θίασος κάνει περιοδεία κατά τη δεκαετία

του ’50 με το «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται». Γι’ αυτό και οι ηθοποιοί είναι

καθισμένοι σε όλη τη διάρκειά της σε δύο πάγκους, δεξιά και αριστερά του

σκηνικού το οποίο είναι ένας σταυρός. Με τη συλλογιστική αυτή έγινε και η

διασκευή και συντέθηκαν και η μουσική και τα τραγούδια από τη Νένη Ζάππα.

«Ο Καζαντζάκης συνεχίζει να “ισχύει” σήμερα ως προς τις θέσεις του για

κοινωνική δικαιοσύνη», μου λέει ο σκηνοθέτης. «Δεν έχουν αλλάξει τα πράγματα».

«Μέσα από την ελληνικότητά του και το πάθος του», συμπληρώνει ο Στράτος

Τζώρτζογλου, «ο Καζαντζάκης βρίσκεται πιο κοντά στην ιδιοσυγκρασία μου απ’ όσο

άλλοι φιλόσοφοι. Γιατί φιλόσοφος είναι. Και είναι πιο κοντά μου, γιατί θέλει

τον άνθρωπο ελεύθερο. Αλλά ελευθερία δεν σημαίνει ασυδοσία και απειθαρχία.

Σημαίνει πειθαρχία, αγάπη και δουλειά.

Ο Μανωλιός είναι ο αλαφροΐσκιωτος του χωριού και πιστεύει βαθιά ότι είναι ο

εκλεκτός του Θεού. Που δεν χρειάζεται μεσάζοντες για να δει την αλήθεια. Κι ας

είναι ένας αγράμματος βοσκός.

Όπερα, ταινία και σειρά

Το μυθιστόρημα του Καζαντζάκη έχει «μετασχηματιστεί» σε λιμπρέτο και

μελοποιηθεί από τον Τσέχο Μποχουσλάβ Μαρτινού ήδη από το 1950, ως παραγγελία

τού Κόβεντ Γκάρντεν, αλλά μόλις το 1961 έκανε πρεμιέρα στην Όπερα της Ζυρίχης

η δεύτερη εκδοχή της όπεράς του με τον τίτλο «Ελληνικό πάθος».

Στην Ελλάδα η Όπερα του Μαρτινού πρωτοπαρουσιάστηκε το καλοκαίρι του 1975 στο

Ηρώδειο, από την Όπερα του Εθνικού Θεάτρου της Πράγας, ενώ μόλις τον περασμένο

Ιούνιο έγινε η πρεμιέρα της πρώτης ελληνικής παραγωγής της, στη Θεσσαλονίκη,

με τον τίτλο «Ελληνικά πάθη» από την Όπερα Θεσσαλονίκης.

Το 1956 το μυθιστόρημα του Καζαντζάκη μεταφέρθηκε και στον κινηματογράφο από

τον Ζιλ Ντασέν, σε γαλλική παραγωγή με τον τίτλο «Αυτός που πρέπει να πεθάνει»

και με πρωταγωνίστρια την Μελίνα Μερκούρη.

Τέλος, τη δεκαετία του ’70, το «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» έγινε σειρά για την

τηλεόραση από την τότε EPT, σε σκηνοθεσία Βασίλη Γεωργιάδη.

INFO

H παράσταση παίζεται σε μεγάλη περιοδεία σε όλη την Ελλάδα. Στον Λυκαβηττό, 1

και 2 Σεπτεμβρίου.