H Ελλάδα ως χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ακολουθεί ορισμένες σταθερές. H

οικονομία της είναι συνδεδεμένη με την τύχη του ευρώ. Είναι επίσης υποχρεωμένη

να κινηθεί μέσα στα πλαίσια του συμφώνου σταθερότητας (όποια κι αν είναι η

τελική του τύχη μετά τις τελευταίες ενδοευρωπαϊκές αντιθέσεις). Οι οικονομικές

επιλογές της ελληνικής κυβέρνησης έχουν βεβαίως σημαντικό ρόλο. Αφορούν κυρίως

στην άντληση φόρων και την κατανομή δαπανών και σε αναπτυξιακά εργαλεία για

την απασχόληση και την ενίσχυση συγκεκριμένων οικονομικών κλάδων. Όλοι κατά

βάθος γνωρίζουν πως κρίσιμος παράγων παραμένει το ύψος των στρατιωτικών

κονδυλίων. H μείωσή τους είναι η πιο σοβαρή πρόταση-κλειδί για την

εξοικονόμηση κοινωνικών πόρων. Ευτυχώς ο Γιώργος Παπανδρέου άνοιξε εγκαίρως

και επιτυχώς το θέμα. Ελπίζουμε για το καλύτερο.

Σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες ανοίγει ωστόσο ένα νέο πεδίο πολιτικών

αντιπαραθέσεων. Ένας χώρος διαμόρφωσης διαχωριστικών γραμμών ιδεολογίας και

πολιτικής. Είναι ο ευρύτερος χώρος των ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών

όπου αναπτύσσονται νέες ιδέες αλλά υπάρχουν και νέες συγκρούσεις. Συγκρούσεις

που απασχολούν ευρύτατα κοινωνικά στρώματα, βρίσκονται έντονα στο προσκήνιο,

χωρίς ωστόσο να έχουν πάντα συνέχεια πολιτική ή κοινωνική. Εδώ η νέα

δημοκρατική παράταξη μπορεί να έχει προνομιακό πεδίο δράσης αναπτύσσοντας

καινοτόμο πολιτικό λόγο και προτείνοντας συγκεκριμένα μέτρα πολιτικής,

ρεαλιστικά και άμεσα εφαρμόσιμα. Παρόμοια μέτρα εξασφαλίζουν ευθεία λαϊκή

στήριξη, όχι μόνο από ενεργούς πολίτες του ευρύτερου χώρου της κοινωνικής

Αριστεράς αλλά και από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες τις οποίες προσπαθούν να

προσεταιρισθούν ακροδεξιοί ευρωπαϊκοί κύκλοι. Οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις

έχουν ήδη αναπτύξει δραστηριότητα σχετική με παρόμοια θέματα, σε ευρωπαϊκή

κλίμακα.

O χώρος των ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα

εξαιτίας των ραγδαίων εξελίξεων της εποχής μας. Σημειώνω τρεις μεγάλες αλλαγές

στο κοινωνικό και οικονομικό πεδίο:

* Οι αλλαγές στην οικονομία αποσυνδέουν όλο και περισσότερο τον άνθρωπο

από τη σταθερή διά βίου εργασία. Αναδεικνύουν ως κοινωνική μονάδα το άτομο –

πολίτη και όχι πια τον εργαζόμενο. Προκύπτει λοιπόν η ανάγκη εξασφάλισης των

δικαιωμάτων του ατόμου – πολίτη ανεξάρτητα από τη θέση του στην οικονομία,

είτε είναι άνεργος, εργαζόμενος, αυτοαπασχολούμενος ή μερικώς απασχολούμενος.

* H τεχνολογική επανάσταση και η μαζική προσβασιμότητα στα διεθνή

δίκτυα πληροφόρησης δημιουργούν νέες απαιτήσεις για την προστασία της ατομικής

προσωπικότητας, τη δυνατότητα ενημέρωσης των πολιτών, την καταπολέμηση των

διακρίσεων και του αποκλεισμού στο χώρο της πληροφορίας και της γνώσης.

* H διευκόλυνση των μετακινήσεων σε συνδυασμό με τις έντονες κοινωνικές

ανισότητες δημιουργούν κύματα μετανάστευσης, που εγείρουν νέες προκλήσεις και

για τις χώρες προέλευσης και για τις χώρες διακίνησης και για τις χώρες

τελικού προορισμού.

Με βάση τις εξελίξεις αυτές διαγράφονται νέοι χώροι άσκησης πολιτικής και

διαμορφώνονται αντίστοιχα αιτήματα στην πολιτική ατζέντα. Τα αιτήματα αυτά

έχουν ως κοινή βάση την προστασία του διαφορετικού, όπως κι αν εκφράζεται.

1. H εγγύηση ενός ελάχιστου αξιοπρεπούς διαβίωσης για όλους και

όλες, άνεργους, εργαζόμενους, αυτοαπασχολούμενους, ανεξαρτήτως φύλου,

εθνικότητας ή νομιμοποιητικής βάσης παρουσίας σε μια συγκεκριμένη χώρα

(μόνιμοι κάτοικοι, μετανάστες, πρόσφυγες). Αυτό το ελάχιστο αξιοπρεπούς

διαβίωσης αφορά εισόδημα, υγεία, ασφάλιση. Θα είναι το όριο κοινωνικής

ασφάλειας για το άτομο, ανεξαρτήτως της κοινωνικής του θέσης.

2. H εξασφάλιση της προσβασιμότητας στην πληροφόρηση και γνώση

ανεξαρτήτως γλώσσας, θρησκευτικής ή άλλης προτίμησης. Αυτή η εξασφάλιση

προϋποθέτει αντίστοιχη προσαρμογή των δημόσιων εκπαιδευτικών συστημάτων σε

πολυπολιτισμική βάση και ευελιξία σε ειδίκευση και επανειδίκευση για την αγορά

εργασίας. Άλλωστε στα σχολεία των αστικών κέντρων της χώρας η γλωσσική και

θρησκευτική ομοιογένεια είναι ήδη παρελθόν.

3. Ο αγώνας ενάντια στις εθνικιστικές και θρησκευτικές εξάρσεις

που συχνά αποτελούν βάση μισαλλοδοξίας. Το κράτος θα πρέπει να είναι αυστηρά

ουδέτερο. Μάλιστα οφείλει να αποτρέπει την επίδειξη εθνικής ή θρησκευτικής

διαφορετικότητας με στόχο διακριτική επιρροή στις αποφάσεις του.

4. H καλλιέργεια αντιαπαγορευτικής αντιαυταρχικής λογικής, η

καλλιέργεια νοοτροπίας ανοχής στο δημόσιο χώρο. H διάκριση του πολιτικά ορθού

και η περιχαράκωση των «υγιώς σκεπτόμενων» οδηγεί σε διχαστικές κοινωνίες.

Φαινόμενα «απόκλισης» από την γενικώς αποδεκτή κοινωνική συμπεριφορά όπως

λόγου χάρη η τοξικομανία, είναι ανάγκη να αντιμετωπίζονται σε φιλελεύθερη βάση

με σεβασμό και ανθρωπισμό στο χρήστη. Μόνο έτσι εξασφαλίζεται η ουσιαστική

προστασία και των υπολοίπων.

5. H προστασία της προσωπικής ζωής και του δικαιώματος ατομικής

αυτοδιάθεσης σε τομείς όπως η σεξουαλική προτίμηση, η επιλογή συντρόφου, η

επιλογή για απόκτηση παιδιού. H εξέλιξη πολλών σύγχρονων κοινωνιών (π.χ. της

αμερικανικής) δείχνει ότι υπάρχει σοβαρός κίνδυνος ισοπέδωσης αυτών των

δικαιωμάτων στο όνομα της προστασίας του κυρίαρχου κοινωνικού προτύπου.

Ολες αυτές οι προκλήσεις δημιουργούν πολιτικές ανάγκες που δεν βρίσκονται

μέχρι σήμερα στις προτεραιότητες των κομμάτων. Αφορούν ένα δημόσιο χώρο που

φαίνεται να μην έχει στενή σχέση με την οικονομική εξέλιξη, επηρεάζει ωστόσο

μεγάλα κοινωνικά στρώματα, ακόμη και στρώματα παραγωγικά και ανερχόμενα. Το

πιο σημαντικό: αυτός ο χώρος είναι η βάση για μια κοινωνική φιλελεύθερη

πολιτική είναι ο χώρος του κοινωνικού φιλελευθερισμού. Διαμορφώνει την

κοινωνία της ελευθερίας. Μπορεί και πρέπει να αποτελέσει βασικό πεδίο άσκησης

πολιτικής από τη δημοκρατική παράταξη της νέας εποχής.

Τελευταία Νέα