Με τη φωτιά παίζει ο ΟΠΕΚ

Το πετρέλαιο είναι η σημαντικότερη παγκόσμια πηγή ενέργειας. Όλοι θέλουν φθηνή

πρόσβαση σε αυτό και η πορεία της τιμής του καθορίζει, σε μεγάλο βαθμό, την

κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας. Παρά τα όσα θέλουν να πιστεύουν οι

θιασώτες της νέας οικονομίας για τη δύναμη του Ίντερνετ, το μόνο πράγμα που

εξακολουθεί να παίζει τον σημαντικότερο ρόλο στη διαμόρφωση των συνθηκών της

παγκόσμιας οικονομίας είναι το πετρέλαιο.

Η μεγάλη διαφορά είναι ότι ενώ το Ίντερνετ είναι ελεύθερο, το πετρέλαιο είναι

μία από τις περισσότερο ελεγχόμενες αγορές και διαθέτει ένα πανίσχυρο καρτέλ

που ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος της προσφοράς. Ως παραγωγός του 40% της

παγκόσμιας προσφοράς αργού πετρελαίου, ο Οργανισμός Εξαγωγικών Χωρών

Πετρελαίου κατάφερε αρκετές φορές στο παρελθόν να επιλέγει τη μουσική και ο

κόσμος να χορεύει στους ρυθμούς της. Την Τετάρτη το πετρελαϊκό καρτέλ

συνεδρίασε στη Βιέννη προκειμένου να καθορίσει τα νέα όρια παραγωγής του. Και

αποφάσισε τη μείωσή τους κατά 1,5 εκατομμύριο βαρέλια.

Η σημασία αυτής της συνόδου είναι πολύ μεγάλη. Σε αντίθεση με τις εξαμηνιαίες

συνόδους του παρελθόντος, αυτή ήταν η πέμπτη μέσα στους δέκα τελευταίους

μήνες. Στις τελευταίες τέσσερις συνόδους των υπουργών πετρελαίου του ΟΠΕΚ ο

Οργανισμός προχώρησε στην αύξηση της παραγωγής του.

Σύμφωνα με τον διεθνή επενδυτικό οίκο Μέριλ Λιντς, οι αποφάσεις του ΟΠΕΚ έχουν

γίνει τόσο σημαντικές όσο και οι μεταβολές των επιτοκίων σε όλο τον κόσμο. Ο

ΟΠΕΚ το έχει αναγνωρίσει αυτό και προσπαθεί να δράσει πριν οι τιμές του

πετρελαίου υποχωρήσουν ακόμη περισσότερο. Η σύνοδος της Τετάρτης είναι σίγουρο

ότι έγινε αντικείμενο στενής παρακολούθησης από τους ιθύνοντες της οικονομικής

πολιτικής σε όλο τον κόσμο, καθώς ο ΟΠΕΚ έχει εξελιχθεί σε «κεντρική τράπεζα

της αγοράς πετρελαίου». Την περίοδο 1998-99 η τιμή του πετρελαίου κατρακύλησε

στα επίπεδα των δέκα δολαρίων ανά βαρέλι. Για έναν Οργανισμό που στο παρελθόν

συνήθιζε να προκαλεί πετρελαϊκές κρίσεις, η κατάσταση αυτή ήταν απαράδεκτη.

Κατά τη διάρκεια του 2000 οι τιμές, ωστόσο, του πετρελαίου άρχισαν να

κινούνται και πάλι έντονα ανοδικά. Με την έλευση της θερινής περιόδου, όπου η

ζήτηση για καύσιμα κίνησης κορυφώνεται, δημιουργήθηκε ο κίνδυνος ελλείψεων και

η τιμή του αργού πετρελαίου ξεπέρασε τα 30 δολάρια ανά βαρέλι. Η αμερικανική

κυβέρνηση για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα διοχέτευσε μεγαλύτερες ποσότητες

πετρελαίου στα διυλιστήρια και λιγότερες στις εγκαταστάσεις αποθήκευσης

αποθεμάτων. Όταν ξέσπασε το πρώτο κύμα ψύχους το φθινόπωρο, δημιουργήθηκε νέος

πανικός και η τιμή του πετρελαίου ξεπέρασε τα 35 δολάρια ανά βαρέλι. Την

ανοδική κούρσα της τιμής ενέτεινε το ξέσπασμα βίας μεταξύ Παλαιστινίων και

Ισραηλινών στην ευαίσθητη για την αγορά πετρελαίου περιοχή της Μέσης Ανατολής.

Το πρόβλημα

Το πρόβλημα τώρα, σύμφωνα με τους περισσότερους αναλυτές, είναι ότι υπάρχει

πλεόνασμα προσφοράς στην αγορά και η τιμή υποχώρησε και πάλι στο επίπεδο λίγο

πάνω από τα 20 δολάρια. Ο ΟΠΕΚ στοχεύοντας στη σταθεροποίηση της τιμής στο

επίπεδο των 25 δολαρίων ανά βαρέλι αποφάσισε την περασμένη Τετάρτη τη μείωση

της παραγωγής του κατά 1,5 εκατομμύριο βαρέλια.

Ο Ρίτσαρντ Σάβατζ, αναλυτής μεγάλου επενδυτικού οίκου, σημειώνει: «Η εισαγωγή

από τον ΟΠΕΚ τον περασμένο Μάρτιο του μηχανισμού εξισορρόπησης των τιμών έκανε

ακριβώς το αντίθετο. Βοήθησε στην αύξηση των διακυμάνσεων της τιμής στην αγορά

πετρελαίου».

Οι συνθήκες στην αγορά πετρελαίου παραμένουν ακραίες. Η μείωση των επιτοκίων,

πριν από περίπου δύο εβδομάδες, από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των Ηνωμένων

Πολιτειών άλλαξε τον τρόπο αντιμετώπισης των οικονομικών πραγμάτων από όλους.

Σύμφωνα με τις οικονομικές αναλύσεις για τους στόχους και τις επιπτώσεις της

μείωσης των επιτοκίων από την κεντρική τράπεζα των Ηνωμένων Πολιτειών, η

αμερικανική οικονομία ίσως να βρίσκεται αντιμέτωπη με πολλά προβλήματα. Παρά

το γεγονός ότι οι περισσότεροι υποστηρίζουν ότι ένα από τα βασικά προβλήματα

είναι η συνεχής πτώση των χρηματιστηρίων, η σημαντικότητα της τιμής του

πετρελαίου είναι ξεκάθαρη.

«Δεν παίζει ρόλο πόσες αλλαγές θα φέρει η νέα οικονομία», λέει ένας

οικονομολόγος του διεθνούς οίκου Αν Εν Τζι Μπάρινγκς. «Το πετρέλαιο

εξακολουθεί να παίζει τον κυρίαρχο ρόλο και είναι σίγουρο ότι συνέβαλε στην

άνοδο του πληθωρισμού σε σημείο που ανάγκασε την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των

Ηνωμένων Πολιτειών να προχωρήσει κατά τη διάρκεια του 2000 σε αυξήσεις των

επιτοκίων της».

Το αν η προοπτική της αμερικανικής οικονομίας είναι μια ομαλή επιβράδυνση ή

μια ύφεση, ο ΟΠΕΚ γνωρίζει ότι οι προβλέψεις του για την πορεία της ζήτησης

πετρελαίου πρέπει να αναθεωρηθούν.

Η τιμή

Η τιμή του μαύρου χρυσού κινήθηκε ανοδικά από τις αρχές του 2001 μόνο και μόνο

λόγω των προοπτικών μείωσης της παραγωγής του ΟΠΕΚ. Στην αγορά της Νέας Υόρκης

ξεπέρασε το επίπεδο των 30 δολαρίων ανά βαρέλι ­ το οποίο επίσημα οι Ηνωμένες

Πολιτείες θεωρούν επικίνδυνο για την οικονομία τους ­ ενώ στην αγορά του

Λονδίνου ξεπέρασε τα 26 δολάρια. Οι μελλοντικές κινήσεις της τιμής θα

καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό και τις επιπτώσεις τόσο για τις πετρελαϊκές

επιχειρήσεις όσο και για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας.

Οι πετρελαϊκές εταιρείες, των οποίων η πορεία των μετοχών εξαρτάται από την

τιμή του πετρελαίου, θα επηρεαστούν σημαντικά από τις επιπτώσεις της απόφασης

του ΟΠΕΚ. Οι προβλέψεις για τα αποτελέσματά τους έχουν βασιστεί στην

προϋπόθεση ότι η τιμή του μαύρου χρυσού θα κινηθεί το 2001 στα επίπεδα των 25

δολαρίων ανά βαρέλι. Αν η τιμή του πετρελαίου ανέβει λόγω της μείωσης της

παραγωγής, οι τιμές των μετοχών των μεγάλων πετρελαϊκών εταιρειών, όπως η Μπι

Πι και η Ρόιαλ Ντατς Σελ, θα μειωθούν. Στην περίπτωση που η τιμή του

πετρελαίου κινηθεί καθοδικά, θα συμβεί το αντίθετο.

Ως καταναλώτριες του 20% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου, οι Ηνωμένες

Πολιτείες θα επηρεαστούν σημαντικά από την απόφαση του ΟΠΕΚ για την περικοπή

της παραγωγής. Ο συνδυασμός των περυσινών υψηλών τιμών του πετρελαίου και η

τρέχουσα οικονομική αβεβαιότητα έχουν δημιουργήσει ένα γρίφο για τον νέο

πρόεδρο Τζορτζ Μπους. Ο Μπους έχει στα χέρια ένα κρυφό χαρτί για να ρίξει τις

τιμές στην περίπτωση που οι πιέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών προς τον ΟΠΕΚ δεν

αποδώσουν τα αναμενόμενα. Η νέα αμερικανική κυβέρνηση εξετάζει σοβαρά το

ενδεχόμενο να επιταχύνει τις διαδικασίες εκμετάλλευσης των πετρελαίων της

Αλάσκας προκειμένου να αυξήσει την παραγωγή αμερικανικού πετρελαίου και να

βοηθήσει στη μείωση της εξάρτησης των Ηνωμένων Πολιτειών από το ξένο

πετρέλαιο.

Επιμέλεια διεθνών οικονομικών θεμάτων: Σπύρος Δημητρέλης