Με ελληνικό «κλειδί» η πτώση Μιλόσεβιτς

Όταν η Μαντλίν Ολμπράιτ έλεγε στους Αμερικανούς δημοσιογράφους πως ο πρώτος

άνθρωπος με τον οποίο επικοινώνησε, όταν άρχισαν τα γεγονότα της Πέμπτης στο

Βελιγράδι, ήταν ο Γιώργος Παπανδρέου, κάποιοι θεώρησαν πως επρόκειτο για μία

ακόμη αβρότητα της υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ προς τον Έλληνα ομόλογό της.

Η πραγματικότητα, όπως αποδεικνύεται τώρα, είναι πολύ διαφορετική: η κ.

Ολμπράιτ τηλεφώνησε στον κ. Παπανδρέου ­ όπως έκανε και ο Ιμπέρ Βεντρίν κι ο

Ιγκόρ Ιβανόφ και άλλοι υπουργοί Εξωτερικών ­ για τον απλούστατο λόγο ότι ο

Έλληνας υπουργός ήταν ο μόνος συνδετικός κρίκος μεταξύ του Βόισλαβ Κοστούνιτσα

και της διεθνούς κοινότητας. Και ο ρόλος του δεν σταματούσε εδώ ­ στην παροχή,

δηλαδή, έγκυρης πληροφόρησης για το «πού πάνε τα πράγματα». Υπήρχε και η

αντίστροφη λειτουργία ­ ο κ. Κοστούνιτσα επληροφορείτο, από την ελληνική

πλευρά, τις θέσεις και συμβουλές της διεθνούς κοινότητας για το τι πρέπει να

πράξει.

Ο άνθρωπος – κλειδί για τον ελληνικό ρόλο ήταν ο Άλεξ Ρόντος, ο σύμβουλος και

εξ απορρήτων του κ. Παπανδρέου στα Βαλκάνια, τον οποίο ο υπουργός Εξωτερικών

εμπιστεύεται σε τέτοιο βαθμό, ώστε να του έχει δοθεί το ελεύθερο, όλες αυτές

τις ημέρες, να επικοινωνεί και απευθείας με τις διεθνείς πρωτεύουσες και να

κάνει ο ίδιος διαβουλεύσεις.

Το ξεκίνημα

Η αντίστροφη μέτρηση άρχισε πριν από μια εβδομάδα, όταν η Μόσχα έριξε στο

τραπέζι την ιδέα μιας «συγκατοίκησης» ­ μιας φόρμουλας όπου ο κ. Κοστούνιτσα

θα ήταν πρόεδρος, αλλά και ο κ. Μιλόσεβιτς θα είχε ρόλο, για παράδειγμα ως

πρόεδρος της Σερβίας. Τότε ήταν που ξεκίνησε η συζήτηση για εν εξελίξει

πρωτοβουλίες συμβιβασμού μεταξύ των δυο προεδρικών υποψηφίων. Διπλωματικές

πηγές λένε ότι στο σημείο αυτό η τότε αντιπολίτευση υποχρεώθηκε να απαντήσει

στο ερώτημα εάν αυτό μπορούσε να το δεχθεί, εάν συνέφερε τη Γιουγκοσλαβία ­

που ήθελε την επανένταξη στη διεθνή κοινότητα ­ κι αν ο κόσμος της

αντιπολίτευσης θα το δεχόταν.

Ο κ. Κοστούνιτσα και οι συνεργάτες του στράφηκαν προς την Αθήνα για συμβουλές

και ο κ. Παπανδρέου, απηχώντας και τις απόψεις των συναδέλφων του (με την

εξαίρεση των Ρώσων), είπε πως «η απόφαση είναι όλη δική τους», αλλά να έχουν

υπόψη τους ότι «είναι πιο δυνατοί απ’ ό,τι φαντάζονται».

Όπως διηγήθηκε ο ίδιος ο κ. Κοστούνιτσα στον κ. Παπανδρέου, κατά το γεύμα που

είχαν προχθές το μεσημέρι, «την Τετάρτη το πρωί ήμουν ένας απογοητευμένος

άνθρωπος, δεν έβλεπα καμιά διέξοδο. Εκείνη τη στιγμή ήρθε ο άνθρωπός σου, ο

Άλεξ, και μου έκανε μια διάλεξη για το τι σημαίνει ηγεσία, για το πώς η

πρωτοβουλία των κινήσεων ήταν στα χέρια μας ­ και έτσι κατάλαβα τι έπρεπε να

κάνω».

Οι παράμετροι

Την Τετάρτη το απόγευμα ο κ. Κοστούνιτσα, ένας άνθρωπος που ποτέ δεν τα βρήκε

με το καθεστώς Μιλόσεβιτς αλλά και διακατέχεται από βαθιά καχυποψία προς τις

μεγάλες δυνάμεις, είχε πάρει την απόφασή του: Εάν δεν μας αναγνωρίσουν ως

νικητές, θα πάρουμε τους δρόμους. Βέβαια, στο υπουργείο Εξωτερικών κάνουν λόγο

και για δύο ακόμη παραμέτρους: το ότι κατά πάσα πιθανότητα ο κ. Κοστούνιτσα,

όταν πήρε την απόφαση «να βγούμε στο δρόμο», είχε κάνει κάποιες συζητήσεις με

στρατηγούς των πανίσχυρων Ενόπλων Δυνάμεων. Και, το κυριότερο, το κλίμα στην

γιουγκοσλαβική επαρχία, το οποίο ήταν πολύ πιο εκρηκτικό από ό,τι στην

πρωτεύουσα ­ και το οποίο, εάν δεν εκμεταλλευόταν ο κ. Κοστούνιτσα με την

ειρηνική κατά βάση κινητοποίηση της Πέμπτης, μπορούσε να οδηγήσει σε

ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Το κλίμα στην επαρχία ήταν κι αυτό που ανησυχούσε

την Αθήνα, η οποία έβλεπε μπροστά της την πιθανότητα μιας αιματοχυσίας, λόγω

ολιγωρίας των πρωταγωνιστών να καθοδηγήσουν το πλήθος. Κάπως έτσι ξεκίνησε η

κινητοποίηση της Πέμπτης ­ με οργάνωση «και όχι αναρχία», όπως λένε οι

συνεργάτες του κ. Παπανδρέου. Κι όλες τις ώρες που το πλήθος διαδήλωνε στο

Βελιγράδι, ο Άλεξ Ρόντος ήταν σε ανοικτή επικοινωνία με τον υπουργό του, κι

αυτός με τη σειρά του με όλους τους ομολόγους του.

Στο σημείο αυτό, ευλόγως μπορεί να αναρωτηθεί κανείς «και όλο αυτό το

διάστημα, τι έκανε ο Μιλόσεβιτς;». Η απάντηση είναι κοινή, όποιον κι αν

ρωτήσει κανείς ­ την Αθήνα, τους Δυτικούς, τον κ. Κοστούνιτσα, τους ίδιους

τους συνεργάτες του: «Δεν έβγαινε στα τηλέφωνα, ήταν σαν να μην υπήρχε, να

είχε εξαφανισθεί από προσώπου γης». Η πρώτη φορά που παρουσιάστηκε, ήταν στη

συνάντησή του με τον «πρόεδρο» ­ όπως τον αποκάλεσε ­ Κοστούνιτσα, την

Παρασκευή.

Η ελληνική πλευρά, ωστόσο, πιστεύει ότι ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς δεν έχει

πολιτικό μέλλον στη Γιουγκοσλαβία, αλλά κι ότι ο κ. Κοστούνιτσα, «άνθρωπος που

τιμά τον λόγο του», δεν θα τον παραδώσει στο Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης, όσο

κι αν πιέσουν γι’ αυτό οι Αμερικανοί. «Ο Μαντέλα», λένε, «δεν κατηγορήθηκε που

έκανε συμφωνία με τον ντε Κλερκ, πήρε μάλιστα και Νόμπελ». Μονάχα που αυτό δεν

αποκλείει το να κάτσει στο εδώλιο γιουγκοσλαβικού δικαστηρίου ­ όχι για

παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά για… λεφτά:

Σύμφωνα με πληροφορίες, η νέα κυβέρνηση στο Βελιγράδι έχει αποκτήσει ήδη τον

έλεγχο της κεντρικής τράπεζας και έχει σχεδόν ολοκληρώσει την εικόνα για το

«ποιοι, πώς και πόσα» πήραν από τους κρατικούς κορβανάδες. Άλλωστε, μόνο από

την Κυριακή των εκλογών, μέχρι την Πέμπτη που μας πέρασε, υπολογίζεται ότι

έκαναν φτερά από τη Γιουγκοσλαβία κάπου 50 με 100 εκατομμύρια γερμανικά μάρκα.

Τα λεφτά

Επειδή πολλά πράγματα για το αμέσως προσεχές διάστημα θα παιχθούν σε επίπεδο

κεντρικής τράπεζας, στο υπουργείο Εξωτερικών μελετάται η ιδέα να ζητηθεί η

συμβουλή και συνδρομή του κ. Λουκά Παπαδήμου, ανθρώπου που χαίρει εκτίμησης

όχι απλώς στην Ελλάδα, αλλά και στους διεθνείς τραπεζικούς κύκλους.

Επίθεση κατά όσων ­ εντός ΠΑΣΟΚ ­ επέκριναν την επίσκεψη προεκλογικά, του

Γιώργου Παπανδρέου στο Βελιγράδι, εξαπέλυσε ο Πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, από

το βήμα της Κεντρικής Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ.

Εμφανώς δικαιωμένος από τις εξελίξεις, ο κ. Σημίτης έκανε λόγο για όσους

«διαπράττουν μεγάλο πολιτικό λάθος, γιατί δεν μπορούν να συνειδητοποιήσουν τις

εξελίξεις και να δουν διαχρονικά ποιες ήταν οι εξελίξεις και στον τόπο μας

αλλά και στον περιβάλλοντα χώρο».

Με την αναφορά του αυτή, ο Κώστας Σημίτης «φωτογράφιζε» όχι απλώς στελέχη, σαν

τον κ. Παπαθεμελή, που με δημόσιες δηλώσεις τους είχαν επικρίνει τον κ.

Παπανδρέου, αλλά και μέλη του Εκτελεστικού Γραφείου, όπως οι κ.κ. Πάγκαλος και

Βενιζέλος, που είχαν εκφράσει επιφυλάξεις για τις ενέργειες του υπουργού

Εξωτερικών.

Από την πλευρά του, ο κ. Άκης Τσοχατζόπουλος, στην Κεντρική Επιτροπή του ΠΑΣΟΚ

είπε ότι «υπάρχει ακόμη αστάθεια» στη Γιουγκοσλαβία. Και πρόσθεσε: «Κάθε άλλο

παρά καθεστωτική αλλαγή διαμορφώθηκε, όπως περίμενε όλος ο κόσμος». Κι εξήγησε

ότι υπήρξε συνεννόηση για μια μετατόπιση, με σημαντικό στοιχείο τη μετακίνηση

της πολιτικής, στρατιωτικής και οικονομικής ελίτ που στήριζε τον Μιλόσεβιτς

μέχρι σήμερα, προς τη μεριά του κ. Κοστούνιτσα.