Είσαι δρομέας μουσικών αποστάσεων;

Τη θυμάμαι εκείνη την ημέρα. Τη θυμάμαι καλά γιατί μου άλλαξε τη ζωή. Ηταν 4 Νοεμβρίου 2007. Κλείνουμε δέκα χρόνια φέτος. Είχα ξεκινήσει το συστηματικό τρέξιμο μερικούς μήνες νωρίτερα (έχω κλείσει τα δέκα χρόνια στους δρόμους δηλαδή), αλλά εκείνη την Κυριακή του Νοεμβρίου «κατέβαινα» για πρώτη φορά σε αγώνα. Σε αγώνα δέκα χιλιομέτρων, μάλιστα, στο πλαίσιο της διεξαγωγής του Μαραθωνίου της Αθήνας εκείνης της χρονιάς. Δεν θυμάμαι πώς το αποφάσισα. Θυμάμαι, επίσης, μερικές μόνο από τις λεπτομέρειες της ημέρας εκείνης (μαζί με πολλά πειράγματα από φίλους που δεν πίστευαν αυτό που θα επιχειρούσα), αλλά θυμάμαι πεντακάθαρα ένα συγκεκριμένο άγχος που είχα πριν από την εκκίνηση: θα μπορούσα να τρέξω με τα ακουστικά μου ακούγοντας την αγαπημένη μου μουσική;

Στους κανονισμούς τού αγώνα είχα διαβάσει ότι η μουσική απαγορευόταν στους συμμετέχοντες και μην έχοντας τρέξει χωρίς τη «βοήθειά» της ώς τότε έτρεμα στην ιδέα ότι κάποιος από τους κριτές θα με εντόπιζε με τα ακουστικά και θα μου απαγόρευε τη συμμετοχή. Αποφάσισα να το ρισκάρω ωστόσο. Εβαλα κι ένα μπουφάν με κουκούλα (έβρεχε, βλέπετε), ανακατεύτηκα ανάμεσα στον κόσμο (μη φανταστείτε –λιγότεροι από 1.500 ήμασταν τότε) και δειλά δειλά, με το καλώδιο μέσα από το μπουφάν για να μην φαίνεται, έβαλα τα ακουστικά και πάτησα το play. Περιττό να σας πω ότι έτρεξα τον αγώνα χωρίς την παραμικρή «ενόχληση» ή παρατήρηση από οποιονδήποτε. Αυτό με βόλεψε, αλλά με παραξένεψε και λιγουλάκι.

Καθώς περνούσε ο καιρός και πλήθαιναν οι συμμετοχές μου στους λαϊκούς αγώνες, ενημερώθηκα ότι η απαγόρευση της μουσικής δεν αφορούσε τον μεγάλο και κύριο όγκο ημών των ερασιτεχνών δρομέων, αλλά τους ελίτ δρομείς των πρώτων θέσεων και του μεγάλου ανταγωνισμού. Παραξενεύτηκα και άρχισα να ρωτώ για να μάθω λεπτομέρειες. Μουσικολόγος γαρ, το θέμα με ενδιέφερε πολύ. Ετσι, από την Αθανασία Τσουμελέκα έμαθα ότι στις μεγάλες διοργανώσεις η μουσική απαγορεύεται αυστηρά, όχι μόνο εντός του αγωνιστικού χώρου αλλά και από πολύ πριν από την εκκίνηση, στο call room (σ.σ. ο χώρος αναμονής των αθλητών για τη σειρά του αγωνίσματός τους). Ρωτώντας την περισσότερα, μου εξήγησε πως:

α) Στους αγωνιστικούς χώρους η μουσική απαγορεύεται καθώς θεωρείται ένα είδος «ντόπας» που μπορεί να σου δώσει ρυθμό ή να σου ανυψώσει το ηθικό

β) Πριν από την εκκίνηση απαγορεύεται γιατί μπορεί να σε χαλαρώσει και να σε βοηθήσει να αποβάλεις το άγχος –διαδικασία που έχει και αυτή την ανταγωνιστική της σημασία.

Η συγκεκριμένη τακτική από πλευράς Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Στίβου μόνο τυχαία δεν είναι. Προφανώς, οι Αρχές έχουν μελετήσει το θέμα και έχουν καταλήξει με ασφάλεια σε αυτά τα συμπεράσματα, διαφορετικά θα βλέπαμε τον Γιουσέιν Μπόλτ να τρέχει με τα ακουστικά στα αφτιά και τη Πόλα Ράντκλιφ να τερματίζει παίζοντας air guitar τρισευτυχισμένη (και ίσως ένα-δυο λεπτά νωρίτερα). Τι συμβαίνει, όμως, στην περίπτωση του απλού καθημερινού δρομέα και πόσο μπορεί η μουσική να βοηθήσει κάποιον να ολοκληρώσει μια προπόνηση ή να εκπληρώσει έναν αθλητικό στόχο;

Χαρακτηριστικά είναι τα ευρήματα της έρευνας του δρος Κώστα Καραγιώργη στο Πανεπιστήμιο Μπρουνέλ του Λονδίνου σχετικά με την επίδραση της μουσικής στην αθλητική δραστηριότητα γενικά και ειδικότερα στο τρέξιμο. Σύμφωνα με την έρευνα του Καραγιώργη σε καλά προπονημένους –αλλά όχι ελίτ –αθλητές, όταν τα bpm (χτύποι ανά λεπτό – ρυθμός) της μουσικής που ακούει ένας δρομέας συμβαδίζουν με τον ρυθμό της κίνησής του, τότε οι απαιτήσεις σε οξυγόνο για την παραγωγή του ιδίου έργου μειώνονται κατά 7%.

Αν υποθέσουμε ότι μια τέτοια διαπίστωση έχει βάση και ισχύ, τότε δεν έχουμε παρά να εντοπίσουμε τον προσωπικό μας τρεξιματικό ρυθμό και να αναζητήσουμε ανάμεσα στα τραγούδια που αγαπάμε περισσότερο εκείνα που συγχρονίζονται καλύτερα με αυτόν. Είναι, όμως, τόσο απλό; Και αν είναι έτσι, γιατί μεταξύ των δρομέων υπάρχουν κι εκείνοι που ισχυρίζονται ότι δεν μπορούν να τρέξουν με τη συνοδεία μουσικής γιατί τους επηρεάζει αρνητικά, είτε γιατί τους αποσπά την προσοχή είτε γιατί τους εμποδίζει να έχουν επαφή με το περιβάλλον;

Προσωπικά, πιστεύω ότι η μουσική είναι ένα βοήθημα για εκείνον που τη χρειάζεται και για όσο τη χρειάζεται, ενώ την ίδια στιγμή είναι ένα «εμπόδιο» για εκείνον που δεν την αντέχει στην προπόνηση ή στον αγώνα του. Αν κοιτάξω πίσω στη δική μου δρομική περιπέτεια, έχω να καταθέσω τα εξής: όταν ξεκίνησα το τρέξιμο και για αρκετά χρόνια (περίπου έξι) δεν μπορούσα να διανοηθώ πως θα τρέξω χωρίς τη μουσική μου. Μάλιστα, είχα βρει και ένα τσιτάτο που επαναλάμβανα σαν ρεφρέν. Ελεγα (και έγραφα): «Δεν ξέρω αν ακούω μουσική για να τρέχω ή τρέχω για να ακούω μουσική». Δήλωνα, μάλιστα, δρομέας μουσικών αποστάσεων. Οσο βελτιωνόμουν στο τρέξιμο, όμως, άρχισα να μην την αποζητώ. Τώρα πια, δέκα χρόνια μετά τον πρώτο εκείνο αγώνα, δεν διανοούμαι να τρέξω με τη μουσική στα αφτιά. Μπερδεύομαι, δεν ακούω την αναπνοή μου και –πολύ συχνά –«αναγκάζομαι» να ακολουθήσω τον δικό της ρυθμό και όχι τον δικό μου. Πλέον, τη χρησιμοποιώ πολύ λιγότερο, σε χαλαρά τρεξίματα και μόνο, ενώ στις δύσκολες και απαιτητικές μου προπονήσεις ή στους αγώνες προτιμώ να ακούω την ανάσα και τα βήματά μου και βέβαια τις αντιδράσεις και τις επευφημίες του κοινού που έχανα τόσα χρόνια με τα ακουστικά στα αφτιά.

Καταλήγοντας, θα έλεγα ότι στο επίπεδο των ερασιτεχνών δρομέων δεν υπάρχουν κανόνες, αλλά μόνο εξαιρέσεις. Η μουσική δεν απαγορεύεται για εμάς στους αγώνες, ενώ στις προπονήσεις (εύκολες ή δύσκολες, σύντομες ή μεγάλης διάρκειας) εμείς αποφασίζουμε. Δεν κρίνεται η συμμετοχή μας σε κάποιους Ολυμπιακούς Αγώνες αν τρέξουμε χωρίς ακουστικά ή αν ακούμε παράλληλα Iron Maiden ή Λεωνίδα Καβάκο. Συνταγές επιτυχίας, επομένως, δεν υπάρχουν στο ερασιτεχνικό τρέξιμο. Επιτυχία είναι από μόνο του.

Τέλος, ως μουσικολόγος, μπορώ να επιχειρηματολογήσω υπέρ της σημερινής μου θέσης, χρησιμοποιώντας τα λόγια ενός πολύ αγαπημένου μου φίλου τραγουδοποιού και δρομέα, τα οποία και ενστερνίζομαι στο ακέραιο πια: γιατί να βάλεις μουσική στο τρέξιμό σου; Γιατί να χρησιμοποιήσεις και πάλι αυτή τη σπουδαία τέχνη σαν background μιας άλλης δραστηριότητας; Γιατί να ακούς αφηρημένα τη μουσική και όχι την ανάσα σου, τα βήματά σου και τον ήχο της πόλης σου; Η μουσική είναι πρωταγωνίστρια και απαιτεί την προσήλωση και την αφοσίωσή σου σε αυτή. Μην την υποβαθμίζεις δίνοντάς της δεύτερους ρόλους διαρκώς στην καθημερινότητά σου.

Καλούς δρόμους, αγαπητοί συντρεχαλατζήδες (μετά μουσικής ή μη).

Ο Γιώργος Μυζάλης είναι 38 ετών, μουσικολόγος, διευθυντής του Αρχείου Ελληνικής μουσικής της ΑΕΠΙ, δημοσιογράφος, blogger (www.musicspins.gr), στιχουργός και ελπίζει να τρέχει ώς τα βαθιά γεράματα με μουσικές και χωρίς