Τον τελευταίο χρόνο, μόλις έφευγαν οι δημοσιογράφοι και έκλειναν οι πόρτες, όλοι οι ξένοι ηγέτες που επισκέπτονταν τον Ομπάμα τον ρωτούσαν αν υπήρχε περίπτωση να κερδίσει ο Ντόναλντ Τραμπ την προεδρία. Η απάντηση ήταν πάντα η ίδια: «Not a chance» (Καμιά περίπτωση).

Την πληροφορία αναφέρει στο χθεσινό φύλλο των «Νιου Γιορκ Τάιμς» ο Γκάρντινερ Χάρις, ένας από τους ανταποκριτές της εφημερίδας στον Λευκό Οίκο. Και δείχνει κάτι που θα στενοχωρήσει χωρίς αμφιβολία όλους εμάς που πιστέψαμε, αγαπήσαμε και παθιαστήκαμε με τον ηγέτη που επισκέπτεται σήμερα την Αθήνα. Εκτός από τον διευθυντή του FBI, τους ρώσους χάκερ και τους υποψηφίους των Πρασίνων και των Ελευθεριακών, πέρα από τα λάθη, τις αδυναμίες και την αλαζονεία της ίδιας της Χίλαρι, ένα μέρος της ευθύνης για την εκλογή του Τραμπ φέρει και ο Μπαράκ Ομπάμα. Γιατί νόμιζε ότι η χώρα του είχε μεταμορφωθεί επειδή είχε τολμήσει να εκλέξει έναν μαύρο στο ανώτατο αξίωμα. Νόμιζε, κατά συνέπεια, ότι αν κυβερνούσε με έντιμο, μαχητικό και αποφασιστικό τρόπο, και περνούσε όσο το δυνατόν περισσότερες φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις, η πολιτική του κληρονομιά ήταν εξασφαλισμένη. Πίστεψε κι αυτός στη συνωμοσία του καλού. Αλλά έκανε λάθος.

Ξέραμε ότι η δύναμη του Τραμπ είναι οι λευκοί ψηφοφόροι με απολυτήριο Γυμνασίου. Πράγματι, σε αυτή την κατηγορία έλαβε 72%. Οπως έδειξαν όμως οι δημοσκοπήσεις, τον ψήφισαν και οι περισσότεροι λευκοί με πανεπιστημιακό πτυχίο (54%), μια κατηγορία που θεωρητικά θα μπορούσε να έχει προσεγγίσει ο Ομπάμα. Δεν το έκανε. Οπως δεν έκρινε σκόπιμο να ασχοληθεί και με τους χαμένους της παγκοσμιοποίησης, τους λεγόμενους «left behind», στις «σίγουρες» πολιτείες. Τα σίγουρα τέλειωσαν όμως. Τα αυτονόητα δεν είναι πλέον αυτονόητα. Ολα ξεκινούν από την αρχή.

Σύμφωνα με τον Σάιμον Σάμα, έναν από τους μεγαλύτερους άγγλους ιστορικούς, το μοιραίο λάθος της Χίλαρι Κλίντον ήταν πως πίστεψε ότι ένα μενού ξερών προτάσεων μπορεί να υποκαταστήσει την ένθερμη υπεράσπιση της νεωτερικότητας. Αν θέλουμε να σταματήσουμε την επέλαση του φασισμού, το λάθος αυτό δεν πρέπει να επαναληφθεί.