Αναζήτηση
Ο,ΤΙ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΕΙΝΑΙ ΕΝ ΘΕΡΜΩ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ
ΣΕ ΔΥΟ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
ΠΟΥ ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΚΑΝ
ΕΚ ΝΕΟΥ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΝΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟ,
ΑΠΡΟΣΔΟΚΗΤΟ, ΕΞΟΧΟ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΚΟ «ΔΟΚΙΜΙΟ»
ΕΙΡΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΜΙΑΣ ΠΟΙΗΤΡΙΑΣ
ΠΟΥ ΑΛΛΑΞΕ ΑΙΦΝΗΣ ΓΩΝΙΑ ΒΟΛΗΣ
Πρόκειται για το μυθιστόρημα του Φλομπέρ Μπουβάρ και Πεκισέ (Πόλις), το μυθιστόρημα του Σελίν Ταξίδι στην άκρη της νύχτας (Εστία), το πρώτο μεταφρασμένο υπέροχα από τον δόκιμο Αχιλλέα Κυριακίδη, το δεύτερο από τη Σεσίλ Ιγγλέση- Μαργέλλου, κατόρθωμα ακροβασίας της γλώσσας. Το απροσδόκητο κείμενο ανήκει στη Μαρία Λαϊνά και έχει τον τίτλο Το νόημα,Κωμωδία, Πράξη Πρώτη (Καστανιώτης). Ο γράφων δεν ασκεί επαγγελματικά τη λογοτεχνική κριτική, αλλά δικαιούται ως εκτιθέμενος γραφιάς να ερεθίζεται από ιδέες, συμπεριφορές, ήθη, αξίες και τα αντίθετά τους όπου τα συναντήσει, στη Λογοτεχνία, στο Θέατρο, στην Πολιτική, στην Παιδεία, στην Αγορά, στο Περιθώριο, ακόμη και στην Αγία Τράπεζα ή στα κελιά των παραβατικών ή στην οργή των εφήβων. Τα κείμενα που σήμερα με απασχολούν είναι κείμενα απαισιόδοξα, σχεδόν απαξιωτικά για την ανθρώπινη κατάσταση, αρνητικά για την πρόοδο και ειρωνικά για τις αξίες και τις ιδέες για τις οποίες συνήθως ρητορεύει η Παιδεία μας και ο Πολιτισμός μας. Και στα τρία κυριαρχεί ως φάσμα τυραννικό και αναπόφευκτο το τετελεσμένο της ανθρώπινης ύπαρξης, ο θάνατος, με όποια μορφή και αν τον συναντήσει κανείς, είτε ως φθορά είτε ως απουσία νοήματος είτε ως βλακεία, άνοια και λήθη.
Gustave Flaubert
ΜΠΟΥΒΑΡ ΚΑΙΠΕΚΙΣΕ
ΜΤΦ. ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ ΕΚΔ. ΠΟΛΙΣ, ΣΕΛ. 496, ΤΙΜΗ: 22 ΕΥΡΩ
Το Μπουβάρ και Πεκισέ (1880) είναι ένα εγκυκλοπαιδικό μυθιστόρημα με τη μορφή χοντρής φάρσας. Δύο τύποι που προαναγγέλλουν τον Χοντρό και τον Λιγνό, τους Αδελφούς Μαρξ και το ανάλογο δίδυμο Βλαντιμίρ και Εστραγκόν του μπεκετικού «Γκοντό», κληρονομούν μια γενναία περιουσία, εγκαθίστανται στην επαρχία και ξοδεύουν τον καιρό τους μελετώντας και εφαρμόζοντας στην πράξη τα πορίσματα των επιστημών. Καταπιάνονται με την κηπουρική, τη γεωργία, την αρχαιολογία, τη χημεία, την ιατρική και τη βιολογία, την αστρονομία, την ιστορία, τη λογοτεχνία και τη θεωρία της κριτικής, τη γυμναστική, τον πνευματισμό, τη μαγεία, την πολιτική, τη φιλοσοφία, τη θρησκειολογία και τέλος την παιδαγωγική. Επιπόλαιοι, αφελείς, αλλά και με άκρατη όρεξη του ειδέναι, με το έμφυτο προμηθεϊκό σύνδρομο της προόδου, παγιδεύονται συνεχώς μέσα στα μεθοδολογικά αδιέξοδα, τα συστήματα, την ποικιλότητα των φαινομένων, τις αντιφάσεις των αξιωματικών θέσεων, τις αιρετικές αρνήσεις των αντίθετων θεωριών, τη σχετικότητα των εφαρμογών, τα όρια της αντοχής των επιχειρημάτων, αηδιάζουν, απορρίπτουν, αμφισβητούν, καταδολιεύουν, ειρωνεύονται και απαξιώνουν και τα πνευματικά κατορθώματα και τις καταξιωμένες από την ιστορία και την παράδοση θεωρίες και την αποτελεσματικότητα των πρακτικών εφαρμογών. Σαν μικρές καρικατούρες του Φάουστ που ανικανοποίητος αφού εξάντλησε τη σπουδή όλων των γνωστών επιστημονικών πειθαρχιών, τη μαγεία, τη φιλοσοφία και, αχ, και τη θεολογία, αντί να αφεθούν στη γοητεία της Άρνησης καταπιάνονται με την Αντιγραφή, άρα τη μηχανική αναπαράσταση της ρητορικής των αντιφατικών κειμένων και των αδιεξόδων του πολιτισμού.
Δεν ξέρω πόσο το μυθιστόρημα του Φλομπέρ καταπιάνεται με την ανθρώπινη βλακεία κι αν αυτή η βλακεία περιορίζεται στους ίδιους αλαζόνες αντι-ήρωές του, αλαζόνες της ημιμάθειας. Εκείνο που μπορώ να συναγάγω από τον απολαυστικό αυτό λίβελλο του Διαφωτισμού, του Θετικισμού, της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και του Προμηθεϊκού Πνεύματος είναι η ματαιότητα της ανθρώπινης ζωής. Κάτι το οποίο λίγοι από τους μελετητές του αριστουργήματος του Φλομπέρ πρόσεξαν είναι οι θαυμάσιες σφήνες, δόσεις, ριπές περιγραφής του φυσικού τοπίου ή των φυσικών φαινομένων που αφήνουν τελείως αδιάφορους τους δύο «διψασμένους» για γνώση διεφθαρμένους από τη θύραθεν παιδεία αντιήρωες. Γι΄ αυτούς δεν υπάρχει μια ωραία αυγή, ένα φεγγαρόφωτο, μια άγρια καταιγίδα. Αναζητούν την αλήθεια στα σημαίνοντα, στα σημεία, στα σύμβολα, στις περιγραφές, στην εικόνα.
Οι δύο γελοιοποιήσεις του πλατωνικού σχήματος του άρματος της ψυχής, ο Μπουβάρ και ο Πεκισέ, θυμοειδής ο ένας ίππος, πειθήνιος ο άλλος, υπακούοντας στον ορθολογιστή ηνίοχο κάνουν κύκλους και επιστρέφουν πάντα στην αρχή, στην αφετηρία, που κι αυτή είναι παραπλανητική.
Η αντι-οδύσσεια του Φλομπέρ ειρωνεύεται κάθε αντιΟδυσσέα που παγι δεύεται χάνοντας τον καιρό του στους Λαιστρυγόνες και στους Λωτοφάγους, στην Κίρκη, στον Κύκλωπα, στις Σειρήνες, λησμονώντας τον σκοπό του ταξιδιού, την Ιθάκη. Αλλά, τώρα σκέφτομαι, μήπως ο Φλομπέρ στη βαθύτερη σκέψη του είχε να καταλογίσει βλακεία και σε κάθε απόπειρα λογοτεχνικής ή άλλης διά των σημείων και των αφηγηματικών κωδίκων αντιγραφή της αυθεντικής ανθρώπινης περιπέτειας;
Louis – Ferdinand Celine
ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΑΚΡΗΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ
ΜΤΦ. ΣΕΣΙΛ ΙΓΓΛΕΣΗΜΑΡΓΕΛΛΟΥ ΕΚΔ. ΕΣΤΙΑ, ΣΕΛ. 638, ΤΙΜΗ: 25 ΕΥΡΩ
ΟΣελίν, ο καταραμένος Γάλλος μεγαλοφυής πεζογράφος, ο αποσυνάγωγος, ο υβριστής, ο βωμολόχος, ο μακάβριος ανατόμος και ταριχευτής του πολιτισμικού πτώματος, στο Ταξίδι (άλλη αντι-οδύσσεια κι αυτό) στην άκρη της νύχταςσαρκάζοντας τον ανθρωπισμό και τις αξίες του, λοιδορώντας τον ορθολογισμό, τις τέχνες, τις επιστήμες, την πολιτική, τα δόγματα και κυρίως τις θρησκείες, περιπλανιέται στον χρόνο και στη γεωγραφία, στις ανθρώπινες φυλές, στις γλώσσες, στις κομπανίες, στους στρατούς, στους θιάσους, στους εσμούς και στους θεσμούς και δεν βρίσκει παρά μονάχα μπόχα, αποπνικτικές αναθυμιάσεις, θανατίλα και σήψη. Εκκινώντας από το μακελειό του πρώτου μεγάλου πολέμου προχωρεί στους άλλους μεταλλαγμένους σε τέχνες, πολιτική, λογοτεχνία, πρακτική, βιομηχανία πολέμους ισχύος και καταπίεσης, ευτελισμού και εξουθένωσης των ανθρώπων και καταλήγει στα ίδια περίπου συμπεράσματα με τον Φλομπέρ. Στην ανθρώπινη ανοησία, αφέλεια, βλακεία και ηλιθιότητα.
Στον Σελίν βέβαια περισσεύει το μίσος για τα ανθρώπινα, αφού ακόμη και η αγάπη είναι για τη συνείδησή του μια φενάκη, μια παγίδα και σε τελευταία ανάλυση μια μεταμφίεση του ενστίκτου καταστροφής σε ένστικτο επιβίωσης.
