Σε αχαρτογράφητα ύδατα πλέον οι ΗΠΑ

^«Ως έθνος πρέπει να είμαστε πιο απρόβλεπτοι» είπε πριν λίγο καιρό ο άνθρωπος που εδώ και μερικές ώρες έχει στα χέρια του τους κωδικούς για τα πυρηνικά όπλα των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ. Το «μπισκότο», όπως λέγεται η βαλιτσούλα με το μηχάνημα για την πυροδότηση των πυρηνικών, ακολουθεί πλέον τον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ παντού. Μέσα υπάρχει ένα μικρό μαύρο βιβλιαράκι με τις επιλογές για στρατηγικά χτυπήματα. Ο Τραμπ το έχει πει ξεκάθαρα: «Ας επιστρέψουμε στην εποχή του ανταγωνισμού των εξοπλισμών».

Οι ΗΠΑ –και ο υπόλοιπος κόσμος –περνά από την αισιοδοξία του «Yes, we can» του πλέον, πρώην προέδρου, στη ζοφερή περίοδο έλλειψης εμπιστοσύνης, δυσλειτουργικότητας και λαϊκισμού του νέου προέδρου. Ο Νίκολας Κριστόφ στους «New York Times» το γράφει ξεκάθαρα: «Μπαράκ Ομπάμα, μας λείπεις ήδη». Και το Politico παρατηρεί πως «η προεδρία Τραμπ βάζει τις ΗΠΑ σε αχαρτογράφητα ύδατα».

Τα πάντα στην Ουάσιγκτον πλέον αποτελούν ερώτημα: τι νομοσχέδια θα φέρει στο Κογκρέσο, πώς θα διαμορφωθεί το συντηρητικό κίνημα, πώς θα αντιδράσει το Δημοκρατικό Κόμμα, πόσα θα εξαρτώνται από την ευμετάβλητη διάθεση του μεγιστάνα που ορκίσθηκε χθες πρόεδρος, τι θα συμβεί εάν κάτι αναπόφευκτα πάει στραβά, πώς θα αλλάζει η Αμερική μέρα με τη μέρα. Ο Ντόναλντ Τραμπ είναι πρόεδρος και κανείς δεν γνωρίζει τις απαντήσεις σε όλα αυτά.

Τραπεζικός λογαριασμός πολλών εκατομμυρίων. Πολιτική μέσω twitter. Καμία ουσιαστική σύνδεση με ιδεολογία ή κόμμα. Η σκέψη ενός κτηματομεσίτη και σταρ ριάλιτι σόου. Συμπάθεια για τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Υποστήριξη ενός άνευ προηγουμένου λαϊκιστικού κινήματος στην αμερικανική ιστορία. Οι παράγοντες που κάνουν αυτή την προεδρία εντελώς ασυνήθιστη είναι αναρίθμητοι. Υπάρχει κάθε λόγος να πιστέψουμε ότι ο υποψήφιος που εξέφρασε την οργή εναντίον του κατεστημένου θα διαλύσει το status quo όπως το γνωρίζαμε.

Ο Δημοκρατικός βουλευτής της Πενσιλβάνια Μπρένταν Μπόιλ περιγράφει την κατάσταση δίνοντας την εικόνα που επικρατεί στο γυμναστήριο του Κογκρέσου, εκεί όπου αθλούνται αιρετοί και από τα δύο κόμματα. «Συμφωνούμε όλοι μόνο σε ένα πράγμα. Κανείς μας δεν γνωρίζει τι θα συμβεί τα επόμενα δύο ή τέσσαρα χρόνια, τις επόμενες δύο ή τέσσερις μέρες».

Το μέγα ερώτημα διατυπώνεται ξανά και ξανά. Είναι η πολιτική κληρονομιά του Ομπάμα αρκετά ισχυρή ώστε να αντέξει τον σίφουνα Τραμπ; Δεν υπάρχει ούτε ένας τομέας της πολιτικής τον οποίο ο νέος πρόεδρος δεν θα προσπαθήσει να επηρεάσει, απαλείφοντας τις μεταρρυθμίσεις του προκατόχου του –από την οικονομία και την υγειονομική περίθαλψη και από την εκπαίδευση ώς την κλιματική αλλαγή. Κυρίαρχη μεταξύ αυτών η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ και ιδιαίτερα οι σχέσεις με την Ευρώπη.

Ο 70χρονος μεγιστάνας εγκαθίσταται στον Λευκό Οίκο αποφασισμένος να ταρακουνήσει τους πυλώνες της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής –από τις σχέσεις με την Κίνα και το Μεξικό έως την ηγετική θέση των ΗΠΑ στους διεθνείς θεσμούς. Ομως, ίσως, η πιο σημαντική αναταραχή από πλευράς Ουάσιγκτον να αφορά την υποστήριξη της ευρωπαϊκής ενοποίησης και του ρόλου των ΗΠΑ στην άμυνα και την ασφάλειας της Ευρώπης. Τόσο το ΝΑΤΟ όσο και η στήριξη στην πολιτική και οικονομική ενοποίηση της Ευρώπης αποτελούν τα θεμέλια της πολιτικής των ΗΠΑ μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Αυτή τη χρονιά, οι ευρωπαίοι ηγέτες βρίσκονται μπροστά σε ένα δύσκολο εκλογικό καλαντάρι με πιθανώς αρνητικά αποτελέσματα για το ευρωπαϊκό σχέδιο σε Ολλανδία, Γαλλία, Γερμανία και ίσως και Ιταλία. Ανησυχούν ότι ο νέος αμερικανός πρόεδρος που λειτουργεί ως cheerleader του αντιευρωπαϊσμού θα συμβάλει στο να θεριέψει το εθνικιστικό κίνημα σε διάφορες χώρες της Γηραιάς Ηπείρου. Μια άλλη ανησυχία αποτελεί η πιθανότητα να βελτιώσει τις σχέσεις των ΗΠΑ με τη Ρωσία εις βάρος της Ευρώπης. Στις Βρυξέλλες έχουν να το λένε. Στις πρώτες συναντήσεις γνωριμίας ευρωπαίων αξιωματούχων με τους απεσταλμένους του Ντόναλντ Τραμπ οι Αμερικανοί ρωτούσαν μετ’ επιτάσεως το ίδιο: Ποια χώρα θα είναι η επόμενη που θα φύγει από την Ευρωπαϊκή Ένωση μετά τη Βρετανία;

Μήπως όμως, τελικά, το χειρότερο όλων είναι να μην υπάρχει καμία πολιτική; Ο Ντόναλντ Τραμπ παλινωδεί για το εάν το ΝΑΤΟ είναι παρωχημένο, όρο τον οποίο χρησιμοποίησε πολλές φορές στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, για να αλλάξει γνώμη στα μέσα Αυγούστου και να πει ότι το ΝΑΤΟ άλλαξε μετά τις προειδοποιήσεις του. Κατόπιν, πριν μερικές ημέρες, χαρακτήρισε εκ νέου το ΝΑΤΟ «παρωχημένο επειδή σχεδιάσθηκε πολλά χρόνια πριν», για να ολοκληρώσει τη φράση του λέγοντας ότι «το ΝΑΤΟ είναι πολύ σημαντικό για μένα». Κανείς δεν κατάλαβε τι ακριβώς εννοούσε. Ούτως ή άλλως όπως έγραψε πριν μερικές ώρες στο twitter ο νέος πρόεδρος: «Oλα ξεκινούν σήμερα».