Αναζήτηση
Ενα μεσαιωνικό κάστρο, σκαρφαλωμένο σε έναν λόφο με θέα τον Δούναβη, έναν ποταμό που χώριζε για χρόνια στα δύο την Ευρώπη. Αυτή την τοποθεσία προτίμησαν χθες οι ευρωπαίοι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων, αντί των Βρυξελλών, για την πρώτη τους (άτυπη) Σύνοδο Κορυφής χωρίς τους Βρετανούς. Ηταν, κατά μία έννοια, μια ταιριαστή επιλογή: τους τελευταίους μήνες, η ΕΕ έδινε μια πρωτοφανή εικόνα διχασμού ανάμεσα στον Βορρά και τον Νότο, ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση, ανάμεσα σε εκείνους που θέλουν να αποδυναμώσουν την ΕΕ και εκείνους, τους λιγότερους, που θέλουν να την ενισχύσουν, ανάμεσα στις πλούσιες και τις φτωχότερες χώρες. Εξού και το σύνθημα της χθεσινής Συνόδου στην Μπρατισλάβα: ενότητα και εμπιστοσύνη. Εξού και οι απανωτές προειδοποιήσεις των ευρωπαίων ηγετών πως η κρίση είναι τόσο μεγάλη και ο δρόμος τόσο μακρύς και δύσκολος, που δεν μπορεί να προσδοκά κανείς τίποτα περισσότερο από έναν «οδικό χάρτη», ένα «πρόγραμμα εργασίας» για τους επόμενους έξι μήνες, μέχρι τη Σύνοδο της Ρώμης, τον Μάρτιο του 2017, στην 60ή επέτειο από τη Συνθήκη της Ρώμης –το συμβολικό όριο που είχαν θέσει ήδη από την Πέμπτη στο Παρίσι, μετά τη συνάντησή τους, ο πρόεδρος της Γαλλίας και η γερμανίδα καγκελάριος για τη γέννηση μιας «νέας Ευρώπης».
Η ΕΥΡΩΠΗ ΤΗΣ ΑΜΥΝΑΣ. Η Ευρώπη βρίσκεται «σε μια κρίσιμη κατάσταση» και δεν μπορεί να λύσει όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σε μία και μόνο Σύνοδο, επισήμανε χθες από την Μπρατισλάβα η Ανγκελα Μέρκελ. «Το ζήτημα είναι να δείξουμε με τις πράξεις μας πως μπορούμε να πάμε καλύτερα» πρόσθεσε. «Ολοι γνωρίζουν την κατάσταση: η Βρετανία αποφάσισε να φύγει. Υπάρχουν προβληματισμοί όσον αφορά το μέλλον της Ευρώπης. Είτε λοιπόν θα οδηγηθούμε στη διάλυση, στον διαμελισμό, είτε θα επιδείξουμε κοινή βούληση να δώσουμε ένα σχέδιο στην Ευρώπη, και είναι αυτό που αποκαλώ μια νέα ώθηση» προειδοποίησε από την πλευρά του ο Φρανσουά Ολάντ. Ελλείψει δυνατότητας προόδου σε άλλα μέτωπα, Παρίσι και Βερολίνο προωθούν, με τη σιωπηρή στήριξη όλων των υπολοίπων, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ευρώπης, μια εναλλακτική φιλοδοξία, την «Ευρώπη της άμυνας».
Ασφάλεια, μάχη εναντίον της τρομοκρατίας και ευρωπαϊκή άμυνα: αυτές θα είναι οι προτεραιότητες των επόμενων μηνών. Ο ελάχιστος κοινός παρονομαστής συναίνεσης σε μια Ευρώπη που δεν μπορεί ούτως ή άλλως να σκεφτεί μακροπρόθεσμα, δεδομένων των εκλογικών διαδικασιών υψηλού κινδύνου που έχουν να αντιμετωπίσουν μέσα στην επόμενη χρονιά Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, Ολλανδία, Αυστρία. Αλλά και μια λογική που δεν στερείται βάσης: «Η Ευρώπη πρέπει να προστατεύσει τους πολίτες της» επαναλάμβανε τις τελευταίες ημέρες ο ένας ευρωπαίος αξιωματούχος μετά τον άλλον. Υπάρχει απόλυτη πολιτική ανάγκη, επεσήμαιναν, να απαντήσει στην ανασφάλεια που εκφράζουν πολλοί Ευρωπαίοι απέναντι στην ανεργία, την εισροή προσφύγων, την τρομοκρατία και τους πολέμους που μαίνονται δυο βήματα από την πόρτα της: ο φόβος στρώνει το κρεβάτι της ευρωφοβίας και του λαϊκισμού.
ΠΡΩΤΟΣ ΣΤΟΧΟΣ Η ΑΣΦΑΛΕΙΑ. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται ο διπλασιασμός και η παράταση του λεγόμενου «επενδυτικού πακέτου Γιούνκερ», από τα 350 δισ. ευρώ στα 630 δισ. ευρώ ώς το 2022. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η μεταρρύθμιση της Σένγκεν, με την εγκαθίδρυση συστηματικών αστυνομικών ελέγχων τόσο στην είσοδο όσο και στην έξοδο της ΕΕ. Το ίδιο και η πρώτη ανάπτυξη, ήδη από τον Οκτώβριο, του ευρωπαϊκού σώματος συνοριοφυλάκων στη Βουλγαρία, γείτονα της Τουρκίας. Οπως και η πρόταση της Κομισιόν για «κοινούς στρατιωτικούς πόρους», ένα «ενιαίο αρχηγείο» και τη δημιουργία πριν από τα τέλη του έτους ενός ευρωπαϊκού ταμείου για την τόνωση της έρευνας και της καινοτομίας στη βιομηχανία της άμυνας.
Η αποχώρηση της Βρετανίας, που πριμοδοτούσε ανέκαθεν το πλαίσιο του ΝΑΤΟ, προσφέρει, σύμφωνα με ευρωπαίους διπλωμάτες, μια ευκαιρία προόδου σε αυτόν τον τομέα. «Μέσα στους επόμενους έξι μήνες», δήλωναν συνεργάτες του γάλλου προέδρου, «πρέπει να επιδιορθώσουμε τα εσωτερικά ρήγματα προτού γίνουν τεράστια και αυτό προϋποθέτει μια ατζέντα πολύ συγκεκριμένων, πολύ συναινετικών μέτρων, κάτι που θα μας επιτρέψει να ξαναβρούμε μια κοινή πολιτική βάση». Ο ίδιος ο Φρανσουά Ολάντ έθεσε χθες και μια άλλη παράμετρο, λέγοντας για πρώτη φορά δυνατά, όπως επεσήμαινε η «Φιγκαρό», κάτι που σκέφτονται πολλοί ευρωπαίοι ηγέτες: μια επιστροφή των ΗΠΑ στον απομονωτισμό, μετά τις προεδρικές εκλογές της 8ης Νοεμβρίου, θα μπορούσε να δώσει ώθηση στη φιλοδοξία μιας ευρωπαϊκής άμυνας. «Αν οι ΗΠΑ επιλέξουν να απομακρυνθούν», δήλωσε ο γάλλος πρόεδρος φωτογραφίζοντας, χωρίς να κατονομάσει, τον Ντόναλντ Τραμπ, «η Ευρώπη πρέπει να είναι ικανή να αμυνθεί με ίδια μέσα. Για την ΕΕ, η πρόκληση είναι η άμυνα».
Ηταν, ούτως ή άλλως, μια ιστορική Σύνοδος –η πρώτη που πραγματοποιείται χωρίς τη Βρετανία, με τη συμμετοχή 27 αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων. Μια Σύνοδος με στόχο λιγότερο ένα νέο ξεκίνημα για την Ευρώπη και περισσότερο την επιδιόρθωση των σχέσεων μεταξύ των κρατών-μελών. «Η Μπρατισλάβα είναι το πρώτο στάδιο μιας διαδικασίας στοχασμού και συνεργασίας» τόνιζε ευρωπαίος διπλωμάτης στη «Μοντ». «Θα ακολουθήσει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Οκτωβρίου, με τη συμμετοχή και της Βρετανίας αυτή τη φορά και επίκεντρο περισσότερο την οικονομία, καθώς και εκείνο του Δεκεμβρίου, που θα δώσει την ευκαιρία ανάληψης δράσης όσον αφορά τα σχέδια που αφορούν την άμυνα». Δεν αποκλείεται, πριν από τη Σύνοδο – ορόσημο του Μαρτίου, να πραγματοποιηθεί ακόμα μία Σύνοδος στη Βαλέτα της Μάλτας.
