Τέχνες σε αναζήτηση του Ελαιώνα που χάθηκε

Πάνε περίπου πέντε χρόνια από τότε που η Φένια Παπαδόδημα και ο Γιώργος Παλαμιώτης, μελετώντας το βιβλίο «Ο αναδρομάρης της Αττικής» του ιστοριοδίφη Δημήτριου Καμπούρογλου, διαπίστωσαν ότι η περιοχή του Λεκανοπεδίου που σήμερα λέγεται Ελαιώνας κάποτε ήταν τόσο κατάφυτη, ώστε να χαρακτηριστεί «λόγγος της Αττικής». Ακόμα παλιότερα θεωρούνταν άλσος ιερό, το μόνο όμως που σώζεται σήμερα είναι μερικά δέντρα στην Ακαδημία Πλάτωνος και στη Γεωπονική Σχολή. «Η ιδέα λοιπόν του ΕlaiΩnas Festival ήταν εξαρχής ουτοπική» λέει ο Παλαμιώτης. «Πλέον, ο Ελαιώνας υπάρχει μόνο ως περιοχή στον χάρτη. Η αντιδιαστολή αυτού που βλέπουμε σήμερα με αυτό που υπήρχε κάποτε μας έκανε να αναρωτηθούμε πώς θα τα γεφυρώσουμε με τη βοήθεια της τέχνης, της ποίησης ή και της επιστήμης».

Η τέταρτη εκδοχή του ΕlaiΩnas Festival διατηρεί ως βασικούς άξονες τη γλώσσα και την Ιστορία, προσθέτοντας αυτή τη φορά και την έννοια της ελευθερίας. Ο Παλαμιώτης την προσεγγίζει διά της παρουσίας αλλά και της απουσίας της και την αναζητεί τόσο στον άνθρωπο όσο και στη φόρμα ενός καλλιτεχνικού έργου. Κάπως έτσι στο φετινό πρόγραμμα περιλαμβάνονται παραστάσεις που συνδυάζουν τα παραδοσιακά στοιχεία μυθοπλασίας με τη σύγχρονη μουσική, το λυρικό θέατρο με τον μπερντέ. «Για παράδειγμα, η «Επιστροφή του Καραγκιόζη»», λέει ο Παλαμιώτης για την παράσταση του Αλέξανδρου Μελισσηνού και της Εναλλακτικής Σκηνής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, «είναι μια συνάντηση του ελληνικού θεάτρου σκιών με την όπερα του Μοντεβέρντι «Η επιστροφή του Οδυσσέα». Οι ρόλοι αλλάζουν και ο Καραγκιόζης περιπλανιέται στη θάλασσα μετά την αποβίβαση των Οθωμανών στην Κρήτη το 1645, μέχρι που φτάνει στη Βενετία και συναντά τον ιταλό ομόλογό του, τον Αρλεκίνο. Η ελευθερία εντοπίζεται στη φόρμα του έργου. Και ο ήρωάς του όμως είναι αρχετυπικά ελεύθερος».

Από τις υπόλοιπες εκδηλώσεις, ξεχωρίζουν μεταξύ άλλων το μουσικό παραμύθι «Φυλαχτό» της Δήμητρας Τρυπάνη (σε συνεργασία με την ΚΟΑ), αλλά και μια αφήγηση του «Λάμπρου» του Διονύσιου Σολωμού ως λαϊκού τραγουδιού (με την Ολια Λαζαρίδου και τον Μιχάλη Νικόπουλο) ή και τα διηγήματα «Ανθος του γιαλού» και «Ο νεκρός ταξιδιώτης» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη που παρουσιάζονται σαν μουσικά αναλόγια. «Στον «Λάμπρο» η έλλειψη της ελευθερίας είναι δραματική» λέει ο Παλαμιώτης. «Ο δε Παπαδιαμάντης έχει διασώσει μια πραγματικότητα, φυσική και ανθρώπινη, που δεν υπάρχει πια. Η Σκιάθος που περιέγραφε ανάγλυφα δεν είναι πολύ ορατή σήμερα. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τον Ελαιώνα, όπου επικεντρώνεται το εγχείρημά μας».