Ο άνθρωπος που έφερε τα ζόμπι στις οθόνες μας

Φεστιβάλ Βενετίας, έτος 2010. Ο Τζορτζ Ρομέρο είχε απογοητεύσει τους πάντες δύο χρόνια πριν, με το «Diary of the dead», ένα φιλμ δήθεν νεανικό, δήθεν ρητορικό και διόλου εμπνευσμένο σε ό,τι αφορά τα ζουμερά φονικά του. Κι όμως, το «Survival of the dead» που βλέπουμε εκείνη τη νύχτα είναι συγκλονιστικό! Σινεμασκόπ παραδοσιακή φωτογραφία, ρυθμός που σε πιάνει από τον γιακά, πολιτικές σημάνσεις ακριβείς και εξόχως δουλεμένες μέσα στην πλοκή, σφαχτάρια κωμικά και εμπνευσμένα, χαρακτήρες που αντιλαμβάνεσαι και μια αριστουργηματική τελική σεκάνς. Το κοινό ξεθεώνεται να χειροκροτεί στην Pala Biennale, αν και κάποιοι που ήρθαν απροετοίμαστοι έφυγαν τρέχοντας από την πρώτη μπομπίνα. Αμέσως μετά πάμε για ποτό, αλλά εμένα το μυαλό μου είναι ακόμη στην ταινία. «Μπράβο στον παππού» αναφωνώ και προσπαθώ να κλείσω βιαστικά μια συνέντευξη για την επόμενη μέρα. Δυστυχώς, αποτυγχάνω.

ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ. Ο Τζορτζ Ρομέρο ανακάλυψε την ανθρωποφαγική ανάγκη των ζόμπι το 1968 με ένα θρυλικό, σήμερα, αριστούργημα, τη «Νύχτα των ζωντανών νεκρών», αλλάζοντας μια για πάντα όχι μόνο το φανταστικό αλλά και ολόκληρο το αμερικανικό σινεμά. Ασπρόμαυρο για λόγους ντοκιμαντερίστικου ρεαλισμού (τα «επίκαιρα» γυρίζονταν επίσης σε ασπρόμαυρο φιλμ), βαθιά απεγνωσμένο και ουσιαστικά κυνικό, το φιλμ τοποθέτησε τον Τζορτζ Ρομέρο (που έφυγε χθες, ξημερώματα, σε ηλικία 77 ετών από καρκίνο του λάρυγγα) στον κινηματογραφικό χάρτη μια για πάντα. Ο ίδιος προσπάθησε να αποφύγει τη «στάμπα», αλλά επέστρεψε τελικά στο είδος με το αριστουργηματικό «Μάρτιν» το 1973, την ιστορία ενός απόμακρου εφήβου που μπορεί να είναι… βαμπίρ, μπορεί όμως να είναι και ένας απελπισμένος έφηβος! Στις Κάννες το φιλμ αναγνωρίζεται, θα είναι ωστόσο η συνεργασία του με τον Ντάριο Αρτζέντο στο «Ξύπνημα των νεκρών» του 1977 που θα φέρει τα πάνω κάτω.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΘΕΣΗ. Στο φιλμ, τα ζόμπι κατακλύζουν τα απανταχού εμπορικά κέντρα. Γιατί; Μα επειδή το μόνο που έχει μείνει ζωντανό στον εγκέφαλό τους είναι το καταναλωτικό τους ένστικτο! Ξέρετε, όλοι νόμιζαν πως καταλάβαιναν το σινεμά του Ρομέρο –ελάχιστοι μελετητές του όμως αντιλήφθηκαν τις πραγματικές του προθέσεις (και φυσικά τον λάτρεψαν γι’ αυτές). Για παράδειγμα, έχει γραφτεί άπειρες φορές πως ο Ρομέρο πήρε μια ξεκάθαρη και συνειδητή πολιτική θέση όταν επέλεγε τον έγχρωμο Ντουέιν Τζόουνς ως πρωταγωνιστή της «Νύχτας των ζωντανών νεκρών». Το ημερολόγιο έγραφε 1968, θα μου πείτε, λογικό. Κι όμως ο Ρομέρο δήλωνε ξανά και ξανά πως η επιλογή αυτή έγινε «επειδήαπλά ήταν ο καλύτερος ηθοποιός απ’ όλους μας». Το ίδιο συνέβαινε και με το «Ξύπνημα των νεκρών»: «Εγραφαν κριτικές για τη λεπτότητα της σάτιράς μου, ενώ εγώ ήξερα πως είχα στήσει μια καρικατούρα –θέλω να πω, ποια λεπτότητα; Ολοφάνερα ήταν όλα!».

ΒΑΘΙΑ ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ. Θέλω να πω πως ο Τζορτζ Ρομέρο δεν ήταν απλά… αριστερός. Ηταν βαθιά αναρχικός. Δεν τον ενδιέφερε απλώς να χειραγωγήσει τους καημένους τους αστούς. Ηθελε να ανατινάξει τη δυτική κοινωνία και ό,τι αυτή αντιπροσώπευε. Δεν ήταν ούτε «ρατσιστής» ούτε «αντιρατσιστής» καθώς, για τον ίδιο, αυτές οι δύο ταμπέλες αποτελούσαν τις δύο όψεις του ίδιου ξεπεσμένου νομίσματος. Αλλωστε τα ζόμπι έχουν όλα το ίδιο χρώμα. Και αν μας καταβροχθίσουν όλους, τότε αυτή η νέα κοινωνία που θα προκύψει ίσως και να έχει κάποια ελπίδα. Τα ζόμπι παραμένουν στη σφαίρα του μύθου, βέβαια. Τώρα όμως που και ο Τζορτζ Ρομέρο πέρασε στην ίδια σφαίρα, μπορούμε τουλάχιστον να ελπίζουμε κι εμείς σε κάποια διάχυση ακτινοβολίας στην ανώτερη ατμόσφαιρα.