Αναζήτηση
Από σταρ σε σταρ πέρασε το Σαββατοκύριακο και το φινάλε του 49ου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης που είχε από όλα και χθες βράβευσε το διαφορετικό
O απλός Γουίλεμ Νταφό, ο πληθωρικός Γουστάβο Σανταολάγια των δύο Όσκαρ, ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, ο Ρίτσαρντ Τζόμπσον και ο Γκιγιέργο Ναβάρο έκλεψαν το ενδιαφέρον των φεστιβαλιστών και χθες το βράδυ δόθηκαν τα βραβεία του Διεθνούς Διαγωνιστικού Τμήματος. Απομένει η αποψινή τελετή απονομής των Κρατικών Βραβείων Ποιότητας του υπουργείου Πολιτισμού για μια χρονιά απογοήτευσης για το επίπεδο των ελληνικών ταινιών.
Μπορεί να ανανεώθηκε για τέσσερα χρόνια η θητεία της Δέσποινας Μουζάκη και του Γιώργου Χωραφά στο τιμόνι του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, ωστόσο ο γιγαντισμός του είναι κοινός τόπος και πρέπει να «μαζευτεί», ενώ του λείπει και μια ιδιαίτερη φυσιογνωμία, καθώς σήμερα αποτελεί απλώς μιαν «αγορά» όπου οι πάντες βρίσκουν θέση.
πράγμα που συνιστώ στον κάθε θεατή, αποκαλύπτεται μια αλυσίδα απίστευτων κοινοτοπιών. Πεθάνανε τα όνειρά μας. Χάθηκε η γενιά μας. Πνέει τα λοίσθια το σινεμά το δημιουργικό. Γκρεμίστηκαν τα οράματά μας. Στάχτες και αποκαΐδια. Όπως περίπου μιλάνε οι γέροντες της Αριστεράς σε καφενεία πολυτελείας. Τι μένει; Να βρούμε την Ελένη. Ποια είναι η Ελένη; Σύμβολα πολλά. Για κάθε χρήση. Η μήτρα της επανάστασης, η μάνα της εξορίας. Η Ελλάδα που χάσαμε. Η ουτοπία που ξεχάσαμε. Ελένη (Ιρέν Ζακόμπ) η μάνα του σκηνοθέτη (Γουίλεμ Νταφό). Ελένη και η μικρή του κόρη. Την Ελένη ψάχνει και ο σύντροφός της Σπύρος (Μισέλ Πικολί). Την ίδια Ελένη αναζητεί και ο σύντροφος εν όπλοις, ο Εβραίος Γιάκομπ (Μπρούνο Γκανς). Και μόλις την βρίσκουν, πέφτουν ο ένας στην αγκαλιά του άλλου και κλαίνε γοερά.
Κατάληξη; Ο Αγγελόπουλος κάνει ιδεολογία το εγώ του. Έτσι είναι, κι αν δεν είναι έτσι, τότε φταίει η πραγματικότητα. Υπερίπταται της Ιστορίας και των συνθηκών. Από τον γυάλινο πύργο αυτός. Κηδεύει ο δημιουργός το παρελθόν του, επομένως να το θάψω κι εγώ. Τι να πω; Ο άκρατος υποκειμενισμός, ο χειρότερος της Ιστορίας εχθρός.
Έτσι είναι επειδή έτσι νιώθω. Μ΄ ένα λόγο, κατηγορεί ο Αγγελόπουλος τον Στάλιν, όμως επί της ουσίας Στάλιν και Προκρούστης και αυτός. Ο κόσμος καίγεται κι ο σκηνοθέτης κλαίγεται!
Κοντά σ΄ αυτό, ένα απίστευτο ρεσιτάλ οπορτουνισμού. Μέσα σε όλα. Στρατόπεδο συγκέντρωσης ο υπαρκτός σοβιετικός σοσιαλισμός, στρατόπεδα εξαθλίωσης για τους μετανάστες που καταλήγουν στη Δύση. Στάλιν από εδώ, Νίξον και Γουότεργκεϊτ στην Αμερική. Και το καλύτερο, η ταινία αρχίζει με τη φράση «τίποτα δεν τελείωσε» αλλά στη συνέχεια όλα τελειώνουν. Το φινάλε διαφορετικό. Η μικρή Ελένη χέρι χέρι με τον παλιό σύντροφο της γιαγιάς Ελένης στο χιονισμένο τοπίο του Βερολίνου. Κλείνει το ματάκι στην αισιοδοξία για να είναι μέσα σε κάθε θεατή με διαφορετική ιδεολογία. Και όλα αυτά γιατί παρακαλώ; Για ένα αδειανό πουκάμισο, για μια κηδεία, για ένα υπέρμετρο, δυσθεώρητο εγώ!
Ο τέλειος νεκροθάφτης
Αποστολή: Δημήτρης Δανίκας
Τέλειος, γιατί είναι μεγάλος μάστορας ο Τeo. Καταφέρνει επί 130 λεπτά να διαχειρίζεται ποιητικά και σχεδόν άψογα «κατασκευαστικά» μια από τις μεγαλύτερες εγκεφαλικές, εγωκεντρικές και βαρύγδουπες φούσκες του παγκόσμιου σινεμά. Από μια πρώτη ματιά, η καλύτερή του ταινία των τελευταίων είκοσι ετών. Νεκροθάφτης, γιατί από το πρώτο μέχρι το τελευταίο λεπτό παρελαύνει μια ατελείωτη κηδεία συνοδευόμενη από διαρκείς και ανελέητους κλαυθμούς!
Η αισθητική του τροποποιημένη από τα παλιά. Σφιχτοί ρυθμοί, κοντινά πλάνα, ελάχιστος ναρκισσισμός, περισσότερη και πιο δυνατή μουσική για να φορτίζει συναισθηματικά τον θεατή και εξωτερικοί χώροι με ένα ρεπεράζ που γράφει μια ολόκληρη σελίδα στην ιστορία του σινεμά. Κοντά σ΄ αυτά μια ομοιογενής, συμπαγής φωτογραφία αναδεικνύει τον προσωπικό κόσμο του Αγγελόπουλου και σαν κόκκινη κλωστή διαπερνάει σχεδόν ολόκληρη την υφήλιο. Από τη Σιβηρία στα λευκά μέχρι την υγρασία και τον μολυβένιο ουρανό του Βερολίνου. Εξαιρετική η επιλογή όλων των αφανών συντελεστών. Ο Ανδρέας Σινάνος πιάνει εικαστικές επιδόσεις Βιτόριο Στοράρο. Οι μελωδίες της Ελένης Καραΐνδρου, οι πιο ευαίσθητοι δακρυγόνοι αδένες όλων των αγγελοπουλικών και όχι μόνο στιγμών. Η δε καλλιτεχνική διεύθυνση των Αndrea Crisanti και Διονύση Φωτόπουλου συγκροτεί ένα από τα πιο σκοτεινά και φυσικά αρχιτεκτονήματα των τελευταίων ετών. Χωρίς τα επιτεύγματα αυτά, γυμνός ο βασιλιάς. Πάμε τώρα στο ψητό.
Χάος εκ πρώτης όψεως η περιπλάνηση που αρχίζει με τον θάνατο του Στάλιν και φτάνει μέχρι την κατεδάφιση του Τείχους του Βερολίνου. Οργανωμένο χάος.
Επίτηδες γριφώδες, δυσνόητο, αμφισημικό και παραπλανητικό. Οι πρωταγωνιστές μπαίνουν στο πλάνο το 1953 και βγαίνουν στη δεκαετία του ΄70. Ε, και; Αφού ξέρουμε τι θα συμβεί, τι σημασία έχει η συγκεκριμένη χρονική στιγμή.
Με μια πρώτη αποφλοίωση, Η ιστορία ενός έρωτα μπορεί να είναι πιο δυνατή από την Ιστορία με «Ι» κεφαλαίο. Γιατί; Επειδή επηρεάζεται και καθοδηγείται από την ίδια τη ζωή, η οποία είναι πάνω από την Ιστορία, απ΄ όλα.
Πόσο «Η σκόνη του χρόνου» αγγίζει τη σημερινή Ελλάδα;
Μεταχειρίζεται το παρελθόν ως παρόν- στη δυτική φιλοσοφία, οι έννοιες αυτές είναι διαφορετικές, αλλά οι Ασιάτες θεωρούν τον χρόνο ενιαίο. Και εγώ χάνω όλο και πιο πολύ την έννοια του τι είναι παρόν, παρελθόν, μέλλον. Είμαστε μέρος ενός όλου. Η Ιστορία δεν είναι κάτι κάτι που έγινε και ξεχάστηκε, άμα δεν την διαβάσουμε καλά, δεν μπορούμε να δούμε το σήμερα.
Ο ιδεολόγος ήρωας της ταινίας σας- Μπρούνο Γκανς- αυτοκτονεί. Ποιος ήρωας είσαστε εσείς; Δεν έχω σκεφτεί να αυτοκτονήσω ακόμα. Είμαι τα πρόσωπα όλων των ηρώων μου- και των ανδρών και των γυναικών. Και η αυτοκτονία, ο θάνατος, είναι πλευρές του όλου, της ζωής.
Σκέφτεστε μια νέα ταινία; Δεν έχετε κουραστεί από τις υπερπαραγωγές σαν τη «Σκόνη του χρόνου»;
Ναι, θέλω να κάνω μια ασπρόμαυρη ταινία σαν την «Αναπαράσταση», με ερασιτέχνες, το χειροποίητο σινεμά δεν αντικαθίσταται με τίποτα. Σημασία πάνω από όλα έχει το ταξίδι, όχι η επιτυχία – εγώ ζω για να κάνω ταινίες, να ταξιδεύω, αν δεν το κάνω αυτό, νιώθω φυλακισμένος.
«Αν δεν κάνω ταινίες, νιώθω φυλακισμένος»
«Δεν γυρίζω για να πάρω εκδίκηση από το Φεστιβάλ που πριν από τέσσερα χρόνια με εκδίωξε, αλλά κάνω την αβάν πρεμιέρ της νέας ταινίας μου σε έναν χώρο που έχει σημαδέψει το έργο μου» είπε ο Θόδωρος Αγγελόπουλος παρουσιάζοντας τη ταινία του «Η σκόνη του χρόνου» στο «Ολύμπιον», το οποίο κόντεψε να γκρεμιστεί από το πλήθος που περίμενε με τις ώρες να μπει μέσα και τελικά οι περισσότεροι έμειναν απέξω.
«Η ταινία μου θα πάει στο Φεστιβάλ του Βερολίνου αλλά εκτός συναγωνισμού, καθώς τα τελευταία χρόνια έχουν αποφασίσει να βραβεύουν τους νέους κι εγώ, όσο εγωιστικό κι αν ακούγεται αυτό, δεν δέχομαι να πηγαίνω σε φεστιβάλ και να μην παίρνω βραβεία»! Παρόντες στην προβολή και ο υπουργός Πολιτισμού Μιχάλης Λιάπης που δήλωσε ότι «πρέπει να στηρίζουμε το έργου του Θόδωρου Αγγελόπουλου», αλλά και ο πρώην υπουργός Ευάγγελος Βενιζέλος.
«Την εποχή της πολιτικοποίησης, νομίζαμε ότι ήμασταν πολιορκητές του ουρανού, δεν βλέπαμε πόσο η προσωπική ιστορία επηρεάζει τον κόσμο και θεωρούσαμε ότι είμαστε υποκείμενα της Ιστορίας. Τώρα δεν ξέρω αν είμαστε υποκείμενα ή αντικείμενα…». Ναι, αλλά εσείς στη «Σκόνη του χρόνου» βάζετε τον έρωτα πιο πάνω…
«Δεν υπηρετώ το σύστημα»
Πώς ήταν η συνεργασία σας με τον Αγγελόπουλο; Ήθελα να αφεθώ, να γίνω ένα πλάσμα του Τeo. Είναι πασίγνωστα τα μακριά πλάνα- σεκάνς του και ήθελα να γίνω κάτι το ελάχιστο, μια κουκκίδα στο φιλμικό, φιλοσοφικό του σύμπαν. Με εμπιστεύτηκε πολύ γρήγορα και εγώ αμέσως χαλάρωσα, αλλά ήξερε πολύ καλά τι ήθελε. Όταν μου έλεγε «τώρα θα κάνουμε ένα μακρύ πλάνο, θα πιεις νερό και μετά θα κλάψεις» κι εγώ του απαντούσα «θα προσπαθήσω», εκείνος επέμενε «όχι, θα κλάψεις»- και η αλήθεια είναι ότι έκλαψα πολύ στην ταινία, αλλά δεν ξέρω αν αυτό θα βγει!
Ο ηθοποιός είναι, δηλαδή, υποχείριο του σκηνοθέτη;
Η ταινία και ο όραμά της είναι του σκηνοθέτη, ο ηθοποιός πρέπει να υπηρετήσει αυτό το όραμα. Ο κάθε ρόλος μού δίνει την ευκαιρία να εξασκώ του μυς της υποκριτικής μου, να χάνω τον εαυτό μου και να βυθίζομαι στη μαγεία της ζωής των χαρακτήρων που ερμηνεύω. Δεν το κάνω αυτό για τα χρήματα, χωρίς να σημαίνει ότι δεν με ενδιαφέρουν.
Ήσασταν δύο φορές υποψήφιος για Όσκαρ: τι σημαίνουν τα Όσκαρ για τον ηθοποιό;
Τα Όσκαρ είναι μια διαδικασία ατέλειωτων παρασκηνίων και παζαριών, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αυτοί που τα παίρνουν δεν τα αξίζουν. Εγώ δεν είμαι κομμάτι αυτού του μηχανισμού, δεν υπηρετώ αυτό το σύστημα, αλλού είναι στραμμένο το δικό μου ενδιαφέρον.
Τα βραβεία του Διεθνούς Φεστιβάλ
Σκηνοθεσίας: «Μια βδομάδα μόνοι» της Σιλένα Μούργκα, Αργεντινή Βραβείο Σεναρίου: «Τρία τυφλά ποντίκια» του Μάθιου Νιούτον, Αυστραλία Γυναικείας Ερμηνείας: Ιωάννα Φλόρα και Μαρία Ντινουλέκου στο «Κυριακάτικο ψάρεμα» Ανδρικής Ερμηνείας: Σιντ Λουσέρο, Εμίλιο Γκαρσία στο φιλμ «Ο τρόφιμος», Φιλιππίνες Digital wave
Ψηφιακός Αλέξανδος: «Εcco momo» του Ανέστη Χαραλαμπίδη, «Το σύνδρομο της Χιονάτης» του Άγγελλου Σπάρταλη (εξ ημισείας)- συνοδεύεται από 10.000 ευρώ Ειδικό Βραβείο: «Η μουσική των πραγμάτων» του Νίκου Κορνήλιου Βραβεία Κ οινού
«Ο θόρυβος των άλλων γύρω μας» του Ντιαστέμ, Γαλλία (3.000 ευρώ), «Μακρόνησος» του Ηλία Γιαννακάκη, ντοκιμαντέρ Βραβεία Κριτικών
«Τη νύχτα που ο Φερνάντο Πεσόα συνάντησε τον Κωνσταντίνο Καβάφη» του Στέλιου Χαραλαμπίδη Βραβεία FΙΡRΕSCΙ
«Θα εκραγώ» του Χεράρδο Ναράνχο (Μεξικό), «Καλά κρυμμένα μυστικά» του Πάνου Καρκανεβάτου (Ελλάδα)
Τάνγκο, όπως… ρεμπέτικο
● «Το ρεμπέτικο με το τάνγκο μοιάζουν, έχουν την ίδια μελαγχολία, έχουν βγει από πονεμένες ιστορίες περιθωριακών ανθρώπων».
● «Η μουσική και η πνευματικότητα είναι αλληλένδετες. Εγώ υπηρετώ μια εναλλακτική μουσική».
● «Η μουσική στις ταινίες δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για να «γεμίζει» τη δράση, αλλά για να ελευθερώνει τη σκέψη των θεατών, γι΄ αυτό μου αρέσουν οι παύσεις, οι σιωπές κι όχι ο διαρκής μουσικός βομβαρδισμός των θεατών».
● «Η συγκίνηση είναι που μετράει σε ένα μουσικό κομμάτι και όχι αν έχει 60 βιολιά ή αν είναι γραμμένο ηλεκτρονικά».
