Αναζήτηση
Με τη χάραξη υποβρύχιων μονοπατιών περιήγησης στον βυθό της Γυάρου η περιβαλλοντική οργάνωση WWF Ελλάς επιχειρεί την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος του νησιού, φιλοδοξώντας να δημιουργήσει μια πρότυπη θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή.
Οπως επισημαίνουν ειδικοί από την περιβαλλοντική οργάνωση, επί της ουσίας τα υποβρύχια μονοπάτια αποτελούν ένα περιβαλλοντικό «πολυεργαλείο» που συμβάλλει στη βιώσιμη ανάπτυξη και την κοινωνική ενσωμάτωση της περιοχής. «Προσφέρουν θέσεις εργασίας, είναι προσβάσιμα σε όλους (παιδιά, ηλικιωμένους, ΑμεΑ), λειτουργούν ως εργαλείο εκπαίδευσης και βιώσιμης διαχείρισης, μια και μειώνουν τις ανθρωπογενείς επιπτώσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον –στα συγκεκριμένα σημεία» τονίζουν χαρακτηριστικά.
Για να ακολουθήσει κανείς αυτές τις διαδρομές, δεν χρειάζεται να περιμένει το καλοκαίρι. Εάν οι καιρικές συνθήκες το επιτρέπουν, μια μάσκα, ένας αναπνευστήρας και μια στολή κατάδυσης (όταν τα νερά είναι κρύα) είναι τα ελάχιστα εφόδια που πρέπει να έχει μαζί του προκειμένου να περιηγηθεί το «μουσείο της φύσης». Οι πιστοποιημένοι δύτες μπορούν να πραγματοποιήσουν κατάδυση και να διανύσουν υποβρυχίως όλη τη διαδρομή.
Υποβρύχια χαρτογράφηση
Από τη WWF Ελλάς έχουν φροντίσει η αρχή και το τέλος των υποβρύχιων μονοπατιών να έχουν σημανθεί στην επιφάνεια με δύο κίτρινες σημαδούρες. Πάνω σε αυτές υπάρχουν ταμπέλες, ίδιες με αυτές που θα συναντήσουν οι δύτες στον βυθό. Oι σημαδούρες δεν είναι αγκυροβόλια για τα σκάφη. Κάθε υποβρύχιο μονοπάτι έχει χαρτογραφηθεί και πλέον οι ψηφιακοί χάρτες έχουν τυπωθεί σε αδιάβροχες καρτέλες.
Οι χάρτες δείχνουν πώς είναι η γεωμορφία κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Είναι αποτυπωμένη η γενική κατεύθυνση κάθε διαδρομής μαζί με χρήσιμες πληροφορίες για κάθε μονοπάτι. Επιπλέον, στις αδιάβροχες καρτέλες έχουν σχεδιαστεί –προκειμένου να τα αναγνωρίζουν –τα είδη που θα συναντήσουν οι δύτες κατά τη διάρκεια της βουτιάς.
Μέχρι στιγμής, έχουν χαραχτεί δύο μονοπάτια. Το πρώτο βρίσκεται στον όρμο Φυλλάδας στο νότιο τμήμα του νησιού και το δεύτερο μπροστά από το συγκρότημα των φυλακών της Γυάρου.
Κατά μήκος των υποβρύχιων διαδρομών υπάρχουν μεγάλες αποικίες από πίνες, πεδία τραγάνας όπου αναπαράγονται τα ψάρια, αλλά και κοχύλια, τρίτωνες και μπουχώνες.
Σε κάθε περίπτωση, οι επίδοξοι «ερευνητές του βυθού» θα πρέπει –προς το παρόν –να περιμένουν για την έναρξη των περιηγήσεων που θα γίνει με την επίσημη ίδρυση της θαλάσσιας προστατευόμενης περιοχής της Γυάρου.
Η καρδιά του προγράμματος
Η Γυάρος βρίσκεται ανάμεσα στην Ανδρο, την Κέα, την Κύθνο και τη Σύρο και αποτελεί την καρδιά του προγράμματος «Κυκλάδες Life». Τα υποβρύχια μονοπάτια αποτελούν μία από τις δράσεις του προγράμματος που υλοποιείται από το 2013 από τη WWF Ελλάς, μαζί με το υπουργείο Περιβάλλοντος, την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου, την Αναπτυξιακή Εταιρεία Κυκλάδων, το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, τη Mom/Εταιρεία για τη μελέτη της μεσογειακής φώκιας και το Ιταλικό Ινστιτούτο Tethys. Στόχος του προγράμματος είναι να δημιουργηθεί μια πρότυπη θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή με σεβασμό στο περιβάλλον και τις ανθρώπινες δραστηριότητες.
«Η δημιουργία των υποβρύχιων μονοπατιών εντάσσεται στο πλαίσιο των δράσεων διαχείρισης της υπό ίδρυσης θαλάσσιας προστατευόμενης περιοχής στη Γυάρο και έχει ως πρωταρχικό ρόλο την προσέλκυση καταδυτικού τουρισμού και την προώθηση της βιωματικής εμπειρίας ανθρώπου – θάλασσας» επισημαίνει μεταξύ άλλων η θαλάσσια βιολόγος και τεχνικός πεδίου του προγράμματος «Κυκλάδες Life» Ελίνα Σαμαρά.
«Μια σωστά διαχειριζόμενη θαλάσσια περιοχή μπορεί να δημιουργήσει τις ιδανικές προϋποθέσεις για καταδυτικό τουρισμό και να συμβάλει στη βιώσιμη ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Αυτό συμβαίνει σταδιακά, καθώς τα είδη εντός της θαλάσσιας προστατευόμενης περιοχής αναμένεται να αυξηθούν ή και να γίνουν μεγαλύτερα, προσφέροντας μια όαση ζωής ανάμεσα στις υπεραλιευμένες θάλασσές μας. Τα υποβρύχια μονοπάτια είναι σχεδιασμένα με στόχο την προσέλκυση κοινού όλων των ηλικιών και επιπέδων,παρόμοια με τα μονοπάτια της στεριάς. Επιτυχημένα παραδείγματα στην Ευρώπη βρίσκονται σε θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές κυρίως της Ισπανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας».
Δίκτυο προστασίας
Μέσα από το «Κυκλάδες Life: Ολοκληρωμένη προστασία για τη μεσογειακή φώκια στις Βόρειες Κυκλάδες» επιχειρείται να δημιουργηθεί –για πρώτη φορά στην Ελλάδα –μια νέα θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή. Οι επιστήμονες στοχεύουν στη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος στην ευρύτερη περιοχή της Γυάρου ταυτόχρονα με τη βιώσιμη ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών.
Η επιστημονική μελέτη και η διατήρηση του πληθυσμού της απειλούμενης με εξαφάνιση μεσογειακής φώκιας στη Γυάρο, η καταγραφή και χαρτογράφηση των οικοτόπων προτεραιότητας (λιβάδια ποσειδωνίας, τραγάνα, υποβρύχιες σπηλιές), η προώθηση των εναλλακτικών δραστηριοτήτων και η προβολή της περιοχής αποτελούν τη βάση για τη διαμόρφωση των κατάλληλων μέτρων προστασίας.
H Γυάρος, το νησί των βασανιστηρίων, παρέμεινε κλειστή για τους περισσότερους μέχρι το 2002, όταν σταμάτησε να είναι πεδίο βολής του Πολεμικού Ναυτικού. Ηδη από τότε υπάρχουν αναφορές για την παρουσία στις ακτές του νησιού της μεσογειακής φώκιας (monachus monachus) που αποτελεί το πιο απειλούμενο με εξαφάνιση θαλάσσιο θηλαστικό στην Ευρώπη.
Ετσι, με βάση τη σημασία της για τη μεσογειακή φώκια, αλλά και τα άλλα σημαντικά είδη και τους οικοτόπους που φιλοξενεί, η Γυάρος και η θαλάσσια περιοχή τρία ναυτικά μίλια γύρω από αυτήν είναι από το 2011 προστατευόμενη περιοχή Natura 2000.
