Έφυγε η σύντροφος του Στέφανου Σαράφη

ΜΑΡΙΟΝ ΣΑΡΑΦΗ (8 Δεκεμβρίου 1913 – 10 Δεκεμβρίου 1999). Η Μάριον Σαράφη,

αρχαιολόγος, μεγάλη φίλη της Ελλάδας και χήρα του στρατιωτικού διοικητή του

ΕΛΑΣ, στρατηγού Στέφανου Σαράφη, που πέθανε στο σπίτι της στο Woking της

Αγγλίας σε ηλικία 86 ετών, κηδεύτηκε χθες.

Ήταν το μοναχοπαίδι του Willis και της Annie Pascoe, ενός ζευγαριού με

αγγλοαυστριακή καταγωγή. Ο πατέρας της, χρηματιστής στο επάγγελμα, αγόρασε το

Bracken Hill, ένα μεγάλο σπίτι στο κέντρο του Woking, με τεράστιο κήπο, στο

οποίο η Μάριον γεννήθηκε και πέθανε. Αυτό το σπίτι ήταν το πολυαγαπημένο

καταφύγιο στη γεμάτη ζωή της.

Στην Οξφόρδη

Ήταν μία από τις πρώτες γυναίκες που έγιναν δεκτές στο μέχρι τότε

ανδροκρατούμενο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης για κλασικές σπουδές. Μετά το πτυχίο

της παρακολούθησε μαθήματα Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Cambridge και στη

συνέχεια ήρθε στην Αθήνα το φθινόπωρο του 1936 όπου και έγινε μέλος της

Αγγλικής Αρχαιολογικής Σχολής.

Από το 1937 ως το 1939 δούλεψε σε ανασκαφές στο Λασίθι της Κρήτης. Δύο

αγάλματα γυναικείων θεοτήτων που εκτίθενται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο

Ηρακλείου ανακαλύφτηκαν από τη Μάριον Σαράφη.

Η γνωριμία

Πηγαίνοντας για αρχαιολογικές έρευνες στη Μήλο, γνωρίστηκε με τον Στέφανο

Σαράφη ο οποίος βρισκόταν στο νησί εξόριστος λόγω της συμμετοχής του στο

βενιζελικό πραξικόπημα του 1935. Συνδέθηκαν φιλικά, κάτω από την εποπτεία του

τοπικού αστυνομικού οργάνου που παρακολουθούσε κάθε κίνηση του Σαράφη. Ο

δεσμός τους διακόπηκε από το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1939 η

Μάριον Σαράφη προσέφερε τις υπηρεσίες της στην βρετανική πρεσβεία στην Αθήνα.

Η προσφορά της απορρίφθηκε, κατά τη γνώμη της λόγω της φιλίας της με τον

Σαράφη. Έτσι επέστρεψε στο σπίτι της στην Αγγλία όπου φρόντισε τον

ετοιμοθάνατο πατέρα της.

Υπέρ της Ελλάδας

Στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου δούλεψε ακούραστα προς όφελος της

υποδουλωμένης Ελλάδας και αμέσως μετά τη λήξη του και την αρχή των Εμφυλίου

πολέμου έγινε ιδρυτικό μέλος της οργάνωσης League for Democracy in Greece. Η

οργάνωση αυτή αγωνιζόταν για την απελευθέρωση των ανταρτών Εθνικής Αντίστασης

που είχαν φυλακιστεί ή ήταν εξόριστοι και έγκλειστοι σε στρατόπεδα, όπως

επίσης και για την εδραίωση των πολιτικών, αστικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων

στην Ελλάδα.

Αλληλογραφία

Από το 1946 ξεκίνησε μια πυκνή αλληλογραφία ανάμεσα στη Μάριον και τον

εξόριστο Στέφανο Σαράφη, η οποία αναθέρμανε τα αμοιβαία αισθήματα φιλίας και

μεγάλωσε σταδιακά την αγάπη που ένιωθαν ο ένας για τον άλλον, παρά το ότι η

αλληλογραφία τους περνούσε από τον έλεγχο και την επέμβαση της λογοκρισίας των

στρατοπέδων εξορίας. Βοηθούμενη από την πυκνή αλληλογραφία τους και από τις

συμβουλές του ίδιου του Στέφανου Σαράφη, επιμελήθηκε την αγγλική έκδοση του

Greek resistance Army, the story of ELAS, του βιβλίου που έγραψε ο στρατηγός

Σαράφης για τον ΕΛΑΣ. Το βιβλίο κυκλοφόρησε στην Αγγλία το 1951.

Μυθιστόρημα

Ο τρόπος που εκδηλώθηκαν τα τρυφερά αισθήματα που είχαν ο Στέφανος Σαράφης και

η Μάριον είναι πραγματικά μυθιστορηματικός: Ο Κώστας Γαβριηλίδης και ο

Μενέλαος Λουντέμης, συνεξόριστοι και συγκάτοικοι του Σαράφη στον Αη Στράτη,

βλέποντας ότι ο φίλος τους δεν αποφάσιζε να εκδηλώσει τα αισθήματά του προς τη

Μάριον, της έγραψαν προτρέποντάς την να αναλάβει εκείνη πρωτοβουλία. Εκείνη το

έπραξε και έτσι, πάντα διά αλληλογραφίας, αποφάσισαν να παντρευτούν. Ο γάμος

έγινε το 1952 και ύστερα από λίγο διάστημα το ζευγάρι εγκαταστάθηκε στον

Άλιμο, ενώ ο στρατηγός είχε ήδη εκλεγεί βουλευτής με το κόμμα της ΕΔΑ.

Το δυστύχημα

Η Μάριον και ο Στέφανος Σαράφης έζησαν μαζί πέντε εξαιρετικά ευτυχισμένα

χρόνια που τέλειωσαν το 1957. Την Παρασκευή 31 Μαΐου εκείνης της χρονιάς και

ενώ διέσχιζαν την παραλιακή λεωφόρο πηγαίνοντας για μεσημεριανό μπάνιο, ένα

αυτοκίνητο που οδηγούσε ο ιταλικής καταγωγής υπαξιωματικός της αμερικανικής

αεροπορίας Mario Musilli, και έτρεχε με ιλιγγιώδη ταχύτητα, χτύπησε και τους

δύο. Η Μάριον έχασε αμέσως τις αισθήσεις της ενώ ο Στέφανος, χτυπημένος βαριά,

μεταφέρθηκε σε κοντινό νοσοκομείο όπου και ξεψύχησε.

Βιβλίο

Η γνωριμία του ζευγαριού, η φιλία και η εξέλιξή της, ο γάμος και η ευτυχισμένη

κοινή ζωή περιγράφονται στο βιβλίο που εξέδωσε το 1990 στα ελληνικά η Μάριον

Σαράφη με τίτλο «Ο στρατηγός Σαράφης όπως τον γνώρισα» (εκδόσεις Καστανιώτη).

Σ’ αυτό το βιβλίο εξηγεί η ίδια τους λόγους για τους οποίους ήταν πεπεισμένη

πως δεν επρόκειτο για ατύχημα αλλά πολιτική δολοφονία. Μετά τον θάνατο του

στρατηγού, η Μάριον επέστρεψε στην πατρίδα της και το πατρικό της σπίτι. Το

ενδιαφέρον της όμως για τα ελληνικά πολιτικά πράγματα όχι μόνο εξακολούθησε

αλλά και εντάθηκε. Γρήγορα ξανάπιασε δουλειά στην οργάνωση League for

Democracy in Greece. Μετά το χουντικό πραξικόπημα ανέλαβε δράση και στις

οργανώσεις Διεθνής Αμνηστία, Index against Censorship, καθώς και στην Ελληνική

Αντιδικτατορική Επιτροπή που έδρευε στο Λονδίνο. Μετά την πτώση της χούντας

επισκέφτηκε αρκετές φορές την Ελλάδα επιμελούμενη τις εκδόσεις των βιβλίων του

Στέφανου Σαράφη όπως και άλλων βιβλίων για την Αντίσταση («Από την Αντίσταση

στον Εμφύλιο πόλεμο», 1982, Νέα Σύνορα). Στην Αγγλία επιμελήθηκε την έκδοση

δύο τόμων που περιλάμβαναν συλλογή δοκιμίων από νέους πανεπιστημιακούς για την

νεώτερη ελληνική ιστορία («Background to Contemporary Greece», Merlin Press).

Δωρεά

Η Μάριον Σαράφη διατηρούσε στενή επαφή με τους Έλληνες φοιτητές της Αγγλίας

και τους νέους πανεπιστημιακούς, ενώ πάντα είχε περίσσευμα καλής διάθεσης και

βοήθειας προς αυτούς. Δώρισε τα αρχεία της League στο τμήμα Νεοελληνικής

Ιστορίας του King’s College του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και εργάστηκε

εθελοντικά στην βρετανική επιτροπή για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα.

Βαθιά καλλιέργεια

Ήταν ένας άνθρωπος με βαθιά καλλιέργεια και γνώσεις (μιλούσε και διάβαζε από

το πρωτότυπο αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ελληνικά και λατινικά). Υποστήριζε

τις αρχές της με μια αξιοπρέπεια ασυνήθιστη και αξιοθαύμαστη. Η επιλογή της να

ζει μόνη της χωρίς βοήθεια στο πολυαγαπημένο της πατρικό σπίτι ακόμα και όταν

έφτασε σε βαθύ γήρας, ήταν συγκινητική. Το χτύπημα της 31ης Μαΐου 1957 άφησε

ανάπηρο το κάτω μέρος του δεξιού της ποδιού, όμως ποτέ δεν διαμαρτυρήθηκε ούτε

ζήτησε ιατρική βοήθεια μέχρι τα 84 χρόνια της. Αυτοί που συνδέθηκαν μαζί της

γνωρίζουν ότι πίσω από ένα προσωπείο «βρετανικού φλέγματος», η Μάριον ήταν

άνθρωπος με χιούμορ, κατανόηση και μεγάλα αισθήματα.