Ο ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ και ο εθνικισμός δηλώνουν αγάπη για την πατρίδα και το έθνος

αντίστοιχα και, όπως κάθε αγάπη, κλείνουν μέσα τους δυνάμεις δημιουργικές και

καταστροφικές.

Η πατρίδα είναι έννοια πιο συγκεκριμένη από το έθνος και υπάρχει πολύ πριν από

αυτό στην Ιστορία.

Η έννοια του έθνους γεννιέται μέσα στον κρατήρα της επανάστασης και επαναφέρει

τον εξατομικευμένο άνθρωπο του Διαφωτισμού στην κοινότητα των εξεγερμένων

Γάλλων. Ο πρώτος αυτός εθνικισμός ήταν πολιτικός και εδαφικός και

νομιμοποιούσε το νέο κράτος που είχε μεταλλαχθεί από δυναστικό σε εθνικό.

Η ιδεολογία του εθνικισμού μεταβλήθηκε από τις ιστορικές συγκυρίες και τις

δυνάμεις που βρίσκονταν στην εξουσία.

Ο οργανικός εθνικισμός των ηττημένων του γαλλοπρωσικού πολέμου του 1870

δηλώνει τη γένεση ενός μισαλλόδοξου και αποκλειστικού ιδεολογήματος.

Έτσι οι εθνικισμοί του Ναπολέοντα, του Μπίσμαρκ, του Στρέζεμαν και του Χίτλερ

έχουν τόσα κοινά μεταξύ τους, όσα έχουν οι σοσιαλισμοί του Σεν Σιμόν, του

Μαρξ, του Στάλιν και του Μιτεράν.

Στην Ελλάδα βιώνουμε ακόμη δύο μορφές εθνικισμού. Της πολιτισμικής κοινότητας

που ευαγγελιζόταν ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος και μίας απόπειρας οργανικού

εθνικισμού που εφεύρε το Μεταξικό καθεστώς και αναπτύχθηκε μέσα στο

μετεμφυλιακό κλίμα. Μετά το οριστικό τέλος του παρατεταμένου μετεμφυλιακού

διχασμού στη χώρα μας, κερδίζει σταθερά έδαφος ο πολιτισμικός εθνικισμός και

τείνει να συμβιώνει με μία ευρύτερη ευρωπαϊκή ιδιότητα και κάποιους

υποκείμενους τοπικισμούς.

Οι συζητήσεις περί εθνικών πλειοδοτών και μειοδοτών θυμίζουν τις τηλεοπτικές

εκπομπές που απευθύνονται στις πιο πρωτόγονες ροπές των θεατών και

αποκοιμίζουν τη λογική τους.

Ο Θάνος Βερέμης είναι καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και

πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής.

Τελευταία Νέα