Η εύθραυστη μνήμη και η δύναμη της γραφής

Eνα κοριτσάκι και τρεις μεσήλικες γυναίκες στη Θεσσαλονίκη, ένας νέος άνδρας στο Μπίρκεναου: τι τους συνδέει πέρα από το γεγονός ότι είναι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης και υφίστανται τον ναζιστικό διωγμό; Η πράξη της γραφής: ενώ είναι υπό διωγμόν, σε ακραίες συνθήκες, καταφεύγουν για διαφορετικούς λόγους στη γραφή. Οι μητέρες γράφουν γράμματα στους ενήλικους γιους τους, που έχουν διαφύγει στην Αθήνα, ενώ αυτές είναι στη Θεσσαλονίκη. Το κοριτσάκι κρατά ημερολόγιο, στο σπίτι όπου κρύβεται όλη η οικογένεια. Κι ο κρατούμενος κάνει το πλέον απονενοημένο διάβημα: γράφει μία ανεπίδοτη επιστολή 13 σελίδων και τη θάβει. Αυτό το τελευταίο κείμενο ήταν εντελώς απίθανο να επιζήσει, να βρεθεί έπειτα από δεκαετίες και να γίνει αναγνώσιμο. Τι ήταν αυτές οι λίγες χειρόγραφες σελίδες μέσα στον ορυμαδγό της εποχής εκείνης; Ο,τι πιο εύθραυστο, με μηδαμινή ελπίδα επιβίωσης. Κι όμως… Εδώ αρχίζει το μακρύ ταξίδι των χειρογράφων. Τα κείμενα αυτά επέζησαν. Πολλές δεκαετίες αργότερα εκδόθηκαν στην Ελλάδα, όταν ήρθε το πλήρωμα του χρόνου για τη συνειδητοποίηση πως αποτελούσαν πολύτιμες μαρτυρίες του Ολοκαυτώματος. Μια ιστορία που γράφεται ολοένα με κομμάτια και θρύψαλα, ελάχιστες ψηφίδες ενός πελώριου, πολύγλωσσου μωσαϊκού κειμένων που μαρτυρούν για τα βιώματα των ανθρώπων. Τα συνδέει όμως και κάτι άλλο: το φθινόπωρο του 2023 τα κείμενα αυτά εκδόθηκαν στη Γαλλία και στην Ισπανία σε εξαιρετικές εκδόσεις. Ξεφυλλίζοντάς τες μου γεννήθηκαν μια σειρά σκέψεις για το ταξίδι αυτών των χειρογράφων στον χρόνο και στις γλώσσες στα περίπου ογδόντα χρόνια που μεσολάβησαν από τη συγγραφή τους μέχρι τις σημερινές εκδόσεις. Τέλος, για τον τεράστιο δρόμο που διανύθηκε στη δική μας πρόσληψη και για το πώς γίνεται αντιληπτή σήμερα η σημασία τους.