Νίκησε και τον «μετακεμαλισμό»

Ολο το προηγούμενο διάστημα της προεκλογικής περιόδου στην Τουρκία, το κυρίαρχο ερώτημα ήταν αν θα ανατραπεί η 20ετής ηγεμονία του Ερντογάν στο πολιτικό σύστημα της χώρας.

Επίσης το πώς θα επιδρούσε ο σεισμόςπου χτύπησε τη χώρα τον Φεβρουάριο, προκαλώντας  ανείπωτη καταστροφή και έμοιαζε να αποτελούσε τη σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι.

Ειρωνεία αποτελεί το γεγονός ότι ένας άλλος σεισμός, εκείνος του 1999, βοήθησε το AKP, το κόμμα του Ερντογάν,να ανέλθει στην εξουσία. Η καταστροφή του 1999 αποκάλυψε την ηθική ένδεια και την ανικανότητα των παραδοσιακών κομμάτων και το κόμμα του Ερντογάν αναδείχθηκε για πρώτη φορά σε αξιόπιστη και έντιμη εναλλακτική πολιτική λύση. Σήμερα, αυτή η αύρα αποτελεσματικότητας έχει διαλυθεί.

Ενα άλλο κομβικό ερώτημα αφορούσε το πώς θα πήγαιναν οι Κούρδοι στις κάλπες, όταν το κουρδικό κόμμα αποφάσισε να μην έχει υποψήφιο στις προεδρικές εκλογές, αλλά ο φυλακισμένος ηγέτης τους έκανε δήλωση υπέρ του Κιλιτσντάρογλου. Επίσης, πώς θα ψήφιζαν τα 3,5 εκατομμύρια των Τούρκων του εξωτερικού;

Θα υπήρχε δεύτερος γύρος στις προεδρικές εκλογές; Τα ερωτήματα αυτά κυριαρχούσαν στο προηγούμενο διάστημα και οι δημοσκοπήσεις έδιναν σταθερά προβάδισμα στον ηγέτη της αντιπολίτευσης Κιλιτσντάρογλου, αλλά έπεσαν πολύ έξω από το τελικό αποτέλεσμα και φτάσαμε σε νίκη του Ερντογάν στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών.

Ετσι, η 20ετής ηγεμονία του νυν προέδρου της Τουρκίας στο πολιτικό σύστημα της χώρας θα συνεχιστεί, καθώς ο Ερντογάν παραμένει κυρίαρχος του πολιτικού παιχνιδιού και εξαιρετικός διαχειριστής των πολιτικών συμβόλων. Ετοιμος να κάνει τα πάντα αξιοποιώντας τις παραδοσιακές αξίες, την οικογένεια και τη θρησκεία. Ομως το μεγάλο όπλο του είναι το γεγονός ότι συνεχίζει να εκφράζει με αποτελεσματικό τρόπο τη μισή Τουρκία. Την άλλη μισή επιχείρησε να την εκφράσει η πολυδιασπασμένη αντιπολίτευση που είναι πολυκεντρική σε αντίθεση με την πολιτική του Ερντογάν που είναι προσωποπαγής. Ο μαχητικός εθνικισμός του Ερντογάν φάνηκε να ταιριάζει περισσότερο με το εκλογικό σώμα σε σύγκριση με την προεκλογική εκστρατεία του Κιλιτσντάρογλου που έχοντας την υποστήριξη των Κούρδων αρκέστηκε σε συνθήματα κατά της διαφθοράς και λίγες μέρες πριν από τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, έφτασε να δηλώνει πως θα διώξει από την Τουρκία όλους τους πρόσφυγες, ακυρώνοντας ουσιαστικά όλα αυτά που έλεγε την προηγούμενη περίοδο περί ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας.

Πλέον, το κυρίαρχο ερώτημα αφορά το ποιος θα είναι ο επόμενος Ερντογάν. Θα μοιάζει με τον Ερντογάν των αρχών της δεκαετίας του 2000 όταν κατάφερε να κερδίσει τις εντυπώσεις στην Ευρώπη; Θα μοιάζει με τον Ερντογάν της δεκαετίας του 2010, της εσωστρέφειας και της σταδιακής απομάκρυνσης από τη Δύση, ή θα είναι κάτι διαφορετικό;

Στο εσωτερικό θα συνεχίσει να κυριαρχεί ο αυταρχισμός και η κόντρα ερντογανισμού και μετακεμαλισμού. Στο εξωτερικό μέτωπο θα ξεπεράσει σύντομα την οργή του με τη Δύση, η οποία φάνηκε να υποστηρίζει την αντιπολίτευση; Θα συνεχίσει αυτή την ιδιαίτερη ουδετερότητα με τις εκβιαστικές συμπεριφορές που τον απομάκρυναν από τη Δύση και τον οδήγησαν σε μια «τρελή σχέση» με το ΝΑΤΟ, ή θα επιδείξει ευελιξία και θα «επιστρέψει» σε νατοϊκή «κανονικότητα»;

Θα υπάρξει επιστροφή στην ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας με εξελίξεις κυρίως στην τελωνειακή ένωση; Ούτως ή άλλως η ΕΕ χρειάζεται μια νέα στρατηγική διαχείρισης της Τουρκίας. Στα ελληνοτουρκικά, ένας ισχυρός Ερντογάν που έχει ταχθεί τελευταία υπέρ της προσέγγισης με την Ελλάδα θα είναι πιο εύκολο να κινηθεί  σε μια λογική εξομάλυνσης. Από τη δική μας πλευρά μια ισχυρή κυβέρνηση θα μπορεί να κινηθεί στην κατεύθυνση της εξομάλυνσης των διμερών σχέσεων, αρκεί η ελληνική θέση να είναι σαφής και να έχει στρατηγικό ειρμό.

Ο Σωτήρης Ντάλης είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ενοποίησης, πρόεδρος του Τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου.